Konklawe 1572

Konklawe 1572

Daty i miejsce
12 – 13 maja 1572
Pałac Apostolski, Rzym
Główne postacie
Dziekan	Giovanni Girolamo Morone
Kamerling	Luigi Cornaro OSIoHieros
Protoprezbiter	Georges d’Armagnac (nieobecny)
Protoprezbiter elektorów	Fulvio della Corgna
Protodiakon	Innocenzo Ciocchi del Monte (nieobecny)
Protodiakon elektorów	Girolamo Simoncelli
Wybory
Liczba głosowań	1
Liczba elektorów • uczestnicy • nieobecni	53 13
Wybrany papież
Ugo Boncompagni Przybrane imię: Grzegorz XIII

Konklawe 12-13 maja 1572 – konklawe, jakie odbyło się po śmierci Piusa V i wybrało na jego następcę Grzegorza XIII. Był to pierwsze konklawe, w którym wziął udział kardynał z Polski Stanisław Hozjusz.

Śmierć Piusa V

Pius V zmarł 1 maja 1572 roku w wieku 68 lat. Jak dotychczas jest on jedynym kanonizowanym papieżem pomiędzy Celestynem V (pontyfikat 1294, zm. 1296) a Piusem X (pontyfikat 1903-14).

Lista uczestników

W konklawe wzięło udział 53 z 66 żyjących kardynałów^[1]:

• Giovanni Girolamo Morone (nominacja 2 czerwca 1542) – kardynał biskup Ostia e Velletri; dziekan Świętego Kolegium Kardynałów; prefekt Świętej Kongregacji Soborowej; protektor Austrii
• Cristoforo Madruzzo; Kardynał z Trydentu^[2] (2 czerwca 1542) – kardynał biskup Porto e Santa Rufina; subdziekan Świętego Kolegium Kardynałów; biskup Brixen; legat apostolski w Gualdo Tadino
• Otto Truchsess von Waldburg; Kardynał z Augsburga^[2] (19 grudnia 1544) – kardynał biskup Palestriny; biskup Augsburga; protektor Rzeszy Niemieckiej
• Alessandro Farnese (18 grudnia 1534) – kardynał biskup Frascati; komendatariusz kościoła prezbiterialnego S. Lorenzo in Damaso; archiprezbiter bazyliki watykańskiej; wicekanclerz Świętego Kościoła Rzymskiego; arcybiskup Monreale; komendatariusz opactw terytorialnych Farfa, S. Paolo fuori le mura i Tre Fontane; protektor Polski; legat apostolski w Viterbo; wielki przeor zakonu joannitów w Wenecji
• Giulio Feltre della Rovere; Kardynał z Urbino^[2] (27 lipca 1547) – kardynał biskup Sabiny; arcybiskup Rawenny; komendatariusz opactwa terytorialnego S. Cristoforo w Casteldurante
• Giovanni Ricci; Kardynał z Montepulciano^[2] (20 listopada 1551) – kardynał biskup Albano; arcybiskup Pizy
• Fulvio della Corgna OSIoHieros; Kardynał z Perugii^[2] (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Adriano; biskup Perugii
• Scipione Rebiba; Kardynał z Pizy^[2] (20 grudnia 1555) – kardynał prezbiter S. Maria in Trastevere; tytularny patriarcha Konstantynopola
• Giacomo Savelli (19 grudnia 1539) – kardynał prezbiter S. Maria in Cosmedin; wikariusz generalny diecezji rzymskiej; administrator archidiecezji Benewentu
• Giovanni Antonio Serbelloni (31 stycznia 1560) – kardynał prezbiter S. Angelo in Pescheria; biskup Novary
• Luigi Cornaro OSIoHieros (20 listopada 1551) – kardynał prezbiter S. Marco; kamerling Świętego Kościoła Rzymskiego
• Alfonso Gesualdo (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Cecilia; arcybiskup Conzy
• Stanisław Hozjusz; Kardynał z Warmii^[2] (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Clemente; ambasador Polski wobec Stolicy Apostolskiej; biskup Warmii
• Antoine Perrenot de Granvelle; Kardynał de Granvelle^[2] (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Pietro in Vincoli; wicekról Neapolu; arcybiskup Mechelen
• Girolamo di Corregio (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Anastasia; arcybiskup Tarentu
• Gianfrancesco Gambara (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Prisca; biskup Viterbo
• Karol Boromeusz (31 stycznia 1560) – kardynał prezbiter S. Prassede; arcybiskup Mediolanu; penitencjariusz większy; archiprezbiter bazyliki liberiańskiej; protektor Portugalii i zakonu joannitów
• Markus Sitticus von Hohenems; Kardynał z Konstancji^[2] (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Giorgio in Velabro; biskup Konstancji; archiprezbiter bazyliki laterańskiej; gubernator Capranici
• Niccolò Caetani; Kardynał Sermoneta^[2] (22 grudnia 1536) – kardynał prezbiter S. Eustachio; arcybiskup Kapui
• Ippolito d’Este; Kardynał z Ferrary^[2] (20 grudnia 1538) – kardynał prezbiter S. Maria Nuova; protektor Francji; gubernator Tivoli
• Innico d’Avalos d’Aragona OSIacobis; Kardynał d’Aragona^[2] (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Lucina; biskup Mileto
• Francisco Pacheco de Toledo; Kardynał z Burgos^[2] (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Croce in Gerusalemme; biskup Burgos; protektor Hiszpanii; kamerling Świętego Kolegium Kardynałów
• Marco Antonio Colonna (12 marca 1565) – kardynał prezbiter Ss. XII Apostoli; arcybiskup Salerno; komendatariusz opactwa terytorialnego Subiaco
• Tolomeo Gallio; Kardynał z Como^[2] (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Agata in Suburra; arcybiskup Manfredonii
• Prospero Santacroce (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Maria degli Angeli; biskup Kisamos; administrator archidiecezji Arles
• Marcantonio Bobba (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Silvestro in Capite; biskup Aosty; komendatariusz opactw terytorialnych Caramagna Piemonte, S. Giusto di Susa i S. Maria di Pinerolo
• Ugo Buoncompagni (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Sisto; prefekt Sygnatury Brewe Apostolskich
• Alessandro Sforza; Kardynał S. Fiora (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Maria in Via; biskup Parmy; legat apostolski w Bolonii i Romanii
• Flavio Orsini (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Marcellino e Pietro; biskup Spoleto; administrator archidiecezji Cosenzy
• Alessandro Crivelli (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Maria in Aracoeli
• Guido Luca Ferrero; Kardynał z Vercelli^[2] (12 marca 1565) – kardynał prezbiter Ss. Vito e Modesto; biskup Vercelli; komendatariusz opactwa terytorialnego Chiusa di S. Michele
• Benedetto Lomellini (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Sabina; biskup Anagni; legat apostolski w Kampanii
• Guglielmo Sirleto (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Lorenzo in Panisperna; biskup Squillace; bibliotekarz Świętego Kościoła Rzymskiego
• Gabriele Paleotti (12 marca 1565) – kardynał prezbiter Ss. Giovanni e Paolo; biskup Bolonii
• Michele Bonelli OP; Kardynał z Alessandrii^[2] (6 marca 1566) – kardynał prezbiter S. Maria sopra Minerva; superintendent generalny Państwa Kościelnego; wielki przeor zakonu joannitów w Rzymie
• Ludovico Madruzzo; Kardynał Madruzzo^[2] (26 lutego 1561) – kardynał prezbiter S. Onofrio; biskup Trydentu
• Francesco Alciati; Kardynał z Città^[2] (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Maria in Portico; biskup Città
• Gianpaolo Della Chiesa (24 marca 1568) – kardynał prezbiter S. Pancrazio; prefekt Trybunału Sygnatury Sprawiedliwości
• Marco Antonio Maffei; Kardynał z Chieti^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Callisto
• Pier Donato Cesi; Kardynał z Narni^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Vitale
• Charles d’Angennes de Rambouillet (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Eufemia; ambasador Francji wobec Stolicy Apostolskiej; biskup Le Mans
• Felice Peretti de Montalto OFMConv; Kardynał Montalto^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Girolamo degli Schiavoni; biskup Fermo
• Giovanni Aldobrandini (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Simeone; biskup Imoli
• Girolamo Rusticucci (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Susanna; główny sekretarz papieski; biskup Senigalli
• Archangelo de’ Bianchi OP; Kardynał z Teano^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Cesareo in Palatio; biskup Teano
• Paolo Burali d’Arezzo CRT; Kardynał z Arezzo^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Pudenziana; biskup Piacenzy
• Vincenzo Giustiniani OP (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Nicolo fra le Immagini
• Gian Girolamo Albani (17 maja 1570) – kardynał prezbiter Ss. Giovanni a Porta Latina
• Girolamo Simoncelli (22 grudnia 1553) – kardynał diakon Ss. Cosma e Damiano; administrator diecezji Orvieto
• Ludovico d’Este; Kardynał d’Este^[2] (26 lutego 1561) – kardynał diakon S. Lucia in Silice; administrator archidiecezji Auch i diecezji Ferrary
• Ferdinando de’ Medici (6 stycznia 1563) – kardynał diakon S. Maria in Domnica
• Antonio Carafa (24 marca 1568) – kardynał diakon S. Eusebio; prefekt Trybunału Sygnatury Łaski
• Giulio Acquaviva d’Aragona (17 maja 1570) – kardynał diakon S. Teodoro

Czternastu elektorów mianował Pius V, dwudziestu sześciu Pius IV, jednego papież Paweł IV, czterech Juliusz III, a ośmiu papież Paweł III.

Nieobecni

Trzynastu kardynałów nie brało udziału w elekcji:

• Georges d’Armagnac (19 grudnia 1544) – kardynał prezbiter S. Nicola in Carcere Tulliano; protoprezbiter Świętego Kolegium Kardynałów; administrator archidiecezji Tuluzy; kolegat apostolski w Awinionie; królewski gubernator Langwedocji
• Henryk z Portugalii; Kardynał z Lizbony^[2] (16 grudnia 1545) – kardynał prezbiter Ss. IV Coronati; generalny inkwizytor Portugalii; legat papieski w Portugalii; regent Królestwa Portugalii
• Charles de Lorraine-Guise (27 lipca 1547) – kardynał prezbiter S. Apollinare; arcybiskup Reims; komendatariusz opactwa terytorialnego Cluny
• Charles de Bourbon-Vendôme (9 stycznia 1548) – kardynał prezbiter S. Crisogono; arcybiskup Rouen; administrator diecezji Beauvais; legat apostolski w Awinionie; komendatariusz opactwa terytorialnego Saint-Pierre-de-Corbie
• Zaccaria Delfino (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Maria in Aquiro; biskup Hvar
• Giovanni Francesco Commendone (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Ciriaco e Ss. Quirico e Giulitta
• Antoine de Créqui Canaples (12 marca 1565) – kardynał prezbiter S. Trifonio; biskup Amiens
• Louis de Guise (22 grudnia 1553) – kardynał prezbiter S. Tommaso in Parione; biskup Metz
• Diego Espinosa Arévalo; Kardynał z Sigüenzy^[2] (24 marca 1568) – kardynał prezbiter S. Stefano al Monte Celio; biskup Sigüenzy; wielki inkwizytor Hiszpanii
• Gaspar Cervantes de Gaete; Kardynał z Tarragony^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Balbina; arcybiskup Tarragony
• Giulio Antonio Santori; Kardynał z S. Severina^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter S. Bartolomeo all’Isola; arcybiskup Santa Severina
• Nicolas de Pellevé; Kardynał z Sens^[2] (17 maja 1570) – kardynał prezbiter bez tytułu; arcybiskup Sens
• Innocenzo Ciocchi del Monte; Kardynał del Monte^[2] (30 maja 1550) – kardynał diakon S. Maria in Via Lata; protodiakon Świętego Kolegium Kardynałów

Czterech mianował Paweł III, dwóch Juliusz III, trzech Pius IV i czterech Pius V.

Frakcje i kandydaci

Święte Kolegium było podzielone na kilka frakcji^[3]:

• Farnesianie – czyli nominaci Pawła III, kierowani przez wnuka tego papieża Alessandro Farnese: Savelli, Paleotti, Orsini, Corregio, Gambara, Caetani i della Rovere
• Julianie – czyli nominaci Juliusza III: della Corgna, Ricci, Cornaro, Simoncelli
• Partia siostrzeńców Piusa IV, Borromeo i Hohenemsa, grupująca nominatów tego papieża: Serbelloni, Gallio, Alciati, Sirleto, Gesualdo, Lomellini, Ferrero, Bobba, Boncompagni, Crivelli, Santacroce, Hozjusz i Morone
• Partia kardynała Bonelli, prasiostrzeńca Piusa V, grupująca jego nominatów: della Chiesa, Maffei, Cesi, Montalto, Aldobrandini, Rusticucci, Giustiniani, Burali, Bianchi, Albani, Carafa i Rebiba
• Stronnictwo hiszpańskie – Granvelle, Pacheco, Truchsess, Cristoforo i Ludovico Madruzzo, Medici, Sforza, Colonna, Avalos, Acquaviva
• Stronnictwo francuskie – Ippolito i Luigi d’Este, Rambouillet

Za głównego faworyta uważano początkowo Alessandro Farnese, któremu jednak sprzeciwiały się Hiszpania i Toskania. Wśród potencjalnych następców Piusa V wymieniano także m.in. kardynałów Ricci, Savelli, Correggio, Boncompagni, Rebiba, Sirleto, Albani i Burali^[4].

Przebieg konklawe

Konklawe rozpoczęło się 12 maja mszą do Ducha Świętego z udziałem 51 kardynałów. Jeszcze tego samego dotarł kardynał Granvelle^[5]. Pomimo podziałów istniejących w Kolegium Kardynalskim było jednym z najkrótszych w historii. Ponieważ kardynał Granvelle niemal od razu po wejściu na konklawe poinformował Alessandro Farnese, że król Hiszpanii nie akceptuje jego kandydatury, ten zrezygnował z kandydowania. Następnie doszło do konsultacji liderów głównych frakcji tj. Farnese, Granvelle, Bonellego i Boromeusza, w wyniku których uzgodniono kandydaturę 70-letniego kardynała Ugo Boncompagni. W pierwszym głosowaniu 13 maja 1572 uzyskał on wszystkie głosy oprócz własnego, który oddał na kardynała Granvelle. Boncompagni zaakceptował wybór, przyjmując imię Grzegorza XIII^[6].

Przypisy

Bibliografia

• Ludwig von Pastor: History of the Popes. T. 19. Londyn: 1930. (ang.).

Uzupełniające źródła internetowe

• The Cardinals of the Holy Roman Church
• Sede Vacante 1572
• Vatican History. vaticanhistory.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-05-17)].