Kondor wielki
| Vultur gryphus[1] | |||
| Linnaeus, 1758 | |||
 Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | kondor wielki | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 | |||
Kondor wielki[7], kondor olbrzymi (Vultur gryphus) – gatunek dużego ptaka padlinożernego z rodziny kondorowatych (Cathartidae), jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju Vultur[7]. Narażony na wyginięcie.
Zasięg występowania
Kondor wielki zamieszkuje Andy począwszy od Wenezueli na północy po przylądek Horn na południu[8].
Taksonomia
Gatunek i rodzaj po raz pierwszy opisał Karol Linneusz w 1758 roku w swoim dziele Systema Naturae[9]. Jako miejsce typowe autor wskazał, bazując na tekstach „Cuntur” Johna Raya z 1713 roku[10] i „Vultur gryps Gryphus” Jacoba Theodora Kleina z 1750 roku[11], Chile[9]. Nie wyróżnia się podgatunków[8][12].
Etymologia
- Vultur: łac. vultur, vulturis „sęp”[13].
- Gryphus: epitet gatunkowy Vultur gryphus Linnaeus, 1758[14].
- Gypagus: gr. γυψ gups, γυπος gupos „sęp”; αγος agos „lider, kapitan”, od αγω agō „kierować, prowadzić”[15].
- Condor: hiszp. Cóndor „kondor”, od keczua Kuntur „kondor”[16]
- gryphus: łac. gryphus „gryf”, od gr. γρυψ grups, γρυπος grupos „gryf”[14].
Morfologia
- Cechy gatunku
- Długość ciała 100–130 cm; masa ciała samic 8000–11 000 g, samców 11 000–15 000 g; rozpiętość skrzydeł 260–320 cm[8]. Upierzenie zasadniczo czarne, pokrywy skrzydłowe białe, głowa i szyja nagie, na granicy upierzenia pióra tworzą kryzę. Naga skóra różowawocielista. Samiec na głowie posiada mięsisty wyrostek.
Ekologia i zachowanie
- Biotop
- Partie gór powyżej linii lasu oraz inne skaliste tereny bezleśne.
- Gniazdo
- Gnieżdżą się na półkach skalnych, wysoko w górach.
- Jaja
- Wyprowadza jeden lęg co dwa lata, składając jedno, rzadziej dwa jaja.
- Wysiadywanie
- Jajo wysiadywane jest przez okres 54–58 dni przez obydwoje rodziców[17].
- Rozwój osobniczy
- Młode zdobywają zdolność do lotu w wieku około 6 miesięcy, lecz opuszczają rodziców dopiero wtedy, gdy wykluje się następne pisklę, czyli po ok. 2 latach. Dojrzałość płciową osiągają dopiero w wieku 8–9 lat. Żyją ponad 40 lat.
- Pożywienie
- Kondory żywią się głównie padliną oraz jajami rabowanymi w koloniach kormoranów.
Status
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2020 roku uznaje kondora wielkiego za gatunek narażony (VU – vulnerable); wcześniej, od 2000 roku klasyfikowano go jako gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened), a od 1988 roku jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern). Liczebność populacji szacuje się na około 6700 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy. Główne zagrożenie dla gatunku to prześladowania ze strony ludzi[6].
Przypisy
- ↑ Vultur gryphus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ Vultur, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2010-12-29] (ang.).
- ↑ L. von Oken: Lehrbuch der Naturgeschichte: Zoologie (Atlas). Leipzig: C.H. Reclam, 1816, s. ryc. xxxii. (niem.).
- ↑ L.J.P. Vieillot: Analyse d’une nouvelle ornithologie élémentaire. Paris: Deteville, libraire, rue Hautefeuille, 1816, s. 21. (fr.).
- ↑ I. Geoffroy Saint-Hilaire: Essais de zoologie générale. Paris: Roret, 1841, s. 367 (przypis). (fr.).
- ↑ a b BirdLife International, Vultur gryphus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2016-1 [dostęp 2016-08-31] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Cathartidae Lafresnaye, 1839 – kondorowate – New World Vultures (Wersja: 2016-10-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-24].
- ↑ a b c D. Houston, G.M. Kirwan, D.A. Christie & C.J. Sharpe: Andean Condor (Vultur gryphus). W: Handbook of the Birds of the World Alive. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.). Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-08-31]. (ang.).
- ↑ a b C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 86. (łac.).
- ↑ J. Ray: Synopsis methodica avium & piscium, opus posthumum, quod vivus recensuit & perfecit ipse insignissimus author, in quo multas species, in ipsius ornithologiâ & ichthyologia desideratas, adjecit, methodumque suam piscium naturæ magìs convenientem reddidit. Cum appendice, & iconibus. Londini: Impensis Gulielmi Inny, 1713, s. 11. (łac.).
- ↑ J.T. Klein: Historiae avium prodromus, cum praefatione de ordine animalium in genere; accessit historia muris alpini et vetus vocabularium animalium, msc., cum figuris. Lubecae: Apud Ionam Schmidt, 1750, s. 45. (łac.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-23]. (ang.).
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Vultur [dostęp 2018-07-16].
- ↑ a b The Key to Scientific Names ↓, Gryphus [dostęp 2018-07-16].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Gypagus [dostęp 2018-07-16].
- ↑ The Key to Scientific Names ↓, Condor [dostęp 2018-07-16].
- ↑ M. & I. Szmurło (tłum.): Góry. Warszawa: Delta, 1997, seria: Encyklopedia Dzikich Zwierząt. ISBN 83-86698-62-4.
Bibliografia
- M. & I. Szmurło (tłum.): Góry. Warszawa: Delta, 1997, seria: Encyklopedia Dzikich Zwierząt. ISBN 83-86698-62-4.
- The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World [online], S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
AndeanMap.png
Range map for the Andean Condor with national borders added. Source:National Geographic
Range map for the Andean Condor with national borders added. Source:National Geographic
Cóndores no se entierran a diario.JPG
Autor: Popayánturismo, Licencja: CC BY-SA 4.0
En el volcán Púrace del departamento del Cauca, hay una reserva natural donde los cóndores bajan de su gran vuelo, para comer. En la fotografía el cóndor está cerca de su comida. Antes de ello los vientos fuertes arrastran todo lo que se encuentra su paso, como las aves pequeñas de carroña. El cóndor por su gran tamaño y su fuertes alas el viento solo acaricia su hermoso pelaje.
Autor: Popayánturismo, Licencja: CC BY-SA 4.0
En el volcán Púrace del departamento del Cauca, hay una reserva natural donde los cóndores bajan de su gran vuelo, para comer. En la fotografía el cóndor está cerca de su comida. Antes de ello los vientos fuertes arrastran todo lo que se encuentra su paso, como las aves pequeñas de carroña. El cóndor por su gran tamaño y su fuertes alas el viento solo acaricia su hermoso pelaje.