Kompromis Jagielloński

Kompromis Jagielloński – system głosowania w Radzie Unii Europejskiej zaproponowany w roku 2004[1] przez naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego, matematyka Wojciecha Słomczyńskiego i fizyka Karola Życzkowskiego, oparty na ogólnej zasadzie, że „głos każdego obywatela w każdym kraju Unii powinien w procesie decyzyjnym w Radzie znaczyć tyle samo”.

Kompromis Jagielloński to tzw. ważony system wyborczy oparty o jedno kryterium, czyli taki system, w którym:

  • poszczególnym graczom przyznane są określone wagi głosu sumujące się do , czyli ;
  • decyzja zostaje podjęta, jeżeli suma głosów graczy opowiadających się za nią przekracza ustalony próg większości kwalifikowanej .

Kompromis Jagielloński tłumaczy jak należy określić zarówno wagi jak i próg, aby każdy obywatel Unii miał przy przyjęciu pewnych założeń taki sam wpływ na jej decyzje:

  • po pierwsze, ponieważ siła głosu obywatela -tego państwa mierzona wskaźnikiem Penrose’a-Banzhafa, jest iloczynem jego siły głosu w rodzimym państwie i siły głosu tego państwa w Unii, a ta pierwsza jest zgodnie z prawem pierwiastkowym Penrose'a odwrotnie proporcjonalna do pierwiastka z liczby obywateli tego kraju , to siła głosu państwa członkowskiego z liczbą mieszkańców powinna być dla równowagi proporcjonalna do pierwiastka z liczby ludności ;
  • po drugie, teoria optymalnego progu stworzoną przez polskich naukowców mówi jak zagwarantować to, aby siła głosu była proporcjonalna do pierwiastka z liczby ludności : należy ustalić wagi głosu proporcjonalne do , czyli , i przyjąć taki próg, w którym te wagi głosu będą w przybliżeniu proporcjonalne do siły głosu. Na podstawie centralnego twierdzenia granicznego naukowcy wywnioskowali, że próg ten powinien wynosić:

Reasumując, w Kompromisie Jagiellońskim postuluje się:
  1. Przyznanie każdemu państwu członkowskiemu UE wagi głosu proporcjonalnej do pierwiastka z liczby jego obywateli;
  2. Ustalenie progu większości kwalifikowanej na poziomie danym powyższym wzorem;
  3. Przyjęcie zasady, że decyzja Rady UE zostaje podjęta, jeżeli suma głosów państw opowiadających się za nią przekracza próg.

Taki system podejmowania decyzji może być też zastosowany na analogicznej zasadzie w innych organach decyzyjnych organizacji międzynarodowych. Dla typowego rozkładu ludności w organizacji liczącej członków wartość optymalnego progu większości kwalifikowanej maleje z jak [2].

System był analizowany przez innych naukowców[3][4][5][6], a także omawiany szeroko w prasie[7].

Przypisy

  1. Słomczyński, Wojciech; Życzkowski, Karol. Voting in the European Union: The square root system of Penrose and a critical point. „arXiv [cond-mat]”, 2004. arXiv:cond-mat/0405396. Bibcode2004cond.mat..5396Z. 
  2. Życzkowski, Karol; Słomczyński, Wojciech. Square root voting system, optimal threshold and . „Voting Power in Practice Symposium (London School of Economics) 20–22 March 2011 (archived at Cornell University Library)”, 26 marca 2012. DOI: 10.1007/978-3-642-35929-3_30. arXiv:1104.5213v2.pdf. 
  3. The Distribution of Power in the Council of Ministers of the European Union (Chapter 6). W: Werner Kirsch: Institutional Design and Voting Power in the European Union. Ashgate Publishing, Ltd., 2013. ISBN 978-1-4094-9995-4. [dostęp 2013-03-11].
  4. Pukelsheim, Friedrich. Putting citizens first: Representation and power in the European Union in Institutional Design and Voting Power in the European Union ed. M. Cichocki, Ashgate, Farnham 2010, s. 235–254.
  5. E. Ratzer. On the “Jagiellonian compromise” – voting in the European Union, http://www.inference.phy.cam.ac.uk/ear23/voting/voting.pdf.
  6. Matematica e votazioni, Gianluca di Castri (IdeaConsult), 2 listopada 2021 [dostęp 2021-11-17] (wł.).
  7. Highfield: The EU constitution is ‘unfair’, according to game theorists. The Telegraph (UK), 14 lipca 2004. [dostęp 2013-03-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 maja 2014)].Sprawdź autora:1.

Linki zewnętrzne