Komunistyczne organizacje podziemne na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej
Komunistyczne organizacje podziemne na ziemiach polskich w czasie II wojny światowej – organizacje komunistyczne powstałe w okresie od września 1939 do stycznia 1942 (utworzenie Polskiej Partii Robotniczej) na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką w czasie II wojny światowej.
Geneza
16 sierpnia 1938, decyzją prezydium Komitetu Wykonawczego Międzynarodówki Komunistycznej (Kominternu) rozwiązano Komunistyczną Partię Polski. Niemal wszystkich działaczy KPP uwięziono, zesłano do łagrów lub rozstrzelano z rozkazu Józefa Stalina. Bez dyrektyw z Moskwy i pieniędzy na utrzymanie partii, środowisko komunistyczne w Polsce uległo dezintegracji: część byłych funkcjonariuszy KPP zaprzestało działalności, wielu wyjechało z kraju, inni siedzieli w więzieniach (między innymi Paweł Finder, Małgorzata Fornalska, Władysław Gomułka i Marceli Nowotko).
Kiedy 1 września 1939 III Rzesza zaatakowała Polskę, komuniści przebywający w więzieniach nie znając nowej linii politycznej Związku Radzieckiego opowiedzieli się przeciwko nazizmowi i w obronie niepodległości Polski. Żądali umożliwienia walki przeciwko Niemcom, deklarowali wsparcie dla wysiłku wojennego poprzez pracę. W wojennym zamieszaniu wypuszczano ich z więzień, po czym (w zdecydowanej większości) po agresji ZSRR na Polskę przedostawali się na tereny okupowane przez ZSRR i przyjmując obywatelstwo sowieckie pracowali w administracji okupanta.
Okupacja niemiecka
Po kampanii wrześniowej komuniści przebywający na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką wobec zakazu Kominternu unikali aktywności politycznej i tworzenia struktur organizacyjnych. Podtrzymywano dawne kontakty na stopie towarzyskiej i nasłuchiwano sowieckiego radia. W tych okolicznościach tylko bardzo nieliczni założyli małe organizacje propagandowe i samokształceniowe takie jak między innymi:
- Rewolucyjne Rady Robotniczo-Chłopskie „Młot i Sierp”
- Czyn Chłopsko-Robotniczy
- Związek Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej „Spartakus”
- Stowarzyszenie Przyjaciół ZSRR
- Dzika KPP
- Polska Wojskowa Organizacja Rewolucyjna
- Związek Walki Wyzwoleńczej
W powiecie pińczowskim poprzednikiem PPR był „Blok Demokratyczny”. Tworzyli go: Władysław Jaworski, Edward Cieślarski (członek PPS), Jan Rumas (członek BCh), dr Władysław Madej (bezpartyjny), ksiądz Wieczorek (członek ZWZ) i Franciszek Kucybała, który następnie był komendantem tamtejszej Gwardii Ludowej[1].
Organizacje te w większości zostały rozbite przez Gestapo, a te które przetrwały weszły w skład Polskiej Partii Robotniczej w 1942.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Zygmunt Bieszczanin, Fakty i mity p. Tadeusza Pawła Rutkowskiego, „Głos Kombatanta Armii Ludowej”, 3 (18), czerwiec 1994, s. 23.
Bibliografia
- Piotr Gontarczyk: Polska Partia Robotnicza. Droga do władzy 1941-1944. Warszawa: Wydawnictwo Fronda, 2013. ISBN 978-83-64095-02-3.
Media użyte na tej stronie