Konrad Jażdżewski

Konrad Jażdżewski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

23 listopada 1908
Kluczbork

Data i miejsce śmierci

21 kwietnia 1985
Łódź

Miejsce spoczynku

Stary Cmentarz w Łodzi

Zawód, zajęcie

archeolog

Tytuł naukowy

profesor zwyczajny

Alma Mater

Uniwersytet Poznański

Uczelnia

Uniwersytet Łódzki

Dzieci

Krzysztof Jażdżewski

Konrad Jażdżewski (23 listopada 1908 w Kluczborku, zm. 21 kwietnia 1985 w Łodzi) – polski archeolog, profesor archeologii na Uniwersytecie Łódzkim. W latach 1956-1979 dyrektor Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi.

Życiorys

Urodził się w rodzinie mieszczańskiej o polskich tradycjach patriotycznych. Ze względu na charakter pracy ojca uczęszczał kolejno do szkół gimnazjalnych (od 1915–1926) w Chociebużu, w Berlinie, Kluczborku, Trzemesznie, Poznaniu, Grudziądzu i Gnieźnie. Maturę zdał w roku 1926 w Państwowym Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie[1] i tegoż roku zapisał się na Uniwersytet Poznański. Studia kontynuował na wydziale prehistorii pod kierunkiem profesora Józefa Kostrzewskiego.

Pracę doktorską Kultura pucharów lejkowatych w Polsce środkowej i zachodniej pod kierunkiem profesora Józefa Kostrzewskiego obronił w roku 1936 na Uniwersytecie Poznańskim. 20 kwietnia 1939 uzyskał habilitację jako docent prehistorii Polski na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Poznańskiego[2] (temat rozprawy: Prezentacji wyników badań w Brześciu Kujawskim). Był m.in. współpracownikiem poznańskiej szkoły archeologicznej kierowanej przez profesora Józefa Kostrzewskiego oraz kierownikiem kolejnych misji archeologicznych w Brześciu Kujawskim i Dobrem, gdzie badał neolityczne osady i cmentarzyska najstarszych społeczeństw rolniczo-hodowlanych sprzed 6 tys. lat, oraz w Wietrzychowicach, gdzie eksplorowano grobowce megalityczne.

W przededniu wybuchu II wojny światowej otrzymał propozycję objęcia kierownictwa Katedry Prehistorii na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie, jednak przeszkodziła w tym wojna. W jej trakcie był dyrektorem Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie oraz członkiem konspiracyjnego komunistycznego Komitetu Słowiańskiego, dla którego opracował Atlas do pradziejów Słowian wydany drukiem w 1949 roku[3]. Po wojnie zaangażował się we wspierany przez Związek Radziecki ruch nowosłowiański, został członkiem zespołu redakcyjnego Kalendarza Słowiańskiego, którego współpracownikami byli m.in. Władysław Kołodziej, prof. Tadeusz Banachiewicz, dr Emil Konar-Jelinek i Drzewid Wrócisław Kołmirski[4]. Był związany z nowo powstałą Katedrą Archeologii na Uniwersytecie Łódzkim. 1 kwietnia 1945 r. został kierownikiem Zakładu Prehistorii, a następnie Katedry Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego. Konrad Jażdżewski kierował katedrą do roku 1971, kiedy to został zmuszony ograniczyć się do funkcji dyrektora Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi (wcześniej noszącego nazwę Miejskiego Muzeum Prehistorycznego), którego był także twórcą. Jako jeden z oponentów władz komunistycznych został zmuszony do odejścia z kierowanej przez niego katedry archeologii w roku 1971, a następnie został usunięty z Uniwersytetu Łódzkiego. W roku 1979 przeszedł na emeryturę.

M.in. twórca pojęcia gminoruchów na opisanie i wyjaśnienie genezy częściowego wyludnienia ziem polskich w okresie wędrówki ludów.

W 1983 r. został członkiem korespondentem PAN[5]. W roku 1985 władze Uniwersytetu Łódzkiego nadały mu tytuł doktora honoris causa[6]. Obecnie przy Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi działa Fundacja im. prof. Konrada Jażdżewskiego. Do uczniów profesora należą m.in. Aleksander Gardawski, Waldemar Chmielewski, Jerzy Kmieciński, Andrzej Nadolski oraz Andrzej Abramowicz.

Jest jednym z honorowych obywateli miasta Praszka.

W 1957 został laureatem Nagrody Miasta Łodzi w zakresie nauk humanistyczno-społecznych za wybitne osiągnięcia w dziedzinie archeologii[7].

W 2008 roku w Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi odsłonięto tablicę pamiątkową: "Profesorowi / Konradowi Jażdżewskiemu / i jego najbliższemu / współpracownikowi / Stanisławowi Madajskiemu / zasłużonym dla polskiej / archeologii a szczególnie / Muzeum Archeologicznego / i Etnograficznego w Łodzi / w setną rocznicę / ich urodzin / Łódź, październik – listopad 2008 roku".

Profesor miał pięcioro dzieci (trzy córki i dwóch synów). Jego syn, Krzysztof, jest biologiem polarnym, emerytowanym profesorem nauk biologicznych na Uniwersytecie Łódzkim.

Przypisy

  1. ↑ Absolwenci. Stowarzyszenie Absolwentów I LO.[dostęp 2014-11-01]
  2. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 4, s. 234, 31 maja 1939. 
  3. ↑ "[...] na zamówienie konspiracyjnego Komitetu Słowiańskiego w okresie okupacji — Atlas do pradziejów Słowian (wyd. 1949)" w: Pomorania antiqua, t. 13-14, 1988, str. 268
  4. ↑ Acta Universitatis Lodziensis: Folia historica, Wyd. 61-63, 1998, str.234
  5. ↑ Jażdżewski, Konrad, [w:] Członkowie Polskiej Akademii Nauk [online], PAN [dostęp 2021-09-10].
  6. ↑ Doktorzy honoris causa UŁ. [dostęp 2011-02-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 grudnia 2010)].
  7. ↑ Nagrody Miasta Łodzi, BIP ŁÓDŹ [dostęp 2021-10-04] (pol.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie