Konotacja (językoznawstwo)

Konotacja – zdolność pewnych leksemów do otwierania miejsc dla innych leksemów. Np. użycie przymiotnika jest niepełne – wymaga uzupełnienia rzeczownikiem, a przysłówek – czasownikiem. Rzeczownik w mianowniku nie ma właściwości konotacyjnych^[1].

Związek syntaktyczny polega na relacji między wyrazem konotującym a konotowanym (wymaganym); dopiero wtedy osiąga się kompletność znaczeniową. W parze konotacyjnej wyrazem prymarnym (konotującym) jest rzeczownik, gdyż ich treść nie wymaga uzupełnienia. Wyrazem konotowanym (sekundarnym) może być przymiotnik lub czasownik^[2].

W innym znaczeniu konotacja to oparte na kontekście elementy znaczeniowe, skojarzenia przypisywane leksemowi przez użytkowników języka. Np. słowo „czarny” może być asocjowane z nocą, złem czy śmiercią. Konotacja stanowi relację użytkownika języka z realiami pozajęzykowymi; różni się zatem od denotacji, która tworzy związek między jednostką językową a rzeczywistością^[3].

Rodzaje konotacji

Istnieją następujące rodzaje konotacji^[4]:

• kategorialna, zapowiadająca określoną kategorię gramatyczną bądź leksykalną (przymiotnik → rzeczownik)
• formalna, zapowiadająca określoną formę gramatyczną
• obligatoryjna
• fakultatywna

Zobacz też

• walencja
• słownictwo neutralne

Przypisy

Bibliografia

• TadeuszT. Milewski TadeuszT., Językoznawstwo, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1967 .
• AlicjaA. Nagórko AlicjaA., Zarys gramatyki polskiej, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2007, ISBN 978-83-01-15390-8 .
• ZdeňkaZ. Hladká ZdeňkaZ., KONOTACE (1), [w:] PetrP. Karlík, MarekM. Nekula, JanaJ. Pleskalová (red.), Nový encyklopedický slovník češtiny, 2017  (cz.).