Konstanty Wasyl Ostrogski

Konstanty Wasyl Ostrogski

Ostrogski
Rodzina	Ostrogscy herbu własnego
Data i miejsce urodzenia	2 lutego 1526 Ostróg
Data i miejsce śmierci	13 lutego (23 lutego) 1608 Ostróg
Ojciec	Konstanty Ostrogski
Matka	Aleksandra Słucka
Żona	Zofia Tarnowska
Dzieci	Janusz Ostrogski Katarzyna Ostrogska Konstanty Ostrogski (zm. 1588) Aleksander Ostrogski

Święty
Konstanty Ostrogski

Костянтин Острозький

Prawowierny Książę
Czczony przez	Kościół Prawosławny Ukrainy
Kanonizacja	12 lipca 2008
Wspomnienie	26 lutego

Konstanty Wasyl Ostrogski (ur. 2 lutego 1526 w Ostrogu, zm. 13 lutego (23 lutego) 1608 w Ostrogu) – książę, ruski magnat, starosta włodzimierski, wojewoda kijowski od 1559 i marszałek ziemi wołyńskiej (1550), poczwórny senator, dowódca wojsk i obrońca kresów przeciwko Tatarom, działacz oświatowy, rozwijający kulturę i oświatę na Wołyniu, założyciel szkoły i drukarni, tworząc z miasta Ostroga wybitne ognisko oświaty i gromadząc uczonych na swym dworze.

Kanonizowany przez Kościół Prawosławny Ukrainy jako prawowierny książę.

Pochodzenie i rodzina

Konstanty Wasyl Ostrogski był synem jednej z najświetniejszych postaci rodu – hetmana wielkiego litewskiego Konstantego Ostrogskiego (1460–1530), założyciela miast Zwiahla, Konstantynowa i Dubna, który skolonizował i zaludnił Księstwo Ostrogskie. Jego matką była ks. Aleksandra Olelkowicz Słucka (1500–1550), córka księcia na Słucku i Kopyle. Konstanty Wasyl – tak jak ojciec – był wyznawcą prawosławia i zagorzałym przeciwnikiem unii brzeskiej. Podtrzymywał powstanie Nalewajki, by uniemożliwić ratyfikację unii brzeskiej^[1].

Konstanty Wasyl Ostrogski ożenił się w 1553 r. z katoliczką Zofią Tarnowską. W wyniku jej wpływu katoliczkami były też córki.

Jego dziećmi byli:

1. Konstanty Ostrogski (zm. 1588) starosta włodzimierski,
2. Aleksander Ostrogski, otruty w r. 1603 r.
3. Janusz Ostrogski, kasztelan krakowski (zm. 19 sierpnia 1620) pierwszy katolik w rodzinie, protektor jezuitów, których sprowadził na Wołyń w r. 1612, twórca ordynacji Ostrogskiej i ostatni z rodu.
4. Katarzyna, żona od 1578 r. Krzysztofa Mikołaja Pioruna Radziwiłła,
5. Elżbieta, żona od 1575 r. kasztelana wileńskiego Jana Janusza Kiszki i od 1593 r. Krzysztofa Mikołaja Pioruna Radziwiłła, wdowca po jej siostrze Katarzynie.

Kariera

Medal z podobizną Konstantego Wasyla Ostrogskiego

Konstanty Wasyl Ostrogski na pomniku „1000-lecie Rosji” w Wielkim Nowogrodzie

Wśród istotnych dokonań Ostrogskiego (w tym otworzenie w Ostrogu drukarni, czy założenie sieci szkół przycerkiewnych na terenach wołyńskich) należy wymienić utworzenie kolegium, nazywane czasem akademią. Trójjęzyczna (słowiańsko-grecko-łacińska) placówka pełniła funkcję szkoły średniej, jej poziom mógł równać się z najlepszymi szkołami na obszarze Korony. W porównaniu do innych szkół w kręgu prawosławnej kultury kolegium było wyjątkowo nowoczesne. Wykładowcy tacy jak Gerasim Smotrycki, Damian Nalewajko czy Nicefor Parasios nauczali gramatyki, retoryki, dialektyki, arytmetyki, geometrii, astronomii, muzyki, języka cerkiewnosłowiańskiego i greki. Na sejmie bielskim 1564 roku był świadkiem wydania przywileju bielskiego przez króla Zygmunta II Augusta^[2]. Ostrogski był sygnatariuszem aktu unii lubelskiej 1569 roku^[3].

W 1573 roku potwierdził elekcję Henryka III Walezego na króla Polski^[4].

Był wybrany prowizorem przez protestancko-prawosławną konfederację wileńską w 1599 roku^[5].

Na początku XVII wieku (po śmierci księcia Konstantego Wasyla oraz jego syna Aleksandra) nastąpił wyraźny regres Akademii Ostrogskiej. Wówczas pozycję zwierzchnią w rodzie uzyskał Janusz Ostrogski, katolicki konwertyta. Ostróg stracił na znaczeniu jako wiodący ośrodek myśli prawosławnej w kraju.

W roku 1581 drukarnia ostrogska, prowadzona przez Iwana Fedorowicza, wydała Biblię ostrogską, pierwszą edycję Biblii w języku cerkiewnosłowiańskim, pod redakcją Smotryckiego.

Przypisy

Bibliografia

• Tomasz Bohun: Jak Kozacy stali się podporą prawosławia. [w:] «Mówią wieki», nr 12/08 (587), s. 19, wyd. Bellona.
• Tomasz Kempa: Konstanty Wasyl Ostrogski (ok. 1524/1525-1608). Wojewoda kijowski i marszałek Ziemi Wołyńskiej. Toruń : Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1997, ISBN 83-231-0796-3.
• Tomasz Kempa: Dzieje rodu Ostrogskich, Toruń : wyd. Adam Marszałek 2002, ISBN 83-7174-971-6 (OCLC: 830497917).
• Tomasz Kempa: Akademia i Drukarnia Ostrogska. Biały Dunajec; Ostróg : Wołanie z Wołynia 2006, ISBN 83-88863-23-1.
• Леонід Гайдай: Історія України в особах, термінах, назвах і поняттях. Луцьк: Вежа, 2000. (ukr.)

Linki zewnętrzne

• Konstanty Wasyl Ostrogski, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2021-12-12]