Koniaków

Koniaków
	wieś
	; Widok na wieś z Ochodzitej
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	cieszyński
Gmina	Istebna
Wysokość	760 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	3579
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	43-474
Tablice rejestracyjne	SCI
SIMC	0054007
	Położenie na mapie gminy Istebna Koniaków
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Koniaków
	Położenie na mapie województwa śląskiego Koniaków
	Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego Koniaków
	49°33′01,79″N 18°56′57,01″E/49,550497 18,949169
	Strona internetowa

Artykuł	49°33′1.79″N 18°56′57.01″E
- błąd	0 m
WD	49°33'6"N, 18°56'27"E, 49°33'2.38"N, 18°56'56.76"E
- błąd	39 m
Odległość	652 m

Koniaków (niem. Koniakau) – wieś sołecka w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim w gminie Istebna^[3]^[4]. Powierzchnia sołectwa wynosi 1469 ha^[5], a liczba ludności 3643^[6], co daje gęstość zaludnienia równą 248,0 os./km².

Tworzy wraz z Jaworzynką i Istebną tzw. Beskidzką Trójwieś. Jest najwyżej położoną wsią w Beskidzie Śląskim, leży na południowy zachód od Żywca i na południe od Wisły w historycznych granicach Śląska Cieszyńskiego. Koniaków jest znany przede wszystkim ze względu na produkcję koronkowych ozdób i części garderoby (ostatnio także bielizny).

Integralne części wsi

Integralne części wsi Koniaków^[3]^[4]
części wsi	Bagno, Bąbolówka, Bukowina, Cisowe, Dachtony, Deje, Długa Czerchla, Do Jasieniarza, Fibaczka, Gołówka, Gronik, Jasiówka, Kadłuby, Kliszówki, Kosarzyska, Legiery, Małączka, Matyska, Odkrzas, Pańska Łąka, Pietraszyna, Polana, Pustki, Rastoka, Rdżawka, Rozceście, Rupienka, Szańce, Szkatułka, Szymonkowie, Śliwkowiec, Tkoczówka, Usnobocz, Wołowa, Wyżrana, Za Roztoką, Zimna Woda, Żurówka

Historia

Osadnictwo na obszarze Koniakowa rozpoczęło się w pierwszej połowie XVII wieku. Prowadzone było ono przez mieszkańców Istebnej szukających nowych terenów pod łąki i pastwiska. Jako że były one dotąd porośnięte lasami, które tworzyły naturalną ochronę przed niepożądanym wtargnięciem obcych wojsk na teren Księstwa Cieszyńskiego (był to okres wojny trzydziestoletniej) osadnictwo to i związane z tym karczowanie lasów nie było mile widziane przez cieszyńskich Piastów, a księżna Elżbieta Lukrecja rozkazała swym leśnikom pierwsze tutejsze chałupy zburzyć. Za początek miejscowości uznaje się dziś rok 1712. Wtedy to na obszarze dzisiejszego Koniakowa stwierdzono pierwszych sześć stałych chałup. W następnych sześciu latach dołączyło do nich kolejnych dziewięć^[7].

Pierwsi osadnicy nie posiadali w ogóle ziemi ornej, a jedynie łąki służące za pastwiska. Zajmowali się wyłącznie wypasaniem bydła. Przez "dorabianie" sobie kolejnych pastwisk kosztem lasów nierzadko popadali w konflikty z nadzorcami leśnymi. Konflikty ustały, gdy miejscowy system obronny zaczął tracić na znaczeniu, a opłaty i czynsze od łąk i pasionego na nich bydła wnoszone przez osadników stały się dla książęcych urzędników bardziej istotne niż interes obrony kraju. Samodzielna gmina powstała w 1816 roku. Jej obszar po wydzieleniu z sąsiedniej Istebnej wynosił 433 morgi, z czego było jedynie 87 mórg pól uprawnych, a resztę stanowiły łąki kośne i pastwiska. Za nazwę nowej wsi obrano Koniaków, nadać ją mieli prawdopodobnie osadnicy pochodzący z Koniakowa pod Cieszynem^[7]. W herbie umieszczono konia.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 185 budynkach w Koniakowie na obszarze 1088 hektarów mieszkało 1069 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 98,3 os./km², z czego wszyscy byli polskojęzyczni, 939 (87,8%) mieszkańców było katolikami, a 130 (12,2%) ewangelikami^[8]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 196 a mieszkańców do 1120^[9].

W wyborach do austriackiej Rady Państwa w 1911 roku wygrali tutaj polscy kandydaci narodowi, zdobywając 159 głosów (99,4%); na socjalistów został oddany 1 głos; nikt nie głosował na kandydata „ślązakowców”^[10]. W lipcu 1920 roku decyzją Rady Ambasadorów Koniaków wraz z całą wschodnią częścią Śląska Cieszyńskiego znalazł się w granicach Polski.

W okresie międzywojennym rozwinęło się tu narciarstwo. W 1923 odbyły się pierwsze zawody, w których uczestniczyło 46 dziewcząt i chłopców.

Od roku 1945 istniała tu strażnica Wojsk Ochrony Pogranicza, która została rozformowana w roku 1954.

W latach 1945-1954 miejscowość była siedzibą gminy Koniaków, a 1954-72 gromady Koniaków. W 1954 do Koniakowa przyłączono przysiółki Beskid (Pietraszyna), Kosarzyska i Rupienka z Kamesznicy w powiecie żywieckim^[11].

W latach 1975–1998 położona była w województwie bielskim.

Religia

We wsi działa rzymskokatolicka parafia św. Bartłomieja.

Turystyka

Przez miejscowość przechodzą następujące trasy rowerowe:

Główny Karpacki Szlak Rowerowy (621 km)
zielona trasa rowerowa nr 253 – Istebna – Jaworzynka – Koniaków (28 km)

Galeria

Przysiółek Wyżrana
Przydrożna kaplica
w Koniakowie
© Marek i Ewa Wojciechowscy / Trips over Poland, CC BY-SA 3.0
Kościół w Koniakowie
Garbarnia
z Koniakowa w Górnośląskim Parku Etnograficznym
Corocznie w Koniakowie z początkiem maja odbywa się wiosenny redyk tzw. miyszani owiec.

Przypisy

↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 495 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ ^a ^b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
↑ Gmina Istebna: Gmina Istebna: Powierzchnia. [w:] www.ug.istebna.pl [on-line]. [dostęp 2010-12-07].
↑ Gmina Istebna: Gmina Istebna: Ludność. [w:] www.ug.istebna.pl [on-line]. 2013. [dostęp 2013-02-04].
↑ ^a ^b Franciszek Popiołek: Historia osadnictwa w Beskidzie Śląskim, Pamiętniki Instytutu Śląskiego t. XIII, wyd. Instytut Śląski, Katowice 1939, s.171-174
↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
↑ G. Wnętrzak, Znaczenie ruchu kożdoniowskiego na Śląsku Cieszyńskim w świetle wyborów z 1909 i 1911 roku, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 18, 2003, s. 61.
↑ Uchwała Nr 16/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu cieszyńskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 15 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 54)

Bibliografia

Mirosław Barański: Beskid Śląski. Przewodnik, Wydanie I. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2007, s. 408-409. ISBN 978-83-89188-71-7.

[1] NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .

[poczta-2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 495 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[Dz.U._29/2013-3] Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[teryt-4] TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].

[5] Gmina Istebna: Gmina Istebna: Powierzchnia. [w:] www.ug.istebna.pl [on-line]. [dostęp 2010-12-07].

[6] Gmina Istebna: Gmina Istebna: Ludność. [w:] www.ug.istebna.pl [on-line]. 2013. [dostęp 2013-02-04].

[FP-7] Franciszek Popiołek: Historia osadnictwa w Beskidzie Śląskim, Pamiętniki Instytutu Śląskiego t. XIII, wyd. Instytut Śląski, Katowice 1939, s.171-174

[8] Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).

[9] Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).

[10] G. Wnętrzak, Znaczenie ruchu kożdoniowskiego na Śląsku Cieszyńskim w świetle wyborów z 1909 i 1911 roku, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 18, 2003, s. 61.

[main-11] Uchwała Nr 16/54 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu cieszyńskiego; w ramach Zarządzenia Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 15 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Stalinogrodzie z dnia 1 grudnia 1954 r., Nr. 10, Poz. 54)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne