Konina (wieś)

Konina

wieś
Widok na Koninę zimą
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	limanowski
Gmina	Niedźwiedź
Sołectwo	Konina
Wysokość	550 m n.p.m.
Liczba ludności (2022)	2244[1]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	34-735[2]
Tablice rejestracyjne	KLI
SIMC	0455893
Położenie na mapie gminy Niedźwiedź Konina
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Konina
Położenie na mapie województwa małopolskiego Konina
Położenie na mapie powiatu limanowskiego Konina
49°36′46″N 20°07′25″E/49,612778 20,123611

Potasznia

Konina – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Niedźwiedź^[3][4].

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Konina, po jej zniesieniu w gromadzie Niedźwiedź. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Położenie

Konina to wieś położona na północnych stokach Gorców, w głębokiej dolinie potoku Konina i jego dopływów (Maciejkowy Potok i Domagałów Potok). Obszar miejscowości obejmuje stoki Czechowej Góry (706 m), Frączkowego Gronia (780 m), Turbaczyka (1078 m) i Gębowej (810 m), a także mniejszych wzniesień po północnej stronie Koniny: Pieronki i Kobylicy. Do miejscowości dochodzi szosa z Niedźwiedzia ślepo kończąca się przy leśniczówce w Potaśni. Zabudowania wsi rozciągają się na wysokości ok. 490–700 m n.p.m.^[5].

Integralne części wsi

Pochodzenie nazwy

Nazwa (być może pochodząca od kun) pojawia się po raz pierwszy już w źródłach z 1234 roku. W 1254 roku w źródłach pojawia się nazwa potoku Konina: Cuna Magna (Kuna Wielka), (w tym czasie potok Koninka posiadał nazwę: Cuna Parwa czyli Kuna Mała)^[6]. W późniejszych źródłach pojawia się nazwa Kunina. Istnieje także informacja o nazwie Kórzyna pochodzącej od kurzu powstającego przy karczowaniu lasu^[7].

Nazwa Kunina jest również dzisiaj gwarową nazwą niektórych starszych osób. Stanisław Stopa, gdy cytował w jednej z książek opowieści jednego z gawędziarzy z Koniny^[8], używał nazwy Kónina.

Historia

Wieś została założona przez cystersów ze Szczyrzyca. Po odebraniu jej przez króla (l.1335-1338) weszła w skład dzierżawy szaflarsko-nowotarskiej. Od 1481 roku właścicielem wsi był Marek Ratułd. Po jego śmierci wieś przechodzi we władanie rodziny Pieniążków z Krużlowej, którzy posiadają ją do 1585 r. W 1532 r. zostaje utworzona dzierżawa porębska, w skład której wchodzą Poręba Wielka, Niedźwiedź, Zawada, Podobin, Witów, Konina, Koninki, Mszana Górna, Łostówka, Łętowe i Lubomierz (od 1600r). Przez małżeństwo z Anną Pieniążkówną prawo do posiadania dzierżawy porębskiej nabywa Sebastian Lubomirski starosta wojnicki. W roku 1607 dobra porębskie przechodzą na dziedziczną własność rodziny Lubomirskich^[9]. W II poł. XIX w. obszar dworski (wł. Henryk Wodzicki) obejmował w morgach: gruntów ornych 23, łąk i ogrodów 34, pastwisk 13 oraz lasów 2298, natomiast w rękach chłopów znajdowało się gruntów ornych 1278, łąk i ogrodów 141, pastwisk 644, lasu 102. Wówczas wieś liczyła 1109 mieszkańców i 160 chałup. Ludność Koniny utrzymywała się z gospodarki pasterskiej (hodowla owiec) i z pracy w dworskich lasach^[10]. W XVII – XIX wieku była tu czynna dworska huta szkła oraz potażownia. Znajdowała się ona na miejscu obecnej leśniczówki na polanie Potasznia (Potaśnia). Ze spalania drewna bukowego pozyskiwanego z gorczańskich lasów otrzymywano popiół, z którego produkowano potaż używany następnie do produkcji szkła^[11]. Starą gajówkę na Potaszni spalili Niemcy podczas walk z partyzantami^[12]. Ostatnim właścicielem klucza porębskiego był Ludwik Wodzicki (1909-1981)[1]

Opis wsi

Mieszkańcy wsi należą do etnicznej grupy górali zwanych Zagórzanami. We wsi istnieją stare zabudowania i dobrze zachowała się gwara i inne elementy zagórzańskiego folkloru^[13].

W Koninie są wytwarzane oscypki. Konina jest jedyną miejscowością w okolicy, która uczestniczy w szlaku oscypkowym^[14].

Szkoła w Koninie nosi imię Katarzyny Smreczyńskiej, która była matką Władysława Orkana^[15].

Pola znajdujące się m.in. w okolicach Pieronki, oraz na Mostownicy są własnością górali z Koniny.

W ludowych opowiastkach koninian dominuje osobliwy temat – węże^[12]. Jeśli we wsi trafi się przypadkiem na wesele góralskie, można wziąć w nim udział na prawach nieproszonego gościa tzw. ślęka^[12].

Turystyka

Atrakcje turystyczne

• potok o nazwie Konina tworzący w środkowym biegu przełomy we fliszu karpackim;
• wodospad w okolicy osiedla Talarki oraz zagłębienie w korycie rzecznym wyżłobione przez ten wodospad zwane Końskim Baniorem^[16];
• Polana Potasznia.

Szlaki turystyczne

– czarny: Konina – Kopa – Pustak – Kudłoń – polanę Jastrzębie – Lubomierz. Czas wejścia na Kudłoń: z Lubomierza 2.20 h (↓ 1.30 h), z Koniny 2.20 h (↓ 2 h)

• Między Potasznią a polaną Hucisko poprowadzono kilka tras spacerowych, konnych i rowerowych^[17][18]. Miejscowość może być dobrą bazą wypadową do uprawiania narciarstwa i turystyki pieszej.

Przypisy