Komunikacja miejska we Wrocławiu

Komunikacja miejska we Wrocławiu

publiczny transport zbiorowy
Państwo	Polska
Lokalizacja	Wrocław
Lata funkcjonowania	od 1840
Portal Transport

Tramwaj typu 204 WrAs

Autobus typu Jelcz M121M

Tramwaj konny we Wrocławiu

(c) Julo, CC BY-SA 2.5 pl

Zabytkowe wagony Berolina – Jaś i Małgosia

Sieć torowisk tramwajowych we Wrocławiu w roku 1911:
Czerwone – BSEG, Zielone – ESB, Żółte – SSB
małymi kółeczkami zaznaczone pętle tramwajowe, kwadracikami – zajezdnie

Komunikacja miejska we Wrocławiu – system transportu miejskiego oparty współcześnie na komunikacji tramwajowej i autobusowej, stosowany we Wrocławiu. Na system ten składają się zarówno odpowiednie środki techniczne umożliwiające przewóz osób w obrębie miasta oraz w rejonach podmiejskich, jak i odpowiednia organizacja i inżyniera ruchu^[1]. We Wrocławiu komunikacja miejska funkcjonuje od 1840 roku, kiedy to uruchomiono pierwsze połączenia omnibusowe z Rynku do ówcześnie podwrocławskich Popowic^[1][2][3].

Rodzaje stosowanych środków technicznych

W całej historii komunikacji miejskiej funkcjonowały we Wrocławiu różne rodzaje transportu miejskiego, oparte na następujących środkach transportu:

• omnibusy (1840–1914)^[1][2][3]
• tramwaje konne (1877–1906)^[1][4]
• tramwaje elektryczne (od 1893)^[1][5]
• trolejbusy (1912–1913)^[1]
• autobusy (od 1925 /1904/)^[1][6]
• tramwaje wodne (do początku lat 50. XX wieku)^[7]
• promy (do lat 70. XX wieku)^[8]
• taksówki (od 1906)^[9]
• kolej linowa – kolej gondolowa (od 2013)^[10]
• kolej (2013-2021)^{[a][11][12][13]}.

Współcześnie w ramach komunikacji miejskiej funkcjonuje zorganizowany system transportu miejskiego oparty na komunikacji tramwajowej i autobusowej. W zakresie tego systemu przewozy prowadzi kilka firm, przy czym komunikację tramwajową i autobusową obsługuje Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne sp. z o.o. (MPK), a w zakresie komunikacji autobusowej także Dolnośląskie Linie Autobusowe (DLA), Polbus i inne^{[1][5][6][14]}. Oprócz nich w obrębie miasta zlokalizowane są końcowe przystanki autobusowe pojedynczych linii komunikacji gminnej Gminy Kobierzyce^[15][16][17]. We wcześniejszych, pewnych okresach istniała również możliwość korzystania z przewozu autobusami w obrębie miasta w ramach lokalnych linii PKS. Ponadto w mieście działa 20 korporacji taksówkowych. MPK zapewnia także przewozy osób niepełnosprawnych, poruszających się na wózkach inwalidzkich, dzięki 4^[b] zakupionym przez PFRON, odpowiednio przystosowanym taksówkom–busom^[1][9][14].

Rys historyczny

Jak wyżej zaznaczono początek uruchomienia regularnych połączeń dla przewozu pasażerów we Wrocławiu sięga roku 1840, kiedy to prywatna firma^[c] uruchomiła linię łączącą Rynek z Popowicami^[d], obsługiwaną za pomocą omnibusów. Komunikacja omnibusowa szybko została przejęta przez Breslauer Omnibusgesellschaft (Wrocławskie Towarzystwo Omnibusowe)^{[c][1][2][3][18]}. W roku 1877 uruchomiono pierwsze tramwaje konne, które z czasem stały się dominującym środkiem komunikacji miejskiej. Ten system komunikacji prowadzony był przez powołane do życia w 1876 roku Breslauer Straßen-Eisenbahn-Gesellschaft – BSEG (Wrocławskie Towarzystwo Kolei Ulicznej)^{[1][3][4][18]}. W 1893 roku uruchomiono pierwsze połączenia tramwajów elektrycznych. Sieć tramwajową zbudowała firma AEG, a komunikację realizowała spółka akcyjna Elektrische Strassenbahn Breslau – ESB (Wrocławskie Tramwaje Elektryczne). W tym okresie równolegle funkcjonowała komunikacja omnibusowa i tramwajowa, zarówno tramwajów konnych, jak i elektrycznych. W 1901 roku została powołana spółka Städtische Straßenbahn Breslau – SSB (Tramwaje Miejskie Wrocław), która kolejno wchłonęła konkurencyjne firmy i scaliła komunikację w mieście: BSEG w 1911 roku i ESB w 1924 roku^{[1][3][5][18]}. W 1939 roku SSB została przekształcona w firmę Breslauer Verkehrsbetriebe – BVB^[1][18]. W 1912 roku spółka Gleislose Lloyd-Bahn Brockau uruchomiła jedyną linię trolejbusową, która została zamknięta i rozebrana już w następnym 1913 roku^[1][3]. W 1925 roku^[e] SSB uruchomiła komunikację autobusową^{[1][3][6][18]}.

Po zakończeniu II wojny światowej pierwsze połączenia tramwajowe i autobusowe uruchomiono już w 1945 roku. Do początku lat 90. XX wieku komunikację realizowało państwowe przedsiębiorstwo MPK, w 1991 roku przekształcone w zakład budżetowy Gminy Wrocław, a od 1996 roku spółka z ograniczoną odpowiedzialnością^[1][3]. W mieście pojawili się także inni przewoźnicy autobusowi: DLA, POLBUS i inni^[15][19].

Kalendarium

Poniżej przestawiono kalendarium z uwzględnieniem uruchamiania i likwidowania poszczególnych rodzajów transportu miejskiego, przy czym dla tramwajów wodnych i promów brak jest dat rozpoczęcia ich eksploatacji (brak danych).

Współczesna komunikacja miejska

Współczesna sieć torowisk tramwajowych we Wrocławiu
Jaśniejszym kolorem oznaczono linię w budowie.

Współczesna komunikacja miejska we Wrocławiu oparta jest na dwóch środkach transportu: tramwajach i autobusach^{[1][3][6][14]}.

Komunikacja tramwajowa

Wszystkie linie tramwajowe obsługiwane są przez MPK^[1]. W latach 2009–2012 wybudowano i uruchomiono nowe torowiska na osiedlu Gaj oraz Kozanów i Maślice, bez pętli tramwajowych, lecz z krańcówką dla pojazdów dwustronnych, na których uruchomiono linie w ramach programu „Tramwaj Plus”^[20].

Komunikacja autobusowa

Współcześnie linie autobusowe obsługiwane są przez różnych przewoźników, tj. MPK, DLA, Polbus i inni^[15][19]. Oprócz linii miejskich utrzymywanych i wyznaczanych przez miasto, funkcjonują linie uruchomione i utrzymywane przez duże centra handlowe^[21].

Kolej linowa

Stacja Polinki.

Zaplanowano także budowę linii kolei linowej, która połączyłaby dwa brzegi rzeki Odry w okolicach Politechniki Wrocławskiej (okolice budynku C13 Politechniki Wrocławskiej przy Wybrzeżu Wyspiańskiego) i na przeciwległym brzegu okolice nowo wznoszonego budynku Geocentrum – kampus przy ulicy Na Grobli. Pierwsze plany pojawiły się w 2011 r. Założono, że kolejka umożliwi transport do 370 osób na godzinę w obu kierunkach. Jednorazowo będzie można przewieźć na przeciwległy brzeg rzeki 15 pasażerów w czasie około 2,5 minuty^[22][23][10]. Koszt tej inwestycji ma wynieść około 8 milionów zł^[23].

Inwestycję zrealizowano i oddano do użytkowania pod koniec 2013 r. Nową kolejkę nazwano Polinka^[10].

Przedsiębiorstwa

Niebieskie tramwaje.

Autobus typu Volvo 7700A.

Na przestrzeni historii miasta w zakresie obsługi komunikacji miejskiej i podmiejskiej działały między innymi następujące przedsiębiorstwa:

• Conrad Kissing – omnibusy^[2]
• Breslauer Omnibusgesellschaft BOG (Wrocławskie Towarzystwo Omnibusowe) – omnibusy^{[1][2][3][18]}
• Breslauer Straßen-Eisenbahn-Gesellschaft BSEG (Wrocławskie Towarzystwo Kolei Ulicznej) – tramwaje konne i elektryczne^{[1][4][5][3][18]}
• Elektrische Strassenbahn Breslau ESB (Wrocławskie Tramwaje Elektryczne) – tramwaje elektryczne, omnibusy^{[1][2][5][18]}
• Städtische Straßenbahn Breslau SSB (Tramwaje Miejskie Wrocław) – tramwaje elektryczne, autobusy^{[1][5][6][3][18]}
• Breslauer Verkehrsbetriebe BVB (Wrocławskie Zakłady Komunikacyjne) – tramwaje elektryczne, autobusy^[1][3][18]
• Zakłady Komunikacyjne miasta Wrocławia ZKMW (od 1945 do 1951 roku) – tramwaje elektryczne, autobusy^[14][18]
• Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne MPK (przedsiębiorstwo państwowe) – tramwaje elektryczne, autobusy, taksówki osobowe i bagażowe^{[1][6][14][18]}
• Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne MPK (zakład budżetowy gminy Wrocław) – tramwaje elektryczne, autobusy^[1][6][14]
• Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne MPK (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) – tramwaje elektryczne, autobusy, busy dla osób niepełnosprawnych^[1][6][14]
• Dolnośląskie Linie Autobusowe DLA^{[1][6][14][15][18][19][24]}
• Polbus^{[1][6][14][15][19]}
• Anter^[18]
• PKS^[18]
• ARIWA^[19]
• TRAKO^[15]
• Sevibus Polska^[15][17]
• Marco Polo^[15]
• i inne.

Plany i przyszłość

Plany rozwoju sieci tramwajowej we Wrocławiu.

W mieście rozważana jest budowa tunelu tramwajowego bądź metra. Takie projekty powstawały już wcześniej. Zarówno przed wojną w latach 30. XX wieku planowano metro, jak i w okresie powojennym pojawiały się takie postulaty. Obecnie władze Wrocławia zleciły naukowcom z Polskiej Akademii Nauk wykonanie analizy możliwości i opłacalności budowy podziemnego systemu komunikacji^[25][26][22]. Rozważane jest także stworzenie kolei aglomeracyjnej oraz szybkiej kolei miejskiej^[27][28].

Zobacz też

• Omnibusy we Wrocławiu
• Tramwaj wodny we Wrocławiu
• Trolejbusy we Wrocławiu
• Promy we Wrocławiu

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Praca zbiorowa pod red. Jana Harasimowicza: Encyklopedia Wrocławia. Wyd. III poprawione i uzupełnione. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006. ISBN 978-83-7384-561-9. ISBN 83-7384-561-5. (pol.).

Linki zewnętrzne

• Rozkłady jazdy, www.wroclaw.pl – Wrocławski Serwis Internetowy, oficjalny Serwis Urzędu Miejskiego Wrocławia [dostęp 2012-04-12]  (pol.).
• Śledzenie pojazdów komunikacji miejskiej - aplikacja dla systemu Android [dostęp 2012-05-20]  (pol.).