Konrad von Soest

Św. Józef – fragment ołtarza Najświętszej Marii Panny

Fragment Ołtarza z Bad Wildungen

Ukrzyżowanie – część środkowa Ołtarza Bernswordtów

Detal ołtarza z Bad Wildungen

Konrad von Soest, znany również jako Conrad van Sost (ur. ok. 1370 w Dortmundzie^[1], zm. po 1422) – malarz działający na terenie Westfalii, główny twórca tzw. szkoły westfalskiej, reprezentuje styl w malarstwie tablicowym w okresie gotyku zwany stylem pięknym. Artysta ten odegrał ważną rolę w sztuce dworskiej północnych krajów Rzeszy i wywarł silny wpływ na sztukę przełomu XIV i XV stulecia. Konrad von Soest prowadził własny warsztat, dzięki swojemu małżeństwu związany został z elitą patrycjatu w Dortmundzie.

Życie

Bibliografia

Konrad von Soest jest pierwszym malarzem z Westfalii, o którym zachowały się źródła pisane mogące poświadczać jego życie i twórczość.

• Sygnatura autora na jednej z ram ołtarza w kościele w Bad Wildungen^[2];
• ukryta sygnatura w ołtarzu NMP w kościele NMP w Dortmundzie^[3];
• Wzmianki w dortmundzkich archiwaliach "Wernerus pictor", który stał się obywatelem Dortmundu w 1331, i "Wernerus pictor de Sosato" (obywatelstwo nadane w 1348); ponadto "hinricus de Sosato", profession deaurator (członek gildii), obywatelstwo otrzymał w 1306;
• akt ślubu z Gertrudą van Munster z 1394 (zobacz poniżej);
• Listy członków bractw działających przy kościołach: Marienbruderschaften (Bractwo Najświętszej Marii Panny) działającego przy kościele NMP w Dortmundzie: w 1396 "Conrad meler et uxor" ("Konrad malarz i żona"), mieszkaniec domu przy Osterhellweg, członek bractwa przy kościele Św. Mikołaja w Dortmundzie (w 1396 "Mester Conrad, meler")^[4].

Obywatel Dortmundu

W 1925, Luise von Winterfeld, dyrektor dortmundzkiego archiwum, zebrała archiwalne wzmianki na temat Konrada von Soesta^[5]. Po ich analizie początkowo uważała, iż jego obywatelstwa dowodzi brak godności artysty w dortmundzkiej liście nowych obywateli miasta (Neubürgerlisten)^[6] następnie wywnioskowała ona, że Konrad był synem mieszkańca Dortmundu "Wernerus pictor de Sosato". Ta hipoteza uważana jest obecnie za niepoprawną, ponieważ zachowane listy nie są kompletne^[7]. Louise von Winterfeld zwróciła ponadto uwagę, iż Konrad von Soest podczas przysięgi ślubnej nie identyfikował się z Radą Miejską Dortmundu.

Małżeństwo z Gertrudą

Umowa ślubu ("Morgensprache"), spisana pomiędzy "Conrad von Soest" i Gertrudą, córką "Lambertes van Munster", jest datowana na 11 lutego 1394^[8]. Dzień po święcie św. Scholastyki para małżeńska wyszczególniła swoje dziedzictwo.

Nie tylko wielkość sum w spadkach pary małżeńskiej była uderzająca. O wysokiej pozycji społecznej Konrada i Gertrudy świadczyła obecność świadków – osobistości o dużej prominencji. Zarówno dla Konrada, jak i dla Gertrudy, swoje gwarancje zapewnili szczególnie poważani patrycjusze.

Ślub pomiędzy Konradem i Gertrudą mógł mieć także polityczne znaczenie, co mogło wyjaśnić polityczną znakomitość świadków: wśród sześciu świadków – ludzi mieszczaństwa – znalazł się wiceprzewodniczący członek obecnej rady miasta z 1394, Herrmann Klepping, członek rady, Detmar Klepping oraz dwóch przewodniczących rady z kolejnej kadencji, którzy rozpoczęli piastować swój urząd wkrótce po ślubie, Arnd Sudermann i Lambert Berswordt^[9].

Malarz Dortmundu

Według listy spisanej przez Bractwo Najświętszej Marii Panny z 1396, dom Konrada von Soesta znajdował się w Ostenhellweg na terenie dortmundzkiego Starego Miasta. Na Ostenhellweg, mieszkali także inni dwaj artyści – Lambert i Hermann, którzy prawdopodobnie działali w warsztacie Konrada^[10]. Lista Bractwa św. Mikołaja wspomina Konrada von Soesta: "Mester Conrad, meler" i notuje dom przy Wißstraße jako miejsce zamieszkania artysty. Źródło to niestety nie wzmiankuje o kolejnych relacjach Konrada. Odnośnie do bractw działających w Dortmundzie zostało zauważone, iż miały one szeroki zakres kompetencji i wysoką pozycję w mieście, w rezultacie członkostwo w bractwie wiąże się z pewnymi nobilitacjami. W pobliskiej Kolonii bractwa były bardziej zintegrowane od strony organizacyjnej^[11]. Jednakże znacząca rola Konrada von Soesta wywodzi się przede wszystkim z jego wkładu w malarstwo.

Konrad von Soest, Ołtarz Najświętszej Marii Panny, 1420 r.

Dzieła

Fragment ołtarza Najświętszej Marii Panny

Dzieła przypisywane Konradowi von Soest reprezentują malarstwo tablicowe, przede wszystkim retabula ołtarzowe, z których kilka zachowało się w całości. Od strony stylistycznej dostrzegalna jest recepcja malarstwa książkowego, przede wszystkim francuskiego ponadto znane było artyście malarstwo tablicowe z rejonów Burgundii oraz Niderlandów.

• Ołtarz z Bad Wildungen – ołtarz główny w kościele parafialnym w Bad Wildungen – tryptyk namalowany ok. 1403. Przedstawia on sceny z życia Jezusa Chrystusa. Pośrodku kompozycji scena Ukrzyżowania. W obrazach tego tryptyku można zauważyć wątki rodzajowe wpisane w sceny religijne, dobre opracowanie szczegółów, wprowadzanie innowacji w detalach, m.in. po raz pierwszy na północ od Alp zostały zilustrowane okulary^[12].
• Ołtarz Berswordstów – ołtarz namalowany dla dortmundzkiej rodziny mieszczańskiej Berswordt z przedstawieniem św. Reinolda jako rycerza, patrona dortmundzkiej fary, ok. 1395 r. Obecnie w północnej nawie dortmundzkiego kościoła NMP (Marienkirche)
• Ołtarz Najświętszej Marii Panny – ołtarz główny w kościele NMP w Dortmundzie, ok. 1420
• ponadto przypisuje się artyście obraz z przedstawieniem św. Mikołaja z kaplicy św. Mikołaja w Soest. Obecnie w Federalnym Muzeum Sztuki i Historii Kultury w Münster.

Przypisy

Literatura

• Horst Appuhn: "St. Marien in Dortmund", [w:] Konrad Lorenz, Die Ev. St. Marienkirche zu Dortmund, Dortmund 1981, ss. 18-47
• Brigitte Buberl (red.): Conrad von Soest: neue Forschungen über den Maler und die Kulturgeschichte der Zeit um 1400 (zbiór esejów powstałych na symopozjum o tym samym tytule w 2001); Gütersloh: Verl. für Regionalgeschichte, 2004, ISBN 3-89534-521-0
• Brigitte Corley: Conrad von Soest, Berlin 2000, ISBN 3-7861-2293-8 (German)
• Brigitte Corley: Conrad Von Soest: Painter Among Merchant Princes (Studies in Medieval and Early Renaissance Art History, 16) (Harvey Miller Publishers), 1996, ISBN 1-872501-58-3
• ArthurA. Engelbert ArthurA., Conrad von Soest. Ein Maler um 1400, Dortmund: Cramers Kunstanstalt, 1995, ISBN 3-88375-222-3, OCLC 34065633 .
• Wolfgang Fischer: Der Wildunger Altar. Die Bilderwelt des Conrad von Soest (Bing & Schwarz Druck und Medien), 2, 2005, ISBN 3-9810001-0-2
• Thomas Schilp and Barbara Welzel (red.), Dortmund und Conrad von Soest im spätmittelalterlichen Europa, Bielefeld 2004, ISSN 1612-8648, ISBN 3-89534-533-4
• Alfred Stange: Conrad von Soest, Königstein i. Ts 1966
• Luise von Winterfeld, "Meister Konrad von Soest, ein geborner Dortmunder Bürger und andere Dortmunder Maler", [w:] Beiträge zur Geschichte Dortmunds und der Grafschaft Mark 32, 1925, ss. 141-145
• Luise von Winterfeld, "Kleine Beiträge zu Konrad von Soest", [w:] Beiträge zur Geschichte Dortmunds und der Grafschaft Mark 47, 1948, ss. 5-23
• Andreas Zupancic, Thomas Schilp (ed.): Der Berswordt-Meister und die Dortmunder Malerei um 1400, Stadtkultur im Spätmittelalter, Bielefeld 2002

Linki zewnętrzne

• Artcyclopedia.com
• Dzieła Konrada von Soest
• Bibliografia z Niemieckiej Biblioteki Narodowej
• KONRAD von Soest. bautz.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-25)]., w Biographisch-Bibliographischen Kirchenlexikon
• O ołtarzu z Bad Wildungen. badwildungen.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-10)].
• Bildarchiv Foto Marburg