Koniczyna łąkowa

Koniczyna łąkowa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządróżopodobne
Rządbobowce
Rodzinabobowate
Podrodzinabobowate właściwe
Rodzajkoniczyna
Gatunekkoniczyna łąkowa
Nazwa systematyczna
Trifolium pratense L.
Sp. pl. 2:768. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Kwiatostan
Pole z koniczyną czerwoną

Koniczyna łąkowa, k. czerwona (Trifolium pratense L.), daw. konicz – gatunek rośliny z rodziny bobowatych. Występuje w całej Europie, w środkowej Azji oraz północnej Afryce[4]. Została naturalizowana i jest uprawiana także w Australii i obydwu Amerykach. W Polsce jest rośliną pospolitą.

Morfologia

Łodyga
Podnosząca się lub wzniesiona o długości do 50 cm. Jest przylegająco owłosiona i często czerwono nabiegła.
Liście
3-listkowe, jajowate lub eliptyczne, całobrzegie listki, przeważnie plamiaste. U nasady liści występują owłosione i szydłowato zakończone, błoniaste przylistki, często zrośnięte z ogonkiem liściowym.
Kwiaty
Motylkowe, jasnopurpurowe, pachnące, w główkach kulistych lub jajowatych, znajdujących się przeważnie po 2 na jednej łodydze. W 10-nerwowej i owłosionej z zewnątrz rurce kielicha występuje pierścień włosków.
Owoc
Nieduży, zawierający jedno tylko nasiono strąk.
Korzeń
Ma palowy korzeń sięgający nawet do 1,5 m w głąb. W powierzchniowej warstwie gleby tworzy on liczne i długie rozgałęzienia.

Biologia

Bylina. Kwitnie od maja do września. Do powstania owocu niezbędne jest zapylenie krzyżowe. Dokonać go mogą tylko owady o długim aparacie gębowym, głównie trzmiele. Roślina miododajna. Inne owady nie mogąc dostać się do nektaru przez gardziel korony i długą jej rurkę często wygryzają z boku korony otwór i wypijają nektar nie dokonując zapylenia. Po przekwitnięciu okwiat zsycha się. Liczba chromosomów 2n=14.

Ekologia

Siedlisko: Łąki kośne, przydroża, pola, jasne lasy, na żyznych glebach, miejsca trawiaste. Hemikryptofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy (Cl.) Molinio-Arrhenatheretalia. Podgatunek nadmorski T. pratense ssp. maritimum (syn. T. pratense var. villosum) jest gatunkiem charakterystycznym dla Cl. Molinio-Arrhenatheretea, All. Koelerion albescentis, Ass. Trifolio-Anthyllidetum maritimae[5]. Nasiona rozsiewane są przez wiatr.

Zmienność

  • Tworzy mieszańce z koniczyną pogiętą.
  • Występuje w kilku odmianach[4]:
    • Trifolium pratense L. var. americanum Harz
    • Trifolium pratense L. var. perenne Host
    • Trifolium pratense L. var. pratense
    • Trifolium pratense L. var. sativum Schreb.
    • Trifolium pratense L. var. villosum DC.

Zastosowanie

  • Roślina pastewna o dużej zawartości białka i soli mineralnych[6]. Uprawiano ją już w XI w., jednak na większą skalę dopiero od XVIII w. Znajduje się w rejestrze roślin rolniczych Unii Europejskiej i jest jedną z podstawowych roślin bobowatych uprawianych na paszę.
  • Roślina jadalna: jadalne są wszystkie części rośliny (korzenie po gotowaniu)[7].
  • W medycynie ludowej była dawniej rośliną leczniczą. Jej ziele i kwiatostany Herba, Flos Trifolii pratensis zawierają glikozydy i flawonoidy. Używano jej jako środka moczopędnego i wykrztuśnego[6].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. Trifolium pratense, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  4. a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-22].
  5. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  6. a b Zbigniew Nawara: Rośliny łąkowe. Warszawa: Oficyna Wyd. MULTICO, 2006. ISBN 978-83-7073-397-1.
  7. 13 kwiatów, które można zjeść (i dobrze na tym wyjść), www.polityka.pl [dostęp 2016-05-13].

Bibliografia

  • D. Gayówna, Ewa Śliwińska: Rośliny łąk. Warszawa: PZWS, 1960.
  • Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Red clover closeup.jpg
(c) I, Tony Wills, CC BY 2.5
Red clover (Trifolium pratense), Wellington, New Zealand
Bochum - Vor den Teichen - Rotklee 02 ies.jpg
Autor: Frank Vincentz, Licencja: CC BY-SA 3.0
Trifolium pratense field for seed production, Vor den Teichen in Bochum