Konstantynów (województwo lubelskie)

Konstantynów
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

bialski

Gmina

Konstantynów

Liczba ludności (2011)

1519[1][2]

Strefa numeracyjna

83

Kod pocztowy

21-543[3]

Tablice rejestracyjne

LBI

SIMC

0014456[4]

Położenie na mapie gminy Konstantynów
Mapa konturowa gminy Konstantynów, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Konstantynów”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, blisko górnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Konstantynów”
Położenie na mapie powiatu bialskiego
Mapa konturowa powiatu bialskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Konstantynów”
Ziemia52°12′28″N 23°05′07″E/52,207778 23,085278
Strona internetowa

Konstantynów – wieś gminna w Polsce położona w województwie lubelskim[4][5], w powiecie bialskim, w gminie Konstantynów. Siedziba gminy Konstantynów. W latach 1729–1870 miasto; w 1729 roku położone było w ziemi mielnickiej województwa podlaskiego[6]. Do 1932 roku istniał powiat konstantynowski z siedzibą w Janowie Podlaskim, a w latach 1952–1954 miejscowość była siedzibą gminy Zakanale. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.

Konstantynów leży na skrzyżowaniu dróg 698 i 811.

Integralne części wsi Konstantynów[4][5]:
SIMCNazwaRodzaj
1021814Czerwony Dwórczęść wsi
1022021Sztabczęść wsi
1022044Zamieścieczęść wsi

Zamieście w wieku XIX było samodzielną wsią[7].

Historia

Pałac w Konstantynowie

Pierwsze wzmianki o Kozieradach pochodzą z roku 1452 – wtedy to Witold Aleksander i Jakub z Trzebini zakupili od szlachcica Świętosława majątek, który tenże otrzymał w spadku. Następnie miejscowość stanowiła własność rodu Bohowitynów Bohowitynowiczów, a potem kolejno książąt Szujskich i rodziny Sierzputowskich.

W 1616 dobra Kozierady kupił wojewoda podlaski Stanisław Warszycki. W 1617 zapisał je swoim bratankom Adamowi i Stanisławowi Warszyckim. W 1660 wieś była miejscem koncentracji wojsk polskich pod dowództwem Stefana Czarnieckiego przed wyprawą na wojnę moskiewską. W trakcie tego postoju doszło m.in. do pojedynku pomiędzy Janem Chryzostomem Paskiem a braćmi Nuczyńskimi i Marcjanem Jasińskim, co opisał w swoich Wikiźródła Pamiętnikach.

W 1669 córka wojewody sandomierskiego Michała Warszyckiego,Teresa, wniosła część dóbr w wianie do małżeństwa z Janem Chryzostomem Pieniążkiem, wojewodą sieradzkim. Natomiast w 1700 córka Teresy z Warszyckich i Jana Pieniążków – Maria Kazimiera, wniosła je w posagu Karolowi Juliuszowi hr. Siedlnickiemu[8]. Ich syn – Karol Józef Odrowąż Sedlnicki w 1729 roku zmienił nazwę miejscowości na Konstantynów na cześć swojej żony – Konstancji z Branickich i lokował tu miasto; ponadto wystarał się o przywilej urządzania jarmarków. W 1744 Siedlicki wybudował tu pałac w stylu baroku saskiego otoczony parkiem.

W końcu XVIII wieku dobra konstantynowskie o ponad 600 włókach nabył ówczesny wojewoda podlaski Tomasz Walerian Aleksandrowicz i w rodzinie Aleksandrowiczów pozostały one do końca XIX wieku, gdy nabyli je Plater-Zyberkowie. Około 1840 pałac został przebudowany z inicjatywy Stanisława Aleksandrowicza pod kierunkiem prawdopodobnie Franciszka Jaszczołda w stylu neogotyku angielskiego wraz z rozległym angielskim parkiem krajobrazowym.

W 1869 miasteczko utraciło prawa miejskie podobnie jak wiele innych w Królestwie Polskim w ramach carskich represji za powstanie styczniowe. W 2 połowie XIX wieku powstały murowane zabudowania folwarczne, a w 1905 zabudowania administracji dóbr. W latach 1907–1909 z fundacji Stanisława Plater-Zyberka wzniesiono tu kościół parafialny pw. św. Elżbiety w stylu neogotyckim, pierwszy w miejscowości, gdyż do tej pory istniała tu tylko cerkiew. Cerkiew konstantynowska wzmiankowana była już w XV wieku, zachowana obecnie pochodzi z 1834 roku, przebudowana w okresie międzywojennym na szkołę. Około 1 km za miejscowością w Zakanalu znajduje się nieużywany cmentarz prawosławny z XIX/XX wieku.

W końcu XIX wieku Konstantynów był osadą targową o około 2000 mieszkańców. W latach 1867–1932 istniał powiat konstantynowski, początkowo w guberni siedleckiej, potem w województwie lubelskim, z siedzibą Janowie Podlaskim. Powiat został tak nazwany z uwagi na istniejący już powiat janowski z siedzibą w Janowie Lubelskim. W 1909 85% spośród 2300 mieszkańców Konstantynowa stanowili Żydzi. Jedyną pamiątką po tej społeczności, zniszczonej w czasie II wojny światowej, jest tablica informacyjna w miejscu zniszczonego kirkutu, obok czynnego cmentarza katolickiego.

W centrum wsi znajduje się pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego odsłonięty pierwotnie w okresie międzywojennym dla uczczenia pobytu marszałka w Konstantynowie, zrekonstruowany w roku 1995.

W latach 1952–1954 miejscowość była siedzibą gminy Zakanale, kiedy to w miejsce gmin utworzono gromady. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego i reaktywowano dawną gminę Zakanale pod nazwą gmina Konstantynów w roku 1973.

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół rzymskokatolicki:

Przypisy

  1. ↑ Wieś Konstantynów w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2018-06-18] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-06-19].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 505 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
  5. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23]. 
  6. ↑ Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich, w: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV–XVIII w.), Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, Wrocław 1976, s. 97.
  7. ↑ Zamieście 1(3), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 370.
  8. ↑ J. Geresz, Z dziejów Konstantynowa i okolic, 2009, s. 13–30
  9. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-05-11].

Zobacz też

  • Cmentarz żydowski w Konstantynowie

Bibliografia

  • Rafał Zubkowicz, Elena Vetrova, Aleksandr Pańko, Andriej Abramczuk: Biała Podlaska – Brześć. Niedokryty wschód. Kraków: Amistad Sp. z.o.o – Program PolskaTurystycza.pl, 2008, s. 104-106. ISBN 978-83-7560-023-0.

Linki zewnętrzne

Gmina Konstantynów
Wsie
Kolonie
Integralne
części wsi

Herb gminy

Powiat konstantynowski (1867–1932)
Przynależność wojewódzka
Miasta (1867–1932)
Gminy wiejskie (1867–1932)
Legenda
Dawne miasta na obszarze obecnego województwa lubelskiego
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Media użyte na tej stronie

Lublin Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lublin Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 52.35 N
  • S: 50.20 N
  • W: 21.52 E
  • E: 24.25 E
Powiat bialski location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
POL gmina Konstantynów COA.svg
Gmina Konstantynów coat of arms
Konstantynow-lubelskie-palac-bm.jpg
Autor: Grzegorz W. Tężycki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Konstantynów (pow. bialski, woj. lubelskie, Polska). Pałac w stylu neogotyku angielskiego (zabytek nr rejestr. 128).
Konstantynow-lubelskie-bc.jpg
Autor: Grzegorz W. Tężycki, Licencja: CC BY-SA 4.0
Konstantynów (woj. lubelskie). Widok ogólny.