Konrad Guderski
 | |
 podporucznik | |
| Data i miejsce urodzenia | 19 lutego 1900 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 1 września 1939 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1939 |
| Siły zbrojne |
|
| Jednostki | |
| Stanowiska | |
| Główne wojny i bitwy | II wojna światowa, |
| Odznaczenia | |
 _BAR.svg){kind=small} | |
Konrad Guderski ps. „Konrad” (ur. 19 lutego 1900 w Piotrkowie Trybunalskim, zm. 1 września 1939 w Gdańsku) – polski inżynier wodny, dowódca obrony Poczty Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku, podporucznik rezerwy piechoty Wojska Polskiego.
Życiorys
Jego przodkowie wywodzili się z okolic wsi Wojsławice. Jego pradziadek, Jan Guderski, był karczmarzem, a prapradziadek Mikołaj Tatarowicz kowalem. Był synem Stanisława (robotnika kolejowego) i Anny. Kuzyn Stanisława, Albin Guderski, zmarł w 1945 roku w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen (KL)[1].
Był młodszym bratem inżyniera leśnika Idziego Guderskiego, a także majora Jana Guderskiego, dowódcy 15. Batalionu Saperów. Jego młodszy brat, porucznik Marian Guderski, zginął 29 marca 1930 roku w wypadku lotniczym; został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie[2].
Dzieciństwo spędził w Pruszkowie koło Warszawy. Członek Polskiej Organizacji Wojskowej[3]. Brał udział w rozbrajaniu Niemców w Warszawie w 1918. Ukończył warszawskie Gimnazjum im. Tadeusza Reytana (1920)[4], studiował na Politechnice Warszawskiej i Lwowskiej, uzyskując w 1934 dyplom inżyniera hydrologa[5]. Pracował m.in. przy regulacji Wisły.
W 1934 r. był oficerem rezerwy 9 pułku piechoty Legionów w Zamościu, w stopniu podporucznika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1931 r. i 124. lokatą w korpusie oficerów rezerwowych piechoty oraz pozostawał na ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Lwów Miasto. W latach 30. pracownik cywilny Ekspozytury Nr 2 Oddziału II Sztabu Głównego[3], urzędnik kontraktowy, kierownik podreferatu wojskowego w referacie bezpieczeństwa technicznego tej jednostki[6]. W 1938 r. uczestniczył w operacji „Łom” na Rusi Podkarpackiej[3] jako dowódca jednej z grup dywersyjnych[7].
Jako rzeczoznawca Ministerstwa Spraw Wojskowych został wysłany w kwietniu 1939 do Gdańska w charakterze delegata do specjalnych zadań wojskowych. W atmosferze zbliżającej się wojny zajmował się konspiracyjnymi przygotowaniami do obrony Poczty Polskiej w Gdańsku, sprowadzał broń i amunicję. Oficjalnie pracował jako urzędnik pocztowy i instruktor wychowania fizycznego[8]. Możliwe, że organizował również konspiracyjną organizację pod nazwą „Związek Jaszczurczy” lub „Jaszczurka”. 1 września 1939 objął dowództwo obrony Poczty (pod pseudonimem „Konrad”), poległ w początkowej fazie walk.
Pochowany na Cmentarzu Ofiar Hitleryzmu na gdańskiej Zaspie wraz z innymi obrońcami Poczty Polskiej, został zidentyfikowany dopiero w 1947 (ze względu na konspiracyjny charakter jego działań i śmierć większości świadków).
Ordery i odznaczenia
Upamiętnienie
Nazwiskiem Konrada Guderskiego nazwano ulice na Osiedlu Świętokrzyskim w Gdańsku oraz na osiedlu Gocław (dzielnica Praga-Południe)[10] w Warszawie.
Na budynku pod adresem ul. Saska 68 w Warszawie (Saska Kępa), na wysokości pierwszego piętra, znajduje się mosiężna tablica upamiętniająca miejsce jego zamieszkania[11].
1 września 2021 roku Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu srebrną monetę kolekcjonerską „Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku. Agresja Niemiec na Polskę” o nominale 20 zł, a Poczta Polska SA okolicznościowy znaczek o tym samym tytule[12]. Na obu walorach znajdują się podobizny Konrada Guderskiego, Jana Michonia i Alfonsa Flisykowskiego na tle historycznego budynku Poczty[12].
Przypisy
- ↑ Albin Guderski, raumdernamen.mauthausen-memorial.org [dostęp 2021-03-07].
- ↑ Porucznik Marian Guderski, niebieskaeskadra.pl [dostęp 2021-03-06].
- ↑ a b c Piotr Kołakowski. Uwagi i spostrzeżenia mjr. Feliksa Ankersteina z 1940 r. dotyczące przygotowań i działań dywersyjnych Ekspozytury nr 2 Oddziału II Sztabu Głównego WP. „Dzieje Najnowsze”. Rocznik XLI, 1, s. 161, 2009. Warszawa: Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. ISSN 0419-8824.
- ↑ Wojciech Rylski: Absolwenci Reytana 1920. wne.uw.edu.pl. [dostęp 2021-09-02].
- ↑ a b Piotrkowianin obrońcą Poczty Polskiej w Gdańsku. epiotrkow.pl, 30 sierpnia 2019. [dostęp 2022-08-05].
- ↑ Aleksander Woźny. Wrzesień 1939 z perspektywy niemieckiej. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. Rok XIII (LXIV), nr 2 (240), s. 196, 2012. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej. ISSN 1640-6281.
- ↑ Wojciech Rodak: Operacja „Łom”. Polska i Węgry w dywersji na Rusi Zakarpackiej. polskatimes.pl, 9 stycznia 2016. [dostęp 2022-08-05].
- ↑ Piotr Derdej: Westerplatte-Oksywie-Hel 1939. Warszawa: Bellona, 2009, s. 64. ISBN 978-83-11-11585-9.
- ↑ Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945, Koszalin 1997, s. 417.
- ↑ Uchwała nr 49 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 31 stycznia 1979 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy”, Warszawa, dnia 2 kwietnia 1979 r., nr 5, poz. 21, s. 2.
- ↑ Konrad Guderski – Warszawa, ul Saska 68 (Saska Kępa), kamiennetablice.blogspot.com [dostęp 2018-01-14].
- ↑ a b „Obrona Poczty Polskiej w Gdańsku. Agresja Niemiec na Polskę”. nbp.pl, 1 września 2021. [dostęp 2022-08-05].
Bibliografia
- Aleksander Śnieżko, Konrad Guderski, w: Polski Słownik Biograficzny, tom IX, 1960–1961.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1934, L.dz. 250/mob. 34, s. 63, 428.
- Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 771. ISBN 83-211-1096-7.
Media użyte na tej stronie
Autor: Kordiann, Licencja: CC BY-SA 4.0
Grób Konrada Guderskiego (1900-1939) na Cmentarzu Ofiar Hitleryzmu na Zaspie.
Konrad Guderski (1900-1939) – Polish engineer, Leutnant of Polish Army, commander of defence of the Polish Post Office in Danzig 1rst September 1939
Naramiennik podporucznika Wojska Polskiego (1919-39).
Autor: Tadeusz Rudzki, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Tablica upamiętniająca Konrada Guderskiego. Warszawa, Saska Kępa, ul. Saska 68.
Baretka: Krzyż Walecznych (1920).