Kompromis Jagielloński

Kompromis Jagielloński – system głosowania w Radzie Unii Europejskiej zaproponowany w roku 2004^[1] przez naukowców z Uniwersytetu Jagiellońskiego, matematyka Wojciecha Słomczyńskiego i fizyka Karola Życzkowskiego, oparty na ogólnej zasadzie, że „głos każdego obywatela w każdym kraju Unii powinien w procesie decyzyjnym w Radzie znaczyć tyle samo”.

Kompromis Jagielloński to tzw. ważony system wyborczy oparty o jedno kryterium, czyli taki system, w którym:

• poszczególnym ${\displaystyle M}$ graczom przyznane są określone wagi głosu ${\displaystyle w_{j}}$ ${\displaystyle (j=1,...,M)}$ sumujące się do ${\displaystyle 1}$, czyli ${\displaystyle \textstyle \sum _{i=1}^{M}w_{i}=1}$;
• decyzja zostaje podjęta, jeżeli suma głosów graczy opowiadających się za nią przekracza ustalony próg większości kwalifikowanej ${\displaystyle q>1/2}$.

Kompromis Jagielloński tłumaczy jak należy określić zarówno wagi jak i próg, aby każdy obywatel Unii miał przy przyjęciu pewnych założeń taki sam wpływ na jej decyzje:

• po pierwsze, ponieważ siła głosu obywatela ${\displaystyle j}$-tego państwa mierzona wskaźnikiem Penrose’a-Banzhafa, jest iloczynem jego siły głosu w rodzimym państwie i siły głosu tego państwa w Unii, a ta pierwsza jest zgodnie z prawem pierwiastkowym Penrose'a odwrotnie proporcjonalna do pierwiastka z liczby obywateli tego kraju ${\displaystyle {\sqrt {N_{j}}}}$, to siła głosu państwa członkowskiego ${\displaystyle j}$ z liczbą mieszkańców ${\displaystyle N_{j}}$ powinna być dla równowagi proporcjonalna do pierwiastka z liczby ludności ${\displaystyle {\sqrt {N_{j}}}}$;
• po drugie, teoria optymalnego progu stworzoną przez polskich naukowców mówi jak zagwarantować to, aby siła głosu była proporcjonalna do pierwiastka z liczby ludności ${\displaystyle {\sqrt {N_{j}}}}$: należy ustalić wagi głosu ${\displaystyle w_{j}}$ proporcjonalne do ${\displaystyle {\sqrt {N_{j}}}}$, czyli ${\displaystyle w_{j}={\sqrt {N_{j}}}/\textstyle \sum _{i=1}^{M}{\sqrt {N_{i}}}}$ , i przyjąć taki próg, w którym te wagi głosu będą w przybliżeniu proporcjonalne do siły głosu. Na podstawie centralnego twierdzenia granicznego naukowcy wywnioskowali, że próg ten powinien wynosić:

Reasumując, w Kompromisie Jagiellońskim postuluje się:

1. Przyznanie każdemu państwu członkowskiemu UE wagi głosu proporcjonalnej do pierwiastka z liczby jego obywateli;
2. Ustalenie progu większości kwalifikowanej na poziomie danym powyższym wzorem;
3. Przyjęcie zasady, że decyzja Rady UE zostaje podjęta, jeżeli suma głosów państw opowiadających się za nią przekracza próg.

Taki system podejmowania decyzji może być też zastosowany na analogicznej zasadzie w innych organach decyzyjnych organizacji międzynarodowych. Dla typowego rozkładu ludności w organizacji liczącej ${\displaystyle M}$ członków wartość optymalnego progu większości kwalifikowanej ${\displaystyle q_{*}}$ maleje z ${\displaystyle M}$ jak ${\displaystyle q_{*}\approx 1/2+1/{\sqrt {\pi M}}}$^[2].

System był analizowany przez innych naukowców^[3][4][5][6], a także omawiany szeroko w prasie^[7].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Jagiellonian Compromise
• strona Kompromis Jagielloński