Konstal 105Na

Konstal 105Na
Ilustracja
Skład wagonów 105Na w Zabrzu
Dane ogólne
Kraj produkcji

 Polska

Producent

Konstal

Miejsce produkcji

Chorzów

Lata produkcji

1979–1992

Dane techniczne
Liczba członów

1

Długość

13 500 mm

Szerokość

2400 mm

Wysokość

3060 mm

Masa

17 000 kg

Rozstaw wózków

1435 mm

Rozstaw osi w wózkach

1900 mm

Moc silników

4 × 41,5 kW

Typ silników

LTa-220

Prędkość maksymalna

72 km/h

Wnętrze
Liczba miejsc siedzących

20

Liczba miejsc ogółem

125

Wysokość podłogi

890 mm

Portal Transport szynowy
Odgłosy pracy szczecińskich tramwajów Konstal 105Na 762+763

Konstal 105Natramwaj wytwarzany w latach 1979–1992 przez zakłady Konstal w Chorzowie. Według stanu z 2011 był to najczęściej eksploatowany tramwaj w Polsce[1]. Pierwsze egzemplarze wąskotorowe oznaczono typem 105NaW, a następne 805Na.

Konstrukcja

105Na to jednoczłonowy, jednokierunkowy wagon silnikowy, wyposażony w czworo drzwi.

Stanowi on rozwinięcie konstrukcyjne tramwaju 105N w stosunku do którego zmieniono lokalizację elementów wyposażenia elektrycznego, które przeniesiono spod schodów do szafki na tylnej ścianie kabiny motorniczego, wprowadzono wydzieloną kabinę motorniczego oraz usunięto niewielkie szybki pod szybą czołową i bocznymi szybami przednimi[a][2]. Z punktu widzenia eksploatacji, najważniejszą wprowadzoną zmianą było wprowadzenie przełączania silników. Podczas rozruchu 4 silniki były połączone szeregowo, podczas pracy normalnej w szereg połączone były 2 silniki (co zmniejszyło zużycie energii elektrycznej) oraz nowy typ wózków jezdnych[3]. Zmieniono także gniazda sterowania wielokrotnego i umożliwiono połączenie w skład nawet trzech wagonów.

W trakcie eksploatacji wozy 105Na poddawane były rozmaitym modyfikacjom i modernizacjom (m.in. modyfikacje układu elektrycznego, nowe czoła z tworzywa, zmiana mechanizmu otwierania drzwi, a nawet przebudowa na tramwaj dwukierunkowy jak w poznańskim 105NaDK). Przeprowadzano także modernizacje wagonów 105N do typu 105Na.

Instalacja elektryczna

Napięcie stałe z sieci trakcyjnej 600 V zasila silniki trakcyjne pojazdu, jest też przetwarzane w przetwornicy napięcia na napięcie stałe 40 V zasilając akumulatory i większość urządzeń elektrycznych wyposażenia, takich jak: tablice kierunkowe, hamulce szczękowe i szynowe, maszyny drzwiowe. W początkowych modelach stosowano przetwornicę elektromechaniczną składającą się z silnika prądu stałego i prądnicy prądu stałego sprzężonych wałem. W nowszych konstrukcjach (wersje: 105Ng, 105N1k, 105N2k, 105Nz i 105Mz) stosowano elektroniczną przetwornicę napięcia zwaną przetwornicą statyczną[4][5]. Podczas remontów i modernizacji starszych modeli wymieniano przetwornicę wirową na statyczną[6].

Do zasilania niektórych urządzeń, takich jak lampki sygnalizacyjne, oświetlenie zewnętrzne, oświetlenie drzwiowe, kasowniki, sterowniki kasowników, sterowniki informacji trasowej, dzwonki itd., stosuje się napięcie 24 V uzyskiwane z przekształtnika tranzystorowego przekształcającego napięcie 40 V na 24 V[6].

Wersje i modernizacje

Wersja normalnotorowa 105Na wyprodukowana została w liczbie 1443 sztuk, zaś wąskotorowa 805Na w liczbie 691 egzemplarzy. Tramwaje 105Na i 805Na były bazą dla produkcji szeregu odmian, m.in.[7][8]:

ZdjęcieTypModernizacjaLata
modernizacji
Eksploatacja
Konstal 105NT.JPGKonstal 105NTrozruch tyrystorowy1984[9]konurbacja górnośląska, Kraków, Poznań, Warszawa
105Nb-1380.jpg
Konstal 105Nbnowa aparatura elektryczna, nowe drzwi i wózki; z powodu awaryjności przebudowane na 805Nb i dostarczone do Grudziądza1992–1993[10]Warszawa
105Ng nr 1424.jpgKonstal 105Ngtroje drzwi odskokowych, przetwornica statyczna1993[11]Warszawa
Konstal 105Ne 1394+1393, tram line 31, Warsaw, 2016.jpgKonstal 105Nenowy pulpit i szafa bezpiecznikowa1993–1994[12]Warszawa
Konstal 105Np 1035 (reconstruction of the appearance), Szczecin.pngKonstal 105Npwersja 105Ne z przetwornicą statyczną1994[13]Szczecin
Konstal 105Nbe 1383, Warsaw, 2016.jpgKonstal 105Nb/emodyfikacja 105Ne polegająca na usunięciu klap rewizyjnych maszyn drzwiowych1994[14]Warszawa
Konstal 105Nf 1436, tram line 24, Warsaw, 2015.jpgKonstal 105Nfnowy pulpit, układ smarowania kół, pantograf połówkowy1994–1996[15]Warszawa
105N2 Poznań.jpgHCP 115Ntramwaj powstały z połączenia dwóch wagonów 105Na członem niskopodłogowym1995[16]Poznań
Konstal 105N2k 2048, tram line 1, Warsaw, 2016.jpgKonstal 105N2ktroje drzwi odskokowych, rozruch tyrystorowy, przetwornica statyczna1995–2001[17]Warszawa
105Nm-1470.jpgKonstal 105Nmwersja 105Nf z przetwornicą statyczną1996–1997[18]Warszawa
105Nz-2028.jpgKonstal 105Nzrozruch tyrystorowy, przetwornica statyczna, troje drzwi odskokowych1997[19]Warszawa
Warsaw 07-13 img09 tram.jpgKonstal 105N2k/2000nowe czoło i tył wozu, osłony wózków, nowy pulpit motorniczego2000–2001[20]Szczecin, Warszawa
Konstal 105NgS 780, tram line 2, Szczecin, 2012.jpgKonstal 105Ng/Stroje drzwi odskokowych, przetwornica statyczna, nowa aparatura2000–2001[21]Szczecin
Konstal 805NM+NMD.jpgKonstal 805Nmtroje drzwi odskokowych, nowy wygląd wozu, nowe rejestratory2003Bydgoszcz
Konstal 105NWr we Wrocławiu, 2014.JPGProtram 105NWrtroje drzwi odskokowych, przetwornica statyczna, nowe wnętrze i aparatura2005–2010Wrocław
Moderus Alfa 180+179.jpgModerus Alfazakres modernizacji różni się w zależności od wersji2006–konurbacja górnośląska, Szczecin, Poznań
Torun tram 213 Odrodzenia.JPGKonstal 805NaNDmodernizacji uległy: elektryczność, pantograf, kabina motorniczego, fotele, kształt i kolor (nowy design).2004-2014Łódź,

Toruń,

konurbacja górnośląska,

Gdańsk

405N-HG999, Kraków, 2016.jpgProtram 405Ntramwaj powstały z połączenia trzech wagonów 105Na dwoma członami niskopodłogowymi[22]2011–2012[23]Kraków
Konstal 805Na-MM na ul. Legionów w Grudziądzu.jpgKonstal 805Na-MMtroje drzwi odskokowych, Nowa ściana czołowa i tylna, zmodernizowane wnętrze2011–2012[23]Grudziądz

Eksploatacja

Tramwaje były eksploatowane w ruchu liniowym przez wszystkie polskie miasta z komunikacją tramwajową z wyjątkiem Olsztyna i w wielu miastach stanowią najliczniejszą grupę taboru. Pierwszym miastem, które wycofało wagony typu 105Na z ruchu liniowego był Gorzów Wielkopolski. Od 2 stycznia 2014 wagony serii 105Na nie kursowały liniowo w tym mieście, ostatecznie skreślono je ze stanu w 2017, oraz skasowano na przełomie 2017 i 2018, pozostawiając jeden wagon z przeznaczeniem na historyczny, jeden wagon jako szkoleniowy oraz jeden wagon imprezowy[24]. Najczęściej wagony łączone są w składy podwójne. W Bydgoszczy, Łodzi, Pabianicach, Częstochowie (od 01.04.2011 do 30.04.2016), Elblągu, Metropolii Górnośląskiej, Gdańsku (od 29.01.2010), Grudziądzu, Toruniu i Warszawie wagony kursują także pojedynczo. Ze względu na brak możliwości hamowania pojedynczym wagonem w przypadku usterki w Krakowie nie spotyka się już pojedynczych wagonów zwanych „solówkami”, ponieważ stwarzały one zagrożenie. Składy potrójne 105Na kursowały jedynie w Gdańsku na jednej brygadzie szczytowej linii 8 (od 24 maja 2017). W Warszawie kursują one na niektórych kursach linii 31. Ich eksploatację zakończono 19 sierpnia 2016r. W Krakowie ich eksploatację zakończono tydzień później – 26 sierpnia (składy te przywrócono do ruchu 31 sierpnia 2020 z uwagi na pandemię COVID-19). W okresie święta Wszystkich Świętych trójskłady kursowały w Szczecinie[25], Krakowie i Łodzi. 1 stycznia 1992 w Poznaniu, a 22 lutego 2010 w Gdańsku została zakończona eksploatacja zestawów potrójnych[26] (lecz 24 maja 2017 w Gdańsku ponownie wprowadzono do ruchu taki skład). W czasie remontu torowiska we Wrocławiu jeździły wahadłowe składy 105Na (wagony były złączone tyłami). Analogiczne rozwiązanie zastosowano w Łodzi podczas remontu Trasy WZ. Podejmowano także próby uruchomienia na czas remontu jednego z wiaduktów takich składów w Warszawie. Z powodu małego zainteresowania przyszłą linią nie wprowadzono ich do ruchu liniowego. 24 maja 2017 w Gdańsku ponownie spięto skład trójwagonowy (1349+1350+1346), który kursuje w dni powszednie na linii nr 8 (Stogi Plaża – Jelitkowo) oraz w wakacyjne soboty i niedziele. 24 stycznia 2019 spięto kolejny skład trójwagonowy tzw. „trzysetę” (nazwa pochodzi od wagonu prowadzącego w składzie 1300+1299+1309) i od tego dnia możliwe są dwa składy trójwagonowe na linii 8. 28 maja 2019 „trzysetę” przemalowano w barwy historyczne z czasu PRL-u. Ostatecznie skład ten został wycofany z eksploatacji dnia 5 marca 2021, kończąc zarazem eksploatację wagonów 105Na w Gdańsku.

Liczba eksploatowanych w Polsce wagonów typów 105Na i 805Na (24 marca 2019):

PaństwoMiastoArtykułPrzewoźnikTypLata dostawLiczba sztukModernizacje
 PolskaBydgoszczTramwaje w BydgoszczyMZK Bydgoszcz805Na1980–1990892 (PESA)
CzęstochowaTramwaje w CzęstochowieMPK Częstochowa105Na1975–199012
ElblągTramwaje w ElbląguTramwaje Elbląskie805Na1980–1990104
GdańskTramwaje w GdańskuGdańskie Autobusy i Tramwaje105Na
105N
1975–1990[27]5 historycznych (jeden skład dwuwagonowy, jeden trójwagonowy)
Gorzów WielkopolskiTramwaje w Gorzowie WielkopolskimMZK Gorzów Wielkopolski105Na1975–19883 gospodarcze(historyczny, imprezowy oraz szkoleniowy)
Konurbacja górnośląskaTramwaje w konurbacji górnośląskiejTramwaje Śląskie105Na1979–?54107[28]
GrudziądzTramwaje w GrudziądzuMZK Grudziądz805Na1980–198866
KrakówTramwaje w KrakowieMPK Kraków105Na1979–199259
ŁódźTramwaje w ŁodziMPK Łódź805Na1977–1990134221
PoznańTramwaje w PoznaniuMPK Poznań105Na1979–199052 (Obecnie)40 (Modertrans)
SzczecinTramwaje w SzczecinieTramwaje Szczecińskie105Na1981–19923614
ToruńTramwaje w ToruniuMZK Toruń805Na1980–19902518[29]
WarszawaTramwaje w WarszawieTramwaje Warszawskie105Nalata 80. i 90.206134
WrocławTramwaje we WrocławiuMPK Wrocław105Na1975–199111166 (Protram)
Suma702712

Galeria

Zobacz też

Uwagi

  1. Według konstruktora tramwaju, z niewielkich szybek na wysokości nóg motorniczego, poprawiających możliwość zauważenia małych obiektów przed tramwajem, zrezygnowano z powodu protestów kobiet motorniczych, prowadzących tramwaj w spódnicy. Henryk Ciosiński: Tramwaj typu 105N – i tak to się zaczęło!, „Świat Kolei” nr 5/2013, s. 50–51.

Przypisy

  1. Tramwaje wysokopodłogowe. W: Arkadiusz Lubka Arkadiusz, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Poznań: Kolpress, 2011, s. 216. ISBN 839207846-2.
  2. Tramwaje wysokopodłogowe. W: Arkadiusz Lubka Arkadiusz, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Poznań: Kolpress, 2011, s. 69. ISBN 839207846-2.
  3. MKM 101: WAGONY TYPU 105Na. tramwar.pl. [dostęp 2019-12-09].
  4. mike_1994: Konstal 105Nz. Serwis KOMIS, 2007-03-05. [dostęp 2019-12-09].
  5. Tramwaje wysokopodłogowe. W: Arkadiusz Lubka Arkadiusz, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Poznań: Kolpress, 2011, s. 73. ISBN 839207846-2.
  6. a b Transport szynowy. [dostęp 2009-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-17)].
  7. Tramwaje wysokopodłogowe. W: Arkadiusz Lubka Arkadiusz, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Poznań: Kolpress, 2011, s. 69–78. ISBN 839207846-2.
  8. Encyklopedia. Serwis KOMIS. [dostęp 2019-12-09].
  9. Piotr Dutkiewicz, Tramwaje w Poznaniu, Poznań 2005, Kolpress ISBN 83-920784-1-1, s. 184.
  10. Tomasz Gieżyński. 30 lat seryjnej produkcji tramwajów generacji 105N. „Świat kolei”. 12/2004. s. 46–53. 
  11. wagony typu 105Ng, tramwar.pl [dostęp 2020-04-24].
  12. wagony typu 105Ne, tramwar.pl [dostęp 2020-04-24].
  13. Serwis KOMIS, Encyklopedia: Konstal 105Np, Serwis KOMIS [dostęp 2020-04-24] (pol.).
  14. Tramwaje Warszawskie – wagony typu 105Nb/e, tramwar.pl [dostęp 2020-04-24].
  15. wagony typu 105Nf, tramwar.pl [dostęp 2020-04-24].
  16. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Marcin Jurczak. Krótka historia wagonu numer 400. To już jest koniec, nie ma już nic. „Przystanek”. 1/2012. s. 2–3. ISSN 1730-6388. (pol.). 
  17. wagony typu 105N2k, tramwar.pl [dostęp 2020-04-24].
  18. wagony typu 105Nm, tramwar.pl [dostęp 2020-04-24].
  19. Tramwaje wysokopodłogowe. W: Arkadiusz Lubka Arkadiusz, Marcin Stiasny: Atlas tramwajów. Poznań: Kolpress, 2011, s. 74. ISBN 839207846-2.
  20. wagony typu 105N2k/2000, tramwar.pl [dostęp 2020-04-24].
  21. Serwis KOMIS, Encyklopedia: TS 105Ng/2015, Serwis KOMIS [dostęp 2020-04-24] (pol.).
  22. MPK Kraków: Wagon 405N. mpk.krakow.pl. [dostęp 2015-10-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-06)]. (pol.).
  23. a b Stanisław Jurga. Ponad 40-metrowy tramwaj przyjechał już do Krakowa. „Przewoźnik Krakowski”. 1 (43) 2012 styczeń-marzec, s. 8–10. Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne S.A. w Krakowie. [dostęp 2015-10-19]. (pol.). 
  24. mk: „Stopiątki” sprzedane. Trafią na złom. gorzowianin.com, 2017-12-21. [dostęp 2019-12-10].
  25. Już za miesiąc „trójskłady”. Serwis KOMIS, 2005-10-31. [dostęp 2019-12-10].
  26. Tramwaje w Gdańsku. gdanskietramwaje.psstm.prohost.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]..
  27. Account Suspended, gdanskietramwaje.psstm.prohost.pl [dostęp 2018-06-09].
  28. Tramwaje Śląskie S.A. » Wagony liniowe [dostęp 2020-08-03] (pol.).
  29. TORUŃ, projekt-tramwajowy.torun.pl [dostęp 2021-06-23] [zarchiwizowane z adresu 2014-10-06].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

REF new (questionmark).svg
Autor: Sławobóg, Licencja: LGPL
Icon for missing references
805Na-215, Toruń, 2014-08-22 (Muri WK14).jpg
Autor: Muri, Licencja: CC BY-SA 4.0
To zdjęcie zostało wykonane podczas polskiej Wikiekspedycji kolejowej 2014 zorganizowanej przez
Stowarzyszenie Wikimedia Polska we współpracy z Fundacją Grupy PKP.
Wszystkie zdjęcia z wyprawy możesz zobaczyć w kategorii Wikiekspedycja kolejowa 2014.
Konstal 105Na Fotka 003.jpg
Autor: Marcin Zieliński, Licencja: CC BY 2.5
Skład wagonów tramwajowych typu Konstal 105 Na, należący do MPK Kraków, wyjeżdża z ulicy Dietla na Most Grunwaldzki. Skład prezentuje nowy wzór malowania krakowskich tramwajów.
405N-HG999, Kraków, 2016.jpg
Autor: Michał Wojtaszek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tramwaj Protram 405N w nowych barwach i z nowym numerem taborowym na linii nr 24 w Krakowie.
105Nb-1380.jpg
Autor: TWMichal, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tramwaj 105Nb w Warszawie
PST - 10 lat, Konstal 105N.JPG
Autor: Rzuwig, Licencja: CC BY-SA 3.0
Parada tramwajów na 10-lecie trasy PST
Konstal 105N2k 2048, tram line 1, Warsaw, 2016.jpg
Autor: Janusz Jakubowski, Licencja: CC BY 2.0
Konstal 105N2k 2048, tram line 1, Warsaw, 2016
Konstal 105Na in Gdansk old interior.jpg
A Konstal 105Na tram in Gdańsk - an old version of interior.
Konstal 105NgS 780, tram line 2, Szczecin, 2012.jpg
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 3.0
Konstal N105 (#780) in Szczecin, Poland.
Torun tram 213 Odrodzenia.JPG
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Toruń, tramwaj. Ul. Odrodzenia.
105Ng nr 1424.jpg
Autor: Krzysztof J1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Skład 105Ng nr 1424+1423 na pętli Gocławek.
Warsaw 07-13 img09 tram.jpg
Autor: A.Savin, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tram in Warsaw (Poland), photographed on Slasko-Dabrowski Bridge
WK14 Pulpit sterowniczy Konstal 105Na.JPG
Autor: Lichen99, Licencja: CC BY-SA 4.0
Pulpit sterowniczy Konstal 105Na w Gorzowie Wielkopolskim
105Na "3" Niepodległości Częstochowa.JPG
Autor: Mix321, Licencja: CC BY-SA 3.0
105Na on Niepodległości Avenue, line '3'
105N2 Poznań.jpg
Autor: Radomil, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Tram type 105N2 (115N) in Poznań, Poland.
Konstal 105Ne 1394+1393, tram line 31, Warsaw, 2016.jpg
Autor: Janusz Jakubowski, Licencja: CC BY 2.0
Konstal 105Ne 1394+1393, tram line 31, Warsaw, 2016
Konstal 805Na-MM na ul. Legionów w Grudziądzu.jpg
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
onstal 805Na-MM na ul. Legionów w Grudziądzu
105Nm-1470.jpg
Autor: TWMichal, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zmodernizowany tramwaj 105Nm w Warszawie
105Na Warszawa.jpg
Autor: Bartek z Polski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tramwaj 105Na #1252 w Warszawie na Pl. Wilsona.
105Nz-2028.jpg
Autor: TWMichal, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tramwaj 105Nz w Warszawie
Konstal 105NWr we Wrocławiu, 2014.JPG
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 3.0
Konstal 105NWr we Wrocławiu, 2014
Konstal 105NT.JPG
Ostatni istniejący wagon 105NT w Krakowie
Moderus Alfa 180+179.jpg
Autor: Macpach1234, Licencja: CC BY-SA 4.0
Moderus Alfa 180+179. Poznań, ul. Zwierzyniecka.
Konstal 105Nf 1436, tram line 24, Warsaw, 2015.jpg
Autor: Janusz Jakubowski, Licencja: CC BY-SA 2.0
Konstal 105Nf 1436, tram line 24, Warsaw, 2015
Konstal 105Na 762+763, Szczecin, 2020.wav
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odgłosy pracy aparatury elektrycznej i mechanicznej w tramwajach Konstal 105Na 762+763 w Szczecinie, 2020
Zabrze Wolnosci Konstal 105 Na 379 22 11 2011 IMG 1418.JPG
Autor: Nemo5576, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zabrze, ulica Wolności. Tramwaj Konstal 105Na (numer 379) linii numer 5.
Konstal 105Nbe 1383, Warsaw, 2016.jpg
Autor: Janusz Jakubowski, Licencja: CC BY 2.0
Konstal 105Nbe 1383, Warsaw, 2016
Konstal Chorzów logo.svg
Logo Chorzowskiej Wytwórni Konstrukcji Stalowych Konstal umieszczone na tabliczce znamionowej tramwaju typu 105N o numerze fabrycznym 169 wyprodukowanego we wrześniu 1975. W 1992 wagon ten został przebudowany na typ 105Na, a w 2014 został upodobniony do 105N i wpisany na stan taboru historycznego Tramwajów Warszawskich.
Konstal 105Np 1035 (reconstruction of the appearance), Szczecin.png
Autor: Szczecinolog, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rekonstrukcja wyglądu szczecińskiego tramwaju typu 106Na. Rekonstrukcję wykonano na podstawie zdjęć archiwalnych ze strony phototrans.eu. Wykorzystano zdjęcie: File:Konstal 105Na 732, tram line 12, Szczecin, 2011.jpg autorstwa user:Szczecinolog.
Konstal 805NM+NMD.jpg
Autor: Magiera188, Licencja: CC0
Linia 3