Konferencja dwa plus cztery
 | |||
| Data | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Przyczyna | Dążenie do zjednoczenia podzielonych państw niemieckich (NRD i RFN) | ||
| Wynik | Zgoda pod określonymi warunkami dla zjednoczenia Niemiec podzielonych po II wojnie światowej | ||
| Strony rozmów | |||
| |||
Konferencja dwa plus cztery – zorganizowana w 1990 roku seria spotkań przedstawicieli dwóch państw niemieckich oraz czterech mocarstw koalicji antyhitlerowskiej, dotyczących zjednoczenia Niemiec podzielonych po II wojnie światowej. W spotkaniach tych udział brali: Niemiecka Republika Demokratyczna, Republika Federalna Niemiec, Francja, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. 12 września 1990 roku w Moskwie kraje te podpisały Traktat o ostatecznym uregulowaniu w odniesieniu do Niemiec (niem. Vertrag über die abschließende Regelung in Bezug auf Deutschland[a]), zwany także Traktatem dwa plus cztery (niem. Zwei-plus-Vier-Vertrag[b]), który otworzył drogę do zjednoczenia Niemiec.
Podczas konferencji omawiano polityczne aspekty zjednoczenia, kształt granic, przynależność do struktur międzynarodowych czy wielkość armii.
Spotkania
Spotkania w ramach konferencji:
Udział Polski
Strona polska była żywo zainteresowana kwestią zjednoczenia Niemiec z uwagi na dotychczasowe problemy związane z regulacją granicy. Postulat polskiego uczestnictwa w konferencji wysunął minister Krzysztof Skubiszewski, który jednocześnie zaproponował, aby połączyć kwestię bezpieczeństwa NRD i RFN z kwestią bezpieczeństwa ich sąsiadów. Oficjalne polskie stanowisko wyrażono w liście premiera Tadeusza Mazowieckiego z 20 lutego 1990, w którym strona polska zaznaczyła, że nie chodzi jej o uzyskanie statusu identycznego z państwami niemieckimi, ale o przedstawienie swojego punktu widzenia w zakresie bezpieczeństwa. Rozbudowana argumentacja znalazła się w liście ministra Skubiszewskiego skierowanym do ministrów spraw zagranicznych państw sąsiadujących z Niemcami. Polski rząd został również wsparty przez Konferencję Episkopatu Polski[2].
Uczestnicy konferencji postanowili podczas pierwszego spotkania w Bonn, że Polska zostanie dopuszczona do rozmów, ale jedynie w zakresie kwestii granic. Minister Skubiszewski zaznaczył wówczas, że rząd zainteresowany jest ostatecznym zamknięciem tego problemu poprzez zawarcie traktatu granicznego[2]. Państwa niemieckie wstrzymywały się jednak z tym krokiem i zdecydowały się wyłącznie na wspólną rezolucję obu parlamentów (21 czerwca 1990), w której zadeklarowały wolę zawarcia traktatu, jednak dopiero po zjednoczeniu. W owej rezolucji nawiązano też do dotychczasowych umów, w tym do układu zgorzeleckiego z 1950 i do układu PRL-RFN z 1970. Polski rząd uznał rezolucję za krok w dobrym kierunku, ale niewystarczający. Ze stanowiska wyrażonego w nocie ministra Skubiszewskiego z 3 lipca 1990 wynikało, że Polsce zależy na wejściu w życie traktatu granicznego przed wejściem w życie traktatu zjednoczeniowego[3].
17 lipca 1990 strona polska wzięła udział w trzecim posiedzeniu konferencji (Paryż). Uzgodniono wówczas m.in., że zjednoczone państwo niemieckie potwierdzi istniejącą granicę w stosownej umowie ze stroną polską. Przedstawiciele Polski nie zostali natomiast dopuszczeni do ustaleń na temat ograniczeń w zbrojeniach konwencjonalnych Niemiec[3]. Wszystkie dotychczasowe ustalenia znalazły potwierdzenie w układzie zjednoczeniowym, w którym Niemcy m.in. wyrzekły się roszczeń terytorialnych wobec innych państw oraz zobowiązały do niewysuwania ich w przyszłości. Ponadto potwierdzono paryskie postanowienia w zakresie niemieckiego zobowiązania do traktatowego uregulowania kwestii granicy z Polską[4]. W konsekwencji wypracowano osobny Traktat o potwierdzeniu istniejącej granicy polsko-niemieckiej podpisany 14 listopada 1990[5].
Postanowienia Traktatu o ostatecznym uregulowaniu w odniesieniu do Niemiec
- Zjednoczone Niemcy obejmą obszar RFN i NRD oraz obie części Berlina.
- Obecne granice są ostateczne, tzn. Niemcy zrzekają się roszczeń wobec innych państw, a granica na Odrze i Nysie Łużyckiej zostanie potwierdzona przez zjednoczone Niemcy w wiążącym prawnie traktacie z Polską.
- Niemcy znowelizują Preambułę, art. 23 ust. 2. oraz art 146. Ustawy Zasadniczej, eliminując prawną możliwość przystąpienia dalszych terytoriów do Republiki Federalnej.
- Niemcy potwierdzają uznanie pokoju i rezygnują z broni atomowej, chemicznej i biologicznej.
- Wielkość niemieckiego wojska zostanie zredukowana z 500 do 370 tys. żołnierzy.
- ZSRR wycofa swoje wojska z NRD najpóźniej do 1994 roku.
- Na terenie po NRD nie mogą stacjonować wojska NATO oraz nie można umieszczać tam rakiet ani broni jądrowej.
- Zakończenie podziału Berlina.
- Zjednoczone Niemcy uzyskają suwerenność, a odpowiedzialność czterech mocarstw w odniesieniu do Berlina oraz Niemiec jako całości zostaje zakończona.
Dodatkowo zagwarantowano nieodwracalność skutków prawnych reformy rolnej w NRD.
Umowę podpisali ministrowie spraw zagranicznych Hans-Dietrich Genscher z RFN, Lothar de Maizière z NRD, Roland Dumas z Francji, Eduard Szewardnadze z ZSRR, Douglas Hurd z Wielkiej Brytanii i James Baker z USA.
Dokument sporządzono w językach angielskim, francuskim, niemieckim i rosyjskim. Depozytariuszem został Rząd RFN.
Zobacz też
Uwagi
Przypisy
- ↑ Piotr Sobański, Roszczenia Polski wobec RFN w świetle doktryny niemieckiej, Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogiki i Administracji im. Mieszka I w Poznaniu, 2019, s. 199, ISBN 978-83-60038-70-3.
- ↑ a b Ryszard Zięba: Główne kierunki polityki zagranicznej Polski po zimnej wojnie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2010, s. 50. ISBN 978-83-60807-13-2.
- ↑ a b Ryszard Zięba: Główne kierunki polityki zagranicznej Polski po zimnej wojnie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2010, s. 51. ISBN 978-83-60807-13-2.
- ↑ Ryszard Zięba: Główne kierunki polityki zagranicznej Polski po zimnej wojnie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2010, s. 52. ISBN 978-83-60807-13-2.
- ↑ Ryszard Zięba: Główne kierunki polityki zagranicznej Polski po zimnej wojnie. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2010, s. 54. ISBN 978-83-60807-13-2.
Linki zewnętrzne
- Chronik 2 plus 4 Vertrag (niem.). 2plus4.de. [dostęp 2011-04-17].
- Treaty on the Final Settlement with Respect to Germany, September 12, 1990 (ang.)
- Vertrag über die abschließende Regelung in bezug auf Deutschland, 12 September 1990 (niem.)
- Договор об окончательном урегулировании в отношении Германии, 12 сентября 1990 (ros.)
- Traité portant règlement définitif concernant l’Allemagne, 12 septembre 1990 (fr.)
- Kategoria:Zimna wojna