Konstantyn Kostenecki

Konstantyn Kostenecki także Konstantyn Filozof (bułg.: Константин Костенечки, Konstantin Kosteneczki; ur. ok. 1380) - bułgarski mnich i pisarz, ostatni przedstawiciel tyrnowskiej szkoły piśmiennictwa.

Konstantyn urodził się w Kostencu około 1380 roku. Wychowany przez jednego z uczniów Eutymiusza w monasterze Zaśnięcia Matki Bożej w Baczkowie, około 1410 roku uciekł przed Turkami do Serbii, gdzie przyjął go na swój dwór serbski despota Stefan Lazarević (1389-1427)[1]. W Serbii rozwinął działalność literacką i dydaktyczną. Przeprowadził reformę ortografii serbskiej, na wzór reformy Eutymiusza, obejmującą fonetykę, interpunkcję i terminologię liturgiczną. Pozostawił po sobie traktat gramatyczny Przepisy dotyczące pisma (Skazanie izjavlenno v pismeneh) napisany około 1425 roku[2], prawdopodobnie w klasztorze resawskim, poświęcony despocie serbskiemu. W pracy tej zalecał zasady pisowni, oparte na ortografii tyrnowskiej[3], wyłożył też swe poglądy dotyczące języka. Uważał, że Cyryl i Metody zasadniczo posługiwali się językiem ruskim z domieszką sześciu pozostałych języków słowiańskich. Twierdził, że języki święte tworzą rodzinę, w której hebrajski jest ojcem, grecki matką, a języki słowiańskie potomstwem. Z tego względu zalecał jak najdalej posuniętą dokładność w naśladowaniu wzorów greckich. Dla poszczególnych liter słowiańskich wynajdował w swej pracy fantastyczne objaśnienia, a znaki diakrytyczne porównywał do damskich nakryć głowy. Traktat jakkolwiek ciekawy nie przedstawia wielkiej wartości historycznej czy lingwistycznej[1]. Opracowane przez Konstantyna zasady, zwane redakcją resawską, szczególnie duży wpływ wywarły na piśmiennictwo serbskie i zachodniobułgarskie. W następnych wiekach przeniknęły z Serbii na górę Athos i na Ruś[3]. Konstantyn napisał również obszerną biografię Stefana Lazarevicia. Utwór posiadający formę kroniki, rozpoczyna się od rysu geograficznego Serbii i Bułgarii, a następnie zajmuje się opisem czynów serbskiego księcia. Zachowana w rękopisie z XV wieku biografia, stanowi cenne źródło do historii tego okresu. Konstantyn pozostawił też po sobie sprawozdanie z podróży do Palestyny, utwór tylko częściowo oryginalny[2][4].

Przypisy

  1. ↑ a b D. M. Lang: Bułgarzy. s. 116.
  2. ↑ a b Henryk Czajka: Konstantyn Kostenecki. W: Mały słownik pisarzy zachodnio-słowiańskich i południowo-słowiańskich. s. 225.
  3. ↑ a b Teresa. Dąbek-Wirgowa: Historia literatury bułgarskiej. s. 47.
  4. ↑ T. Wasilewski: Historia Bułgarii. s. 113.

Bibliografia

  • Teresa Dąbek-Wirgowa: Historia literatury bułgarskiej. Wrocław: Ossolineum, 1980. ISBN 83-04-00283-3.
  • W. Giuzelew: Bułgarskie średniowiecze. W: Bułgaria. Zarys dziejów. I. Dymitrow (red.). Warszawa: Książka i Wiedza, 1986. ISBN 83-05-11583-6.
  • D. M. Lang: Bułgarzy. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1983. ISBN 83-06-00831-6.
  • Mały słownik pisarzy zachodnio-słowiańskich i południowo-słowiańskich. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1973.
  • Tadeusz Wasilewski: Historia Bułgarii. Wrocław: Ossolineum, 1988. ISBN 83-04-02466-7.