Konstal 102Na

Konstal 102Na

Zabytkowy tramwaj 102Na w Częstochowie (2015)
Dane ogólne
Kraj produkcji	PRL
Producent	Konstal
Miejsce produkcji	Chorzów
Lata produkcji	1970–1973
Dane techniczne
Liczba członów	2
Długość	19 300 mm
Szerokość	2400 mm
Wysokość	3076 mm
Masa	25 900 kg
Rozstaw wózków	1000 mm 1435 mm
Rozstaw osi w wózkach	1900 mm
Układ osi	Bo’2’Bo
Moc silników	4 × 41,5 kW
Napięcie zasilania	600 V 660 V
Prędkość maksymalna	55 km/h
Przyspieszenie	1 m/s²
Wnętrze
Liczba miejsc siedzących	32
Liczba miejsc ogółem	185
Portal Transport szynowy

Konstal 102Na – normalnotorowy tramwaj wytwarzany w latach 1970–1973 przez zakłady Konstal w Chorzowie. Wersja wąskotorowa (początkowo oznaczona symbolem 102NaW, a później 803N) produkowana była w latach 1973–1974.

Konstrukcja

Wagon typu 102Na jest zmodyfikowaną wersją tramwaju 102N, w której powrócono do kształtu ścian czołowych montowanych wcześniej w wozach 13N. Jest to wagon przegubowy, dwuczłonowy, sześcioosiowy, przystosowany do eksploatacji pojedynczo oraz w dwuwagonowych składach. Wagony 102Na są napędzane czterema silnikami umieszczonymi na pierwszym i trzecim wózku (po 2 na wózek), natomiast wózek środkowy jest toczny. Maksymalne przyspieszenie składu nieobciążonego wynosi 1 m/s², a maksymalna prędkość to około 55 km/h. Zastosowano rozruch oporowy.

Wersje

Oprócz normalnotorowej podstawowej wersji 102Na produkowano także wersję wąskotorową 102NaW^[1]. W dokumentacji fabrycznej opisana jest również odmiana 102Nb – charakteryzująca się brakiem gniazd sterowania ukrotnionego.

Dla Wrocławia wyprodukowano w roku 1973 wersję 102Nd, różniącą się przełączalnością silników trakcyjnych podczas rozruchu, nieprzystosowaniem do jazdy w trakcji ukrotnionej i drobnymi szczegółami konstrukcyjnymi (m.in. montaż wiązki przewodów elektrycznych na dachu oraz zastosowanie trójpłatowych drugich i trzecich drzwi). Ostatni tramwaj tego typu został zezłomowany w lutym 2018 roku przez Towarzystwo Miłośników Wrocławia^[2].

Wąskotorową odmianą tramwaju 102Nd jest wagon 803N^[1].

W Krakowie w latach 1983–1985 pięć wagonów 102Na przebudowano na doczepy czynne. Modernizacji poddano pojazdy, których przody zostały uszkodzone w wyniku wypadków. Przebudowane wagony oznaczono symbolem 102NaD. Kursowały wyłącznie w Krakowie.

Eksploatacja

Tramwaje 102Na eksploatowane były w większości miast Polski dysponujących komunikacją tramwajową, obecnie w prawie wszystkich miastach w Polsce są wycofane z użycia.

Pierwszym miastem, które zakończyło liniową eksploatację pojazdów typu 102N i 102Na był Gdańsk. W 1988 roku dokonano wymiany 43 sztuk wagonów 102Na oraz 3 sztuk wagonów 102N na 46 sztuk wagonów 105N wyprodukowanych w latach 1976–1978 pomiędzy WPK Gdańsk (poprzednik spółki GAiT), a MPK Kraków^[3]. We wrześniu 2008 roku wycofano z eksploatacji wagony w GOP-ie. Przedostatnim miastem eksploatującym te tramwaje liniowo był Wrocław, gdzie ostatnią planową jazdę tramwaj 102Na odbył 17 maja 2011 roku. W Poznaniu tramwaj 102Na eksploatowany był liniowo na linii numer 3 do roku 2013.

Od 29 czerwca do 15 września 2019 w dni wolne od pracy tramwaj 102Na pojawił się w ruchu planowym na linii nr 8 w Gdańsku.

W 1974 w Krakowie, przy współpracy fachowców przedsiębiorstwa komunikacyjnego ze Szczecina, uruchomiono eksploatację wagonów 102Na w trakcji ukrotnionej (m.in. linie 4, 22). Później stosowano ją także w innych miastach (m.in. linie 0, 7, 15, 37 i 40 w GOP, linie nr 14 i 17 we Wrocławiu). Było to bardzo praktyczne rozwiązanie problemu stałego braku motorniczych z jakim przedsiębiorstwa komunikacyjne w Polsce borykały się w latach 70. i 80. ubiegłego wieku. Ostatnim miastem, w którym eksploatowano składy 102Na w ten sposób był Szczecin, w którym duża pojemność takiego składu była niezbędna do obsługi komunikacyjnej Cmentarza Centralnego w okresie dnia Wszystkich Świętych.

Wersje wąskotorowe 803N poddane zostały w Łodzi gruntownym modernizacjom na typ Konstal 803N mod. Wymieniona została struktura nośna pudeł i okna na podobne do stosowanych w wagonach 805. Sylwetka wagonu uległa modyfikacjom z kształtów obłych na kanciaste, a całość wyciszono. Wewnątrz zamontowano podwójne siedzenia pokryte materiałem oraz kabinę motorniczego, unowocześniono także wystrój wnętrza. W wyniku przebudowy liczba miejsc siedzących wzrosła z 30 do 44. Wersja zmodernizowana eksploatowana była w Łodzi wyłącznie na liniach podmiejskich przez Międzygminną Komunikację Tramwajową. Tramwaje w wersji oryginalnej były natomiast użytkowane przez Tramwaje Podmiejskie. 31 marca 2012 roku zakończono ich eksploatację w obu spółkach, a zarazem i w całej Polsce. Część wagonów ma zostać zachowana jako pojazdy zabytkowe.

Szczecin

Zabytkowy Konstal 102Na w Szczecinie

Wnętrze szczecińskiego wagonu 102Na

Pierwsze 10 wagonów typu 102Na dostarczono do Szczecina w 1971 roku. Nowym tramwajom nadano numery taborowe z zakresu 601–610 i przydzielono do zajezdni Pogodno. Rok później zakupiono kolejnych 20 tramwajów typu 102Na, które otrzymały numery taborowe 611-630. Niektóre z nich kursowały w składach podwójnych w związku z niedoborem motorniczych. Na początku lat 90. XX wieku remont wyeksploatowanych tramwajów powierzono warsztatom tramwajowym w Krakowie: z 28 czynnych egzemplarzy 11 rozebrano na części zamienne, a 16 skierowano do remontu. Oprócz tego do modernizacji przekazano także 7 używanych tramwajów 102Na, 803N i 102N zakupionych w innych miastach w Polsce. Zakres modernizacji tramwajów obejmował zastąpienie pojedynczego reflektora dwoma nowymi i montaż nowych kierunkowskazów, wymianę siedzeń, montaż przycisków indywidualnego otwierania drzwi. Po remoncie zmieniono miejsce ich garażowania z zajezdni Pogodno na zajezdnię Niemierzyn. W 2004 r. przeniesiono je z powrotem na Pogodno w związku z likwidacją zajezdni Niemierzyn. Zakup używanych tramwajów typu Tatra KT4DtM z Berlina pozwolił na wycofanie z eksploatacji tramwajów typu 102Na będących już w złym stanie technicznym. Ostatnie tramwaje 102Na zakończyły służbę liniową 28 lutego 2007 r. Do celów muzealnych zachowano wagony nr 604 (oczekuje na renowację) i 606 (eksponat Muzeum Techniki i Komunikacji)^[4].

Wagony historyczne

Galeria

Zobacz też

• Lista tramwajów produkowanych w Polsce
• 102Na G-089

Przypisy