Konfederacja Tatrzańska

Konfederacja Tatrzańska – organizacja ruchu oporu działająca w czasie II wojny światowej na Podhalu.

Historia

Została założona w maju 1941 r. przez poetę Augustyna Suskiego ps. Stefan Borus w Nowym Targu. Organizacja ta ma swoje korzenie ideowe w przedwojennym ruchu ludowym. W szczytowym okresie do organizacji należało około 400 członków. Główny teren działania to Nowy Targ oraz wieś Waksmund.

W końcu lata 1941 r. powołana została jednostka bojowa o nazwie Dywizja Górska kierowana przez majora Edwarda Gött-Getyńskiego ps. Sosnkowski. Jednostka ta tylko w zamierzeniach była dywizją. Faktycznie liczyła kilkudziesięciu partyzantów. Jej terenem działania były Gorce, głównie okolice Turbacza.

Konfederacja Tatrzańska prowadziła działalność wydawniczą (gazetka Na Placówce o nakładzie około 100 egzemplarzy) oraz akcje sabotażowe. Jej działalność miała przeciwstawić się funkcjonowaniu Goralenvolku.

Z powodu błędów organizacyjnych została szybko rozpracowana przez gestapo, nie bez udziału lokalnych konfidentów. W styczniu i lutym 1942 r. nastąpiła fala aresztowań. Augustyn Suski zginął w obozie koncentracyjnym w Auschwitz-Birkenau 26 maja 1942 r. a major Edward Gött-Getyński w tym samym obozie został rozstrzelany 25 stycznia 1943. Wcześniej aresztowani członkowie organizacji byli przesłuchiwani i torturowani w siedzibie gestapo w Zakopanem w Hotelu Palace.

Za współpracę z Konfederacją Tatrzańską okupant wielokrotnie pacyfikował wieś Waksmund. Ocalali partyzanci z Dywizji Górskiej działali do końca wojny w ramach Armii Krajowej pod dowództwem Józefa Kurasia ps. Orzeł, który po pacyfikacji Waksmundu zmienił pseudonim na Ogień. Józef Kuraś w lutym 1947 r., kiedy jego oddział został okrążony przez Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego, popełnił samobójstwo.

Przysięga[1]

W obliczu Boga Wszechmogącego i Jego Matki, Polskiej Korony Królowej. Tobie Polsko, Ojczyzno moja o moc swoja z wrogiem walcząca teraz i o wyzwolenie, ślubuję służbę i wierność aż do ostatniej w sercu kropli krwi. A że nie zdradzę i – jako członek Konfederacji Tatrzańskiej – praw jej bojowych i tajemnie dochowam, braciom swoim w walce o Polskę wszystkie swe siły oddam, Ty mi dopomóż Boże!

Upamiętnienie

Imię Konfederacji Tatrzańskiej nosi Szkoła Podstawowa nr 5 w Nowym Targu[2].

10 czerwca 2016 roku na ścianie szkoły umieszczono tablice pamiątkową upamiętniającą Konfederację[3]. Tablica została odsłonięta w ramach 3 dniowych uroczystości związanych z 75. rocznicą powstania organizacji. Patronat honorowy nad uroczystościami sprawował Prezydent Andrzej Duda[4].

Przypisy

  1. ↑ Redakcja KNM, "Walce o Polskę wszystkie swe siły oddam", czyli rzecz o Konfederacji Tatrzańskiej, jpilsudski.org [dostęp 2021-03-14] (pol.).
  2. ↑ Start, www.sp5.nowytarg.pl [dostęp 2021-03-14].
  3. ↑ 75-lecie Konfederacji Tatrzańskiej w nowotarskiej, www.nowytarg.pl [dostęp 2021-03-14] (pol.).
  4. ↑ 75. rocznica powstania Konfederacji Tatrzańskiej • Starostwo Powiatowe w Nowym Targu, www.nowotarski.pl [dostęp 2021-03-14].

Bibliografia

  • Konfederacja Tatrzańska Sylwester Leszczykowicz Mohort, wyd. LWS, Warszawa 1976

Linki zewnętrzne