Konkatedra św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze

Konkatedra św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze
Distinctive emblem for cultural property.svg 28 z dnia 31.01.1952 r.
konkatedra,
kościół parafialny
Ilustracja
Konkatedra w Zielonej Górze po remoncie w 2006
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Miejscowość

Zielona Góra

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze

Wezwanie

św. Jadwigi Śląskiej

Wspomnienie liturgiczne

16 października

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

św. Jadwigi Śląskiej

Położenie na mapie Zielonej Góry
Mapa konturowa Zielonej Góry, w centrum znajduje się punkt z opisem „Konkatedra św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Konkatedra św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze”
Ziemia51°56′20″N 15°30′25″E/51,938889 15,506944
Strona internetowa

Konkatedra pw. św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górzekościół ufundowany w II poł. XIII w. przez księcia Konrada I głogowskiego poświęcony św. Jadwidze (skądinąd babce fundatora), budowany od 1272, ukończony w 1294 przez Henryka Głogowczyka, syna Konrada; sam fundator został pochowany w obrębie świątyni. Kościół ten jest najstarszym zachowanym zabytkiem Zielonej Góry.

Spiżowe drzwi konkatedry św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze
Barokowa empora
Pomnik św. Jana Nepomucena przy zielonogórskiej konkatedrze
Wnętrze konkatedry
Widok na prezbiterium i ołtarz główny
Konkatedra - wnętrze w 2022 r.

Historia

Zmienne losy

Książęta głogowsko-żagańscy patronowali głównemu kościołowi parafialnemu Zielonej Góry aż do roku 1427, kiedy książę Henryk IX przekazał farę żagańskiemu konwentowi augustiańskiemu. Kiedy ostatni z augustiańskich proboszczów Zielonej Góry, Paweł Lenberg, przeszedł na luteranizm, kościół przejęli w 1544 protestanci. Zmienne losy wojny trzydziestoletniej w I poł. XVII w. skutkowały w Zielonej Górze zmiennymi losami tak kościoła św. Jadwigi, jak i sporami wokół prawa korzystania z cmentarza przy ewangelickim kościele św. Trójcy. Trzy lata po zawarciu pokoju westfalskiego, w 1651, ostatni pastor ewangelicki opuścił Zieloną Górę i oba kościoły przeszły w posiadanie katolików.

Katastrofy

Po pożarze, który strawił kościół w 1419, powstała ceglana konstrukcja widocznej do dziś halowej bryły kościoła. Zachowane do dziś elementy gotyckie widoczne są w elewacji, w przyporach, w południowym portalu i niektórych oknach z ich ostrołukowym kształtem, a także wewnątrz, gdzie widoczne są gotyckie arkady międzynawowe, łuk tęczowy i portale.

Kościół palił się jeszcze kilkakrotnie, m.in. w wielkim pożarze miasta w 1582 (spłonął wówczas także kościół św. Jana) runęło sklepienie, a także w 1627 i 1651. Po tym ostatnim, bardzo dotkliwym, kościół odbudowywano ćwierć wieku. W tym czasie m.in. mniejsze, półkoliste okna kościoła zastąpiły dotychczasowe gotyckie, podwyższono mury, a dotychczasowy wspólny dach dwuspadowy nakrywający całą świątynię zastąpiono łączonym, oddzielnym dla nawy głównej i dla naw bocznych[2].

W 1776 roku zawaliła się pękająca od dawna wieża kościoła, razem z nią runęły fragmenty ścian prezbiterium oraz nawy północnej, a także przęsła sklepień. Po tej katastrofie odbudowa trwała do 1780, dach budowli zyskał widoczny dziś kształt – niski i rozczłonkowany – zakłócający proporcje budowli. Klasycystyczna, czterokondygnacyjna, zwieńczona tarasem i kopułą wieża z 1832 roku dopełnia współczesnego obrazu kościoła.

XX wiek

W dniach 3–5 maja 1952 przebywał w Zielonej Górze prymas Polski abp Stefan Wyszyński i udzielił w kościele św. Jadwigi sakramentu bierzmowania[3].

W 1992 bullą Totus Tuus Poloniae populus papież Jan Paweł II, w ramach reorganizacji administracji Kościoła w Polsce, powołał do istnienia diecezję zielonogórsko-gorzowską przenosząc jej stolicę z Gorzowa Wielkopolskiego do Zielonej Góry, a dotychczasowy kościół parafialny św. Jadwigi z dniem 7 czerwca 1992 podniósł do godności konkatedry diecezji zielonogórsko-gorzowskiej[4].

12 września 1993 odbył się ingres do konkatedry biskupa Adama Dyczkowskiego, był to pierwszy ingres w historii zielonogórskiej konkatedry.

W 1993 przy konkatedrze została powołana zielonogórska kapituła kolegiacka pw. św. Jadwigi[5][6].

XXI wiek

W 2012 z okazji rozpoczęcia Roku Wiary i odpustu św. Jadwigi Śląskiej biskup Stefan Regmunt poświęcił drzwi spiżowe będące głównym wejściem do konkatedry zielonogórskiej[7].

W 2014 poświęcono odnowioną Kaplicę Ogrójcową, w której odsłonięto na ścianach zachowane fragmenty fresków przedstawiające sceny z Ogrójca. Kaplica ta w latach 1968–2008 była miejscem modlitwy miejscowej wspólnoty greckokatolickiej[8].

16 października 2017 z okazji 750-lecia kanonizacji św. Jadwigi Śląskiej biskup Tadeusz Lityński poświęcił pomnik św. Jadwigi postawiony przy konkatedrze.

13 sierpnia 2022 w konkatedrze odbyły się święcenia biskupie ks. kan. Adriana Puta, proboszcza parafii konkatedralnej, była to pierwsza sakra biskupia w historii Zielonej Góry[9].

Wyposażenie

W wyposażeniu kościoła św. Jadwigi zachował się barokowy chór z malowanymi przedstawieniami świętych z XVII w. i renesansowa kuta krata przy wejściu do Kaplicy Oliwnej. Na zewnątrz i we wnętrzu zachowały się zabytkowe barokowe i renesansowe płyty nagrobne. Głównym ołtarzem jest tryptyk przedstawiający tajemnice różańca, konsekrowany w 1978[10]. Przy południowej stronie konkatedry stoi figura św. Jana Nepomucena będąca najstarszym pomnikiem w mieście.

Zobacz też

Przypisy

  1. Konkatedra św. Jadwigi Śląskiej, Polskie Wirtualne Centrum Organowe [dostęp 2020-03-21].
  2. Zdzisław Janek, Zielona Góra 2001–2002 plan miasta ISBN 83-7000-725-2.
  3. Instytut Pamięci Narodowej, Ks. Kazimierz Michalski (1898–1975) – życie i działalność w Zielonej Górze, Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2021-06-08] (pol.).
  4. Kalendarium. [dostęp 2018-09-16]. (pol.).
  5. Grzegorz Wejman: Kościół na Pomorzu Zachodnim i Środkowym Nadodrzu przed bullą papieża Pawła VI Episcoporum Poloniae coetus. W: Drogi do stabilizacji polskiej administracji kościelnej na Ziemiach Zachodnich i Północnych po II wojnie światowej. Wojciech Kucharski (red.). Wrocław: Ośrodek Pamięc i Przyszłość, s. 182. [dostęp 2021-12-23]. (pol.).
  6. ks. Marcin Siewruk: Msza Krzyżma. [dostęp 2018-09-21]. (pol.).
  7. Krzysztof Król: Otwarto nowe drzwi konkatedry. zgg.gosc.pl. [dostęp 2012-10-16].
  8. Święci potrzebni, żebyśmy zrozumieli. zgg.gosc.pl. [dostęp 2014-10-16].
  9. Święcenia biskupie po raz pierwszy w Zielonej Górze, Radio Zachód, 8 sierpnia 2022 [dostęp 2022-08-18] (pol.).
  10. Robert Kufel, Krzysztof Garbacz, Kościoły dekanatów zielonogórskich, Zielona Góra: Agencja Wydawnicza „PDN”, 2012, ISBN 978-83-919914-8-0.

Bibliografia

  • dr Katarzyna Adamek-Pujszo, Paulina Celecka, Michał Błażejewski: Badania konserwatorskie wnętrza kaplicy ogrójcowej w kościele konkatedralnym pod wezwaniem św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze, w: „Lubuskie Materiały Konserwatorskie”, tom 9 (2012), Zielona Góra 2012.
  • dr Barbara Bielinis-Kopeć, Prace konserwatorskie i budowlane elewacji kościoła konkatedralnego pw. św. Jadwigi w Zielonej Górze, w: „Lubuskie Materiały Konserwatorskie”, tom 3 (2005/2006), Zielona Góra 2006.
  • dr Tadeusz Dzwonkowski, Parafia pw. św. Jadwigi w Zielonej Górze – zarys dziejów, Zielona Góra 1994.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lubusz Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lubusz Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.18 N
  • S: 51.33 N
  • W: 14.40 E
  • E: 16.60 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Konkatedra Zielona Góra.jpg
Autor: LSH, Licencja: CC BY-SA 4.0
Widok na prezbiterium z nawy głównej konkatedry w Zielonej Górze
Św. Jan NepomucenZG.jpg
Autor: LZG, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pomnik św. Jana Nepomucena, Zielona Góra
Zielona Góra, konkatedra św. Jadwigi (4).jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Mohylek (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Konkatedra św. Jadwigi / Saint's Jadwiga Concathedral. Zielona Góra

Author: Mohylek 09:31, 30 October 2006 (UTC)
Zielona Góra, konkatedra św. Jadwigi (empora).jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Mohylek (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

baroque quire in the cathedral of Zielona Góra Barokowa empora konkatedry w Zielonej Górze

Author: Mohylek 17:26, 1 February 2007 (UTC)
Spiżowe drzwi zielonogórskiej konkatedry.jpg
Autor: Leszek SH, Licencja: CC BY-SA 4.0
Spiżowe drzwi konkatedry św. Jadwigi Śląskiej w Zielonej Górze
ZG konkatedra.jpg
Autor: LSH, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zielona Góra konkatedra
Zielona Gora location map.png
Autor: OpenStreetMap contributors, Licencja: ODbL
OpenStreetMap location map of Zielona Góra, Poland
  • top = 52.0474
  • bottom = 51.8078
  • left = 15.3877
  • right = 15.6734