Konklawe 1555 (Marceli II)

Konklawe 1555 (pierwsze)
Ilustracja
Daty i miejsce
5 - 9 kwietnia 1555
Pałac Apostolski, Rzym
Główne postacie
Dziekan

Gian Pietro Carafa CRT

Kamerling

Guido Ascanio Sforza

Protoprezbiter

Claude de Longwy de Givry (nieobecny)

Protoprezbiter elektorów

Marcello Cervini (do wyboru w dniu 9 kwietnia)
Miguel da Silva (w dniu 9 kwietnia)

Protodiakon

Francesco Pisani

Wybory
Liczba elektorów
• uczestnicy
• nieobecni


37
20

Wybrany papież
Zdjęcie papieża
Marcello Cervini
Przybrane imię: Marceli II

Konklawe 5-9 kwietnia 1555 – konklawe, które odbyło się po śmierci papieża Juliusza III i wybrało na jego następcę Marcelego II.

Śmierć Juliusza III

Papież Juliusz III zmarł 23 marca 1555 roku. W trakcie swego pontyfikatu doprowadził do wznowienia obrad soboru trydenckiego, ale z powodu wybuchu tzw. II wojny szmalkaldzkiej musiał ponownie je odroczyć i w chwili jego śmierci były zawieszone. Słabą stroną jego rządów był nepotyzm, zwł. szczególne względy jakimi obdarzał swojego młodego i całkowicie niekompetentnego bratanka, Innocenzo del Monte.

Lista uczestników

W konklawe wzięło udział 37 z 57 członków Kolegium Kardynałów[1]:

  • Gian Pietro Carafa CRT; Kardynał z Neapolu[2] (nominacja kardynalska 22 grudnia 1536) – kardynał biskup Ostia e Velletri; dziekan Świętego Kolegium Kardynałów; inkwizytor generalny Świętego Oficjum Inkwizycji; arcybiskup Neapolu
  • Jean du Bellay (21 maja 1535) – kardynał biskup Porto e Santa Rufina; biskup Le Mans
  • Juan Álvarez de Toledo OP; Kardynał z Burgos[2] (20 grudnia 1538) – kardynał biskup Albano; inkwizytor generalny Świętego Oficjum Inkwizycji; arcybiskup Santiago de Compostela; protektor Rzeszy Niemieckiej
  • Rodolfo Pio di Carpi; Kardynał Carpi[2] (22 grudnia 1536) – kardynał biskup Frascati; administrator diecezji Girgenti; inkwizytor generalny Świętego Oficjum Inkwizycji; legat apostolski w Viterbo
  • Marcello Cervini; Kardynał S. Croce[2] (19 grudnia 1539) – kardynał prezbiter S. Croce in Gerusalemme; biskup Gubbio; bibliotekarz Świętego Kościoła Rzymskiego; inkwizytor generalny Świętego Oficjum Inkwizycji; protektor Austrii
  • Miguel da Silva; Kardynał z Viseu[2] (19 grudnia 1539) – kardynał prezbiter S. Maria in Trastevere; administrator Massa Marittima
  • Cristoforo Madruzzo; Kardynał z Trydentu[2] (2 czerwca 1542) – kardynał prezbiter S. Cesareo in Palatio; biskup Trydentu i Brixen
  • Georges d’Armagnac (19 grudnia 1544) – kardynał prezbiter Ss. Giovanni e Paolo; biskup Rodez
  • Bartolomé de la Cueva y Toledo (19 grudnia 1544) – kardynał prezbiter S. Bartolomeo all’Isola
  • Federico Cesi (19 grudnia 1544) – kardynał prezbiter S. Prisca; administrator diecezji Cremony; kamerling Świętego Kolegium Kardynałów
  • Ranuccio Farnese; Kardynał S. Angelo[2] (16 grudnia 1545) – kardynał prezbiter S. Angelo in Pescheria; penitencjariusz większy; archiprezbiter bazyliki laterańskiej; tytularny patriarcha Konstantynopola; administrator archidiecezji Rawenny; wielki przeor zakonu joannitów w Wenecji; komendatariusz opactwa terytorialnego Farfa
  • Girolamo Verallo (8 kwietnia 1549) – kardynał prezbiter S. Marcello; inkwizytor generalny Świętego Oficjum Inkwizycji
  • Giovanni Angelo Medici (8 kwietnia 1549) – kardynał prezbiter S. Stefano in Monte Celio; biskup Cassano al Ionio; prefekt Trybunału Sygnatury Łaski
  • Tiberio Crispi (19 grudnia 1544) – kardynał prezbiter S. Agata alla Suburra; administrator archidiecezji Amalfi
  • Cristoforo Ciocchi del Monte; Kardynał z Marsylii[2] (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Prassede; biskup Marsylii
  • Fulvio della Corgna OSIoHieros; Kardynał z Perugii[2] (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Maria in Via; administrator diecezji Spoleto; legat apostolski w Ascoli Piceno i Rieti; gubernator Norcii
  • Giovanni Michele Saraceni (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Maria in Aracoeli; arcybiskup Acerenza e Matera
  • Giovanni Ricci; Kardynał z Montepulciano[2] (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Vitale; legat apostolski w Bolonii
  • Giovanni Andrea Mercurio; Kardynał z Messyny[2] (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Ciriaco e Ss. Quirico e Giulitta; arcybiskup Messyny
  • Giacomo Puteo (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Simeone in Posterula; prefekt Sygnatury Brewe Apostolskich; arcybiskup Bari; inkwizytor generalny Świętego Oficjum Inkwizycji
  • Pietro Bertani OP; Kardynał z Fano[2] (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter Ss. Marcellino e Pietro; biskup Fano
  • Fabio Mignanelli (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Silvestro in Capite; prefekt Trybunału Sygnatury Sprawiedliwości
  • Giovanni Poggio (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Anastasia; biskup Tropei
  • Giovanni Battista Cicala; Kardynał S. Clemente[2] (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Clemente; legat apostolski w Kampanii; administrator diecezji Mariany
  • Girolamo Dandini; Kardynał z Imoli[2] (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Matteo in Merulana; główny sekretarz papieski
  • Francesco Pisani (1 lipca 1517) – kardynał diakon S. Marco; komendatariusz diakonii S. Maria in Portico; protodiakon Świętego Kolegium Kardynałów; biskup Padwy; administrator archidiecezji Narbonne
  • Ercole Gonzaga; Kardynał z Mantui[2] (3 maja 1527) – kardynał diakon S. Maria Nuova; biskup Mantui; protektor Hiszpanii; regent księstwa Mantui
  • Guido Ascanio Sforza; Kardynał S. Fiora[2] (18 grudnia 1534) – kardynał diakon S. Maria in Via Lata; kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego; archiprezbiter bazyliki liberiańskiej; administrator diecezji Parma; protektor Portugalii
  • Niccolò Caetani; Kardynał Sermoneta[2] (22 grudnia 1536) – kardynał diakon S. Eustachio; arcybiskup Kapui; administrator diecezji Quimper; gubernator Terraciny
  • Ippolito d’Este; Kardynał z Ferrary[2] (20 grudnia 1538) – kardynał diakon S. Maria in Aquiro; administrator archidiecezji Auch; gubernator Tivoli; protektor Francji
  • Giacomo Savelli (19 grudnia 1539) – kardynał diakon S. Nicola in Carcere Tulliano; legat apostolski w Marchii Ankońskiej
  • Girolamo Recanati Capodiferro; Kardynał S. Giorgio[2] (19 grudnia 1544) – kardynał diakon S. Giorgio in Velabro; biskup Saint-Jean de Maurienne; legat apostolski w Romanii
  • Giulio Feltre della Rovere; Kardynał z Urbino[2] (27 lipca 1547) – kardynał diakon S. Pietro in Vincoli; legat apostolski w Umbrii; komendatariusz opactwa terytorialnego Saint-Victor de Marseille
  • Innocenzo Ciocchi del Monte; Kardynał del Monte[2] (30 maja 1550) – kardynał diakon S. Onofrio; superintendent Państwa Kościelnego; administrator diecezji Mirepoix
  • Luigi Cornaro OSIoHieros (20 listopada 1551) – kardynał diakon S. Teodoro; arcybiskup Zadaru; wielki przeor zakonu joannitów na Cyprze
  • Roberto de’ Nobili (22 grudnia 1553) – kardynał diakon S. Maria in Domnica
  • Girolamo Simoncelli (22 grudnia 1553) – kardynał diakon Ss. Cosma e Damiano; biskup elekt Orvieto

15 z nich mianował Juliusz III, 20 – papież Paweł III, po jednym – papież Klemens VII i Leon X.

Nieobecni

20 kardynałów nie uczestniczyło w elekcji[1]:

Spośród nieobecnych jednego mianował Leon X, czterech Klemens VII, dwóch Juliusz III, a trzynastu Paweł III.

Frakcje

W ówczesnym Świętym Kolegium wyróżniano cztery frakcje: profrancuską, procesarską, „farnesiańską” (stronnicy Alessandro Farnese) i „juliańską” (nominaci Juliusza III). Z kilku względów jednak w czasie konklawe podział ten nie odegrał prawie żadnej roli. Po pierwsze, większość francuskich kardynałów nie przybyło na konklawe, a nieliczni, którzy byli w Rzymie, nie otrzymali w porę instrukcji od króla Henryka II. Liderzy frakcji procesarskiej, Sforza, Madruzzo i Gonzaga byli wprawdzie w Rzymie, ale również nie otrzymali przed konklawe żadnych instrukcji od cesarza Karola V. Co więcej, między nimi samymi nie był zgody. Madruzzo i Gonzaga sprzymierzyli się z ambitnym kardynałem d’Este, który był sprzymierzeńcem Francji. Zarówno Gonzaga jak i d’Este należeli do włoskich rodów książęcych i interesy swych dynastii z pewnością stawiali wyżej niż cesarza czy króla Francji. Kardynał Alessandro Farnese, lider włoskich kardynałów mianowanych przez Pawła III (tzw. „farnesianie”), sprzymierzony aktualnie z Francuzami, przebywał akurat w Awinionie i nie zdążył przybyć na konklawe. Z kolei włoscy kardynałowie mianowani przez Juliusza III („juliańczycy”) stanowili teoretycznie najsilniejszą frakcję, ale wobec braku lidera nie utworzyli jednolitego stronnictwa. W tych okolicznościach wśród elektorów sformowały się doraźnie dwa bloki, które dzielił przede wszystkim stosunek do kandydatury kardynała Ippolito d’Este, niemalże oficjalnie prowadzącego kampanię wyborczą na swoją rzecz[3]:

  • stronnictwo popierające kandydaturę kardynała Ippolito d’Este. Zaliczali się do niego, oprócz samego kandydata, jedyni obecni Francuzi du Bellay i Armagnac, profrancuscy kardynałowie z Włoch, tj. Caetani, Veralli, Capodiferro, della Rovere i Pisani, a nadto procesarscy kardynałowie Gonzaga i Madruzzo oraz kilku „juliańczyków”: Innocenzo del Monte, Cristoforo del Monte, Bertani i Simoncelli;
  • stronnictwo reformatorskie, dążące do wznowienia obrad Soboru Trydenckiego i kontynuowania dzieła moralnej odnowy Kościoła. Było ono przeciwne kandydaturze znanego ze swobodnych obyczajów Ippolito d’Este. Obóz ten miał zdecydowaną większość, choć część kardynałów znalazła się w nim jedynie z powodów politycznych, jako przeciwnicy kardynała d’Este. Przywództwo nad tym stronnictwem przejęli krewni papieża Pawła III kardynałowie Sforza (lider procesarskich kardynałów) i Ranuccio Farnese, a należeli do niego także Hiszpanie Cueva i Álvarez de Toledo, Portugalczyk da Silva, włoscy kardynałowie Pio di Carpi, Medici, Savelli, Cesi, Crispi, Carafa i Cervini spośród nominatów Pawła III oraz „juliańczycy” della Corgna, Ricci, Mercurio, del Pozzo, Mignanelli, Poggio, Cicala, Dandini, Saraceni, Cornaro i Nobili. Głównymi kandydatami z tej partii byli Cervini i Carafa.

Przebieg konklawe

Konklawe rozpoczęło się 5 kwietnia 1555. Mimo podziałów kardynałowie szybko osiągnęli konsensus. Wysiłki kardynała d’Este okazały się daremne z uwagi na zdecydowany opór silniejszej liczebnie frakcji reformatorskiej. Po krótkim wahaniu co do osoby kandydata (Cervini czy Carafa) liderzy reformatorów, Sforza i Ranuccio Farnese zaproponowali kardynała Marcello Cervini. Wobec nielojalnej postawy części zwolenników d’Este (np. Pisaniego, Madruzzo), kandydat ten bez trudu uzyskał wymaganą większość. Wieczorem 9 kwietnia Marcello Cervini został wybrany przez aklamację w kaplicy Pauliańskiej. Elekt zachował swoje dotychczasowe imię jako Marceli II. Następnego dnia rano odbyło się formalne głosowanie potwierdzające, w którym Marcello Cervini otrzymał wszystkie 36 głosów. Tylko on sam zagłosował na Carafę. Jeszcze tego samego dni został konsekrowany na biskupa i koronowany przez protodiakona Pisaniego[4].

Przypisy

  1. ↑ a b Vatican History. vaticanhistory.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)].; O. Panvinio, J. Strada, Epitome pontificum Romanorum a s. Petro usque ad Paulum IIII, gestorum videlicet electionisque singulorum & conclavium compendiaria narratio. Cardinalium item nomina... Onuphrio Panvinio,... authore... Ex musaeo Jacobi Stradae,... (J. de Strada edidit), Impensis Jacobi Stradae Mantuani, 1557, s. 423-425
  2. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae Od XIV do XVI wieku (a sporadycznie nawet i jeszcze później) rozpowszechniony był zwyczaj nazywania kardynałów (nawet w oficjalnych dokumentach) nie według ich imion i nazwisk, lecz według pseudonimów nawiązujących najczęściej do miejsca pochodzenia, diecezji lub kościoła tytularnego danego kardynała.
  3. ↑ Pastor, s. 6-9; Setton, s. 611-613.
  4. ↑ Pastor, s. 8-11; Setton, s. 612-613.

Bibliografia

  • Ludwig von Pastor: History of the Popes. T. 14. Londyn: 1924. (ang.).
  • Kenneth Setton: The Papacy and the Levant, 1204–1571. T. 4. Filadelfia: 1984. (ang.).

Uzupełniające źródła internetowe

Papieskie elekcje i konklawe
XI wiek
XII wiek
XIII wiek
XIV wiek
XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
XXI wiek

Sede vacante.svg

Media użyte na tej stronie

Sede vacante.svg
Emblem of the Holy See when the see is vacant.

Graphic reference: