Konklawe 1823

Konklawe 1823
Ilustracja
Daty i miejsce
2 – 28 września 1823
Kwirynał
Główne postacie
Dziekan

Giulio Maria della Somaglia

Kamerling

Bartolomeo Pacca

Protoprezbiter

Giuseppe Firrao

Protodiakon

Fabrizio Dionigi Ruffo

Wybory
Liczba elektorów
• uczestnicy
• nieobecni


49
4

Ekskluzywa

Giuseppe Albani
w imieniu Franciszka II Habsburga
wobec Antonia Severolego

Wybrany papież
Zdjęcie papieża
Annibale Sermattei della Genga
Przybrane imię: Leon XII

Konklawe 2-28 września 1823 – konklawe, które wybrało na papieża Leona XII.

Śmierć Piusa VII

81-letni papież Pius VII zmarł 20 sierpnia 1823. Jego 23-letni pontyfikat przypadał na okres wojen napoleońskiej Francji i szerzenia się zdobyczy rewolucji francuskiej w całej Europie, w tym we Włoszech. Państwo Kościelne przejściowo uległo likwidacji, a sam papież przez kilka lat był więźniem Napoleona. Klęska Napoleona i kongres wiedeński w 1815 umożliwiły przywrócenie papieżowi władzy doczesnej w Rzymie, jednak o całkowitym powrocie do czasów ancien régime nie było mowy. Ostatnie lata pontyfikatu Pius VII poświęcił na odbudowę struktur władzy w Państwie Kościelnym i normowanie, poprzez konkordaty, stosunków Stolicy Apostolskiej z monarchiami europejskimi. Ta polityka (tzw. konkordatowa), kierowana w dużej mierze przez sekretarza stanu Ercole Consalviego, budziła w Kościele duże kontrowersje, zarzucano bowiem papieżowi i Consalviemu zbyt duże ustępstwa kosztem praw Kościoła. Konklawe po śmierci Piusa VII okazało się w dużej mierze plebiscytem w sprawie kontynuowania polityki konkordatowej[1].

Lista uczestników

W konklawe wzięło udział 49 z 53 kardynałów, w tym 43 Włochów, trzech Francuzów (Fesch, Clermont-Tonnere, La Fare), oraz po jednym Niemcu (Häffelin), Hiszpanie (Bardaxi y Azara) i Maltańczyku (Testaferrata)[2]:

Poza dziekanem della Somaglia i protodiakonem Ruffo, których mianował jeszcze Pius VI, wszyscy elektorzy byli nominatami Piusa VII.

Nieobecni

Czterech kardynałów nie przybyło na konklawe (Włoch, Francuz, Niemiec i Portugalczyk; wszyscy z nominacji Piusa VII):

Zelanti i politicani

Święte Kolegium było podzielone na dwa stronnictwa: zelanti (Gorliwi) i politicani lub moderati ("rozpolitykowani" lub "umiarkowani"). Ci pierwsi byli konserwatystami, pragnącymi powrotu do czasów sprzed rewolucji i krytykującymi ustępliwość polityki konkordatowej. Moderati, których najwybitniejszym przedstawicielem był sekretarz stanu Consalvi, uważali natomiast, że Kościół musi dopasowywać się do zmienionych warunków politycznych i społecznych, na tyle oczywiście, na ile pozwala na to doktryna katolicka. Do frakcji politycznej zaliczano też oficjalnych przedstawicieli katolickich monarchów, co czyniło ją mniej spójną od frakcji Gorliwych[3].

Papabili

Głównym faworytem konklawe był kandydat Gorliwych Antonio Gabriele Severoli, który miał przyjaciół w obu zwaśnionych stronnictwach. Z obozu umiarkowanych głównym papabile był kardynał Francesco Castiglioni, którego popierały burbońska Francja, królestwo Sardynii oraz sekretarz stanu Consalvi i którego szanowało także wielu Gorliwych. Oprócz tych dwóch faworytów jeszcze kilku innych wymienianych było jako papabili: Consalvi, Arezzo i Turriozzi z obozu umiarkowanych oraz De Gregorio, Rivarola, Della Genga, Oppizoni, Bertazzoli i Cavalchini z obozu Gorliwych[4].

16 września, już w trakcie trwania konklawe, austriacki ambasador, hrabia Anton Apponyi, poinformował kardynałów, że kardynał Giuseppe Albani został mianowany oficjalnym przedstawicielem Austrii na konklawe[5].

Przebieg konklawe

Konklawe rozpoczęło się 2 września w Rzymie na Kwirynale, a do pierwszego głosowania doszło następnego dnia rano. Głosy były w nim mocno rozproszone i żaden z kandydatów nie uzyskał dwucyfrowego wyniku. Severoli otrzymał osiem głosów, a Castiglioni pięć. Jeden głos padł m.in. na Consalviego[6].

Przez pierwsze dwa tygodnie głosowania nie dawały żadnemu z kandydatów wyraźnej przewagi. Najwięcej głosów otrzymywali kardynałowie Castiglioni (maksymalnie 20), Severoli (maksymalnie 19) i Somaglia (maksymalnie 16). Począwszy od 17 września systematycznie zaczęło wzrastać poparcie dla kardynała Severoliego. Tego dnia w obu głosowaniach (porannym i wieczornym) otrzymał po 20 głosów, wyraźnie więcej niż jego konkurenci. 21 września rano na Severoliego oddano już 26 głosów i spodziewano się, że w wieczornym głosowaniu może zostać wybrany na papieża. Wówczas jednak do akcji wkroczył kardynał Albani, który, działając w charakterze przedstawiciela Austrii, zgłosił oficjalne weto cesarza Franciszka I przeciwko kandydaturze Severoliego. Przed odczytaniem formuły ekskluzywy Albani skonsultował się z kardynałami francuskimi oraz z przedstawicielami Sardynii (kard. Solaro), Bawarii (kard. Häffelin) i Neapolu (kard. Ruffo), którzy jednogłośnie poparli austriackie weto[7].

Weto zamknęło Severoliemu drogę do pontyfikatu, jednocześnie jednak skonsolidowało stronnictwo Gorliwych i tym samym pośrednio pogrzebało szanse Castiglioniego. Mimo że Consalvi popierał Castiglioniego do samego końca, Gorliwi zadecydowali, że zagłosują wyłącznie na kandydata wskazanego przez Severoliego. Severoli wskazał na 63-letniego wikariusza Rzymu Annibale della Genga, niewymienianego dotąd w gronie faworytów. Najpewniej traktowano go jako "przejściowego", gdyż, mimo że wśród elektorów zaliczał się raczej do młodszych[8], był on schorowany i spodziewano się, że szybko umrze. Kandydaturze tej sprzeciwili się Francuzi i próbowali nawet uzyskać zgodę Paryża na zgłoszenie weta, jednak część umiarkowanych zdecydowała się nie przedłużać obrad i w drodze kompromisu wybrać della Gengę właśnie jako papieża "przejściowego"[9].

Wybór Leona XII

Zanim przedstawiciele Francji zdołali uzyskać zgodę na zgłoszenie ekskluzywy kardynał della Genga w głosowaniu 28 września 1823 uzyskał 34 głosy, czyli o jeden więcej niż wymagana większość. Swoim elektorom oświadczył: "wybraliście trupa", czyniąc w ten sposób aluzję do swego słabego zdrowia, niemniej przyjął wybór, przybierając imię Leon XII. 5 października odbyła się uroczysta inauguracja jego pontyfikatu[10].

Przypisy

  1. ↑ Piazzoni, s. 309-310; Sede Vacante 1823; Nielsen, s. 1-3.
  2. ↑ Lista uczestników i nieobecnych na podstawie: Sede Vacante 1823 oraz The Cardinals of the Holy Roman Church.
  3. ↑ Piazzoni, s. 309-310; Sede Vacante 1823; Nielsen, s. 3.
  4. ↑ Sede Vacante 1823; The Catholic Encyclopedia: Leo XII; Nielsen, s. 3.
  5. ↑ Sede Vacante 1823; Nielsen, s. 1-2.
  6. ↑ Sede Vacante 1823; Nielsen, s. 3.
  7. ↑ Sede Vacante 1823; The Catholic Encyclopedia: Leo XII; Piazzoni, s. 310; Nielsen, s. 3-4.
  8. ↑ Aż 34 elektorów było starszych od Della Gengi.
  9. ↑ Sede Vacante 1823; The Catholic Encyclopedia: Leo XII; Nielsen, s. 4-5.
  10. ↑ Sede Vacante 1823; The Catholic Encyclopedia: Leo XII; Nielsen, s. 5.

Bibliografia

Papieskie elekcje i konklawe
XI wiek
XII wiek
XIII wiek
XIV wiek
XV wiek
XVI wiek
XVII wiek
XVIII wiek
XIX wiek
XX wiek
XXI wiek

Sede vacante.svg

Media użyte na tej stronie

Sede vacante.svg
Emblem of the Holy See when the see is vacant.

Graphic reference:

LeoXIIPapa.jpg
Pope Leo XII.
Italiano: Papa Leone XII.