Konflikt izraelsko-arabski
| Wojny izraelsko-arabskie | |||
 Izrael i członkowie Ligi Arabskiej. | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna | zatargi polityczno-religijne | ||
| Wynik | nierozstrzygnięty (trwa) | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
Konflikt izraelsko-arabski (arab. الصراع العربي الإسرائيلي, hebr. הסכסוך הישראלי ערבי) – obejmuje okres ponad pół wieku politycznych napięć i jawnych niechęci pomiędzy Arabami a Żydami na Bliskim Wschodzie. Swoimi przyczynami wybiega on na dużo wcześniej przed powstaniem państwa Izrael (14 maja 1948) do czasu utworzenia ruchu syjonistycznego, którego celem było stworzenie państwa żydowskiego w tak zwanej Ziemi Izraela.
Konflikt izraelsko-arabski ma charakter etniczny, religijny i terytorialny. Niektórzy uważają go za część wielkiego starcia cywilizacji pomiędzy tzw. Zachodem a Arabami i światem islamu[1][2]. Inni uważają, że religijny wymiar jest zupełnie nowym aspektem tego konfliktu[3].
Niezależnie od przyczyn konflikt ten jest źródłem niechęci inicjującej liczne ataki na przeciwników we wszystkich państwach na całym świecie i tym samym, poprzez powszechność zjawiska terroru, przybiera charakter konfliktu globalnego.
Wstęp
W pierwszym okresie trwania konfliktu, po I wojnie światowej na terenach Mandatu Palestyny powstało kilka niezależnych państw arabskich. Jednak zmieniające się stosunki między państwami oraz rosnący napływ nielegalnych żydowskich imigrantów po II wojnie światowej doprowadził do wzrostu napięć i wybuchu przemocy, które doprowadziły do obecnego stanu wzajemnej nieufności.
Poszukując sposobu rozwiązania konfliktu, 29 listopada 1947 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ przyjęło rezolucję nr 181 w sprawie podziału Palestyny. W myśl rezolucji:
- państwo żydowskie miało liczyć 14 257 km² powierzchni i 935 tys. mieszkańców;
- państwo arabskie miało liczyć 11 664 km² powierzchni i 814 tys. mieszkańców.
Żydzi zaakceptowali decyzję Zgromadzenia Ogólnego ONZ, jednakże niezadowoleni Arabowie rozpętali spiralę przemocy, która w krótkim czasie doprowadziła do wybuchu wojny domowej w Palestynie (30 listopada 1947).
Wojny izraelsko-arabskie
Gdy 14 maja 1948 powstało niezależne państwo Izrael, konflikt żydowsko-arabski w Palestynie przeobraził się w konflikt izraelsko-arabski, który swoim zasięgiem objął teren całego Bliskiego Wschodu i jest jednym z najtrudniejszych do rozwiązania konfliktów na świecie.
Pierwsza wojna izraelsko-arabska wybuchła 15 maja 1948 roku i zakończyła się w 1949 podpisaniem porozumień rozejmowych pomiędzy walczącymi państwami. W 1956 Izrael za namową Wielkiej Brytanii i Francji dokonał agresji na Egipt, co wykorzystały oba państwa europejskie by pod pretekstem ochrony wolnej żeglugi zająć strefę Kanału Sueskiego. Pod międzynarodowym naciskiem w 1957 Izrael, Wielka Brytania i Francja wycofały swoje wojska, a ich miejsce zajęły międzynarodowe siły UNEF. W czerwcu 1967 rozpoczęła się wojna sześciodniowa, w wyniku której Izrael zajął Półwysep Synaj, Strefę Gazy, Judeę z Jerozolimą, Samarię i Wzgórza Golan. W 1973 państwa arabskie rozpoczęły wojnę Jom Kipur, którą po początkowych sukcesach przegrały. Lata 1982-1985 były okresem wojny libańskiej, która znalazła swoją kontynuację w II wojnie libańskiej 2006.
Podstawowe problemy
W konflikcie izraelsko-arabskim wyraźnie da się zauważyć kilka podstawowych problemów:
- brak akceptacji członków Ligi Państw Arabskich dla istnienia żydowskiego państwa Izrael w Palestynie,
- okupacja przez Izrael Zachodniego Brzegu Jordanu i Wzgórz Golan,
- powstanie niezależnego państwa palestyńskiego,
- osadnictwo żydowskie na okupowanych terenach,
- status Jerozolimy: jedno miasto – dwie stolice, święte miasto trzech religii monoteistycznych,
- kwestia powrotu uchodźców palestyńskich,
- kwestia powstrzymania zarówno działań zbrojnych i przemocy zarówno ze strony palestyńskiej, jak i izraelskiej.
Proces pokojowy
Podejmowano wiele prób rozwiązanie tego konfliktu. Najważniejsze inicjatywy pokojowe to:
- Porozumienie z Camp David
- porozumienia z Oslo
- plan pokojowy dla Bliskiego Wschodu z 2003 roku
- inicjatywa genewska
Zobacz też
- Historia Izraela
- Autonomia Palestyńska
- Konflikt izraelsko-palestyński
- Intifada
- Organizacja Wyzwolenia Palestyny
- Kwartet madrycki
- Stosunki izraelsko-syryjskie
Przypisy
- ↑ Abdel Mahdi Abdallah (grudzień 2003), Dokładniej, autor Edward Said głosi, że jeśli rozwiązanie konfliktu zostanie znalezione w Izraelu, wówczas globalne społeczeństwo może wziąć to za wskazówkę, ustanawiając pokój i porozumienie między kulturami Wschodu i Zachodu.: Causes of Anti-Americanism in the Arab World: A Socio-Political Perspective. [dostęp 2008-02-05]. (ang.).
- ↑ Israel Science and Technology Homepage: Arab-Israeli Conflict: Role of religion. [dostęp 2008-02-05]. (ang.).
- ↑ Middle East Media Research Institute (MEMRI): Arabsko-amerykański psychiatra Wafa Sultan: To nie jest starcie pomiędzy cywilizacjami, lecz starcie pomiędzy mentalnością Średniowiecza i tym co przynosi z sobą XXI wiek”, przekład z telewizyjnego wywiadu z Sultanem udzielonym w Al Jazeera. [dostęp 2008-02-05]. (ang.).
Bibliografia
- Witold Pronobis, Polska i Świat w XX wieku.
- Wojciech Roszkowski, Półwiecze. Historia Polityczna Świata po 1945 roku.
- Artur Patek, Jan Rydel, Józef Janusz Węc, Najnowsza historia świata, Kraków, 2003.
| Lata 1910–1919 |
|
|---|---|
| Lata 20. XX wieku |
|
| Lata 30. XX wieku |
|
| Lata 40. XX wieku |
|
| Lata 50. XX wieku |
|
| Lata 60. XX wieku |
|
| Lata 70. XX wieku |
|
| Lata 80. XX wieku |
|
| Lata 90. XX wieku |
|
| Lata 2000–2009 |
|
| Lata 2010–2019 |
|
| 2020 |
|
Media użyte na tej stronie
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
A handshake between Hussein I of Jordan and Prime Minister Yitzhak Rabin, accompanied by President Bill Clinton, during the Israel-Jordan peace negotiations.
President George W. Bush waves to photographers as he stands with Palestinian President Mahmoud Abbas, left, and Prime Minister Ehud Olmert Tuesday, Nov. 27, 2007, at the Annapolis Conference in Annapolis, Maryland.
Israeli Prime Minister Yitzhak Rabin, U.S. president Bill Clinton, and PLO chairman Yasser Arafat.
From left to right: Menachem Begin, Jimmy Carter and Anwar Sadat in Camp David
Emir Feisal I (right) and Chaim Weizmann (also wearing Arab dress as a sign of friendship) in Syria. At this time Feisal was living in Syria.