Konstytucja Kenii

Kenia (c) Xavi Garcia, CC BY-SA 3.0 Ten artykuł jest częścią serii: Ustrój i polityka Kenii Ustrój polityczny Ustrój polityczny Kenii Konstytucja Konstytucja Kenii Władza ustawodawcza Parlament Kenii Senat Kenneth Makelo Lusaka Zgromadzenie Narodowe Justin Muturi Władza wykonawcza Prezydent Uhuru Kenyatta Rząd Rząd Uhuru Kenyatty Władza sądownicza Wymiar sprawiedliwości Sąd Najwyższy Prokurator Generalny Kenii Kontrola państwowa Kontrola państwowa Audytor Generalny Finanse Centralny Bank Kenii Samorząd terytorialny Podział administracyjny Kenii Samorząd terytorialny Partie polityczne Partie polityczne Pomarańczowy Ruch Demokratyczny Sojusz Narodowy Zjednoczona Partia Republikańska Pomarańczowy Ruch Demokratyczny Kenii Wybory Wybory parlamentarne: 2017 Wybory prezydenckie: 2017 Referenda: 2010 Polityka zagraniczna Polityka zagraniczna Ministerstwo Spraw Zagranicznych Kenii minister: Monica Juma Wikiprojekt Polityka

Konstytucja Kenii – ustawa zasadnicza Republiki Kenii uchwalona w 2010 roku. Zastąpiła ona konstytucję niepodległościową z 1963 roku. 6 maja 2010 roku została zatwierdzona przez prokuratora generalnego, a 4 sierpnia przeprowadzono referendum konstytucyjne^[1]. 67% uprawnionych do głosowania Kenijczyków głosowało za uchwaleniem nowej konstytucji^[2]. 27 sierpnia tego samego roku została ogłoszona^[3].

Historia reform konstytucyjnych w Kenii

W historii Kenii dwa razy całkowicie zmieniono tekst konstytucji: 1969 i 2010 roku. W 1969 roku konstytucja niepodległościowa z 1963 roku została zastąpiona nowym tekstem, który umocnił poprawki wprowadzone już do systemu rządowego^[4].

Zmiany te obejmowały: przejście z systemu federalnego na system unitarny, zamiana systemu parlamentarnego na system semiprezydencki z silną rolą prezydenta, utworzenie jednoizbowego parlamentu zamiast bikameralnego oraz ograniczenie ochrony karty praw. Po 1969 roku również wprowadzano zmiany w konstytucji, a największa miała miejsce w 1982 roku, kiedy wprowadzono system jednopartyjny^[4].

Potrzeba na zmianę konstytucji, która wprowadziłaby bardziej demokratyczny system władzy, pojawiła się w latach 90. wraz z zakończeniem zimnej wojny i wprowadzeniem ustroju demokratycznego w innych państwach afrykańskich. System jednopartyjny zakończył się w 1991 roku, a pierwsze wybory prezydenckie odbyły się w 1992. Wezwanie do oceny i zmiany obecnej konstytucji zintensyfikowały się na przełomie lat 90. i 2000., pomagając w wygraniu wyborów opozycyjnej partii National Rainbow Coalition w wyborach parlamentarnych w 2002 roku. Po konsultacjach społecznych przyjęto małą konstytucję zwaną „Wersja robocza z Bomas” (z ang. „Bomas draft”; nazwa wzięła się od miejsca, w którym podpisano dokument)^[4].

Jednak w projekcie nowej konstytucji tuż przed referendum w 2005 roku wniesiono poprawki, które doprowadziły do rozpadu ówczesnej koalicji. Frakcja rządowa Pomarańczowy Ruch Demokratyczny, kierowany przez Railę Odingę i wspierany przez KANU, doprowadziła do udanego głosowania na „nie” w stosunku do zmienionego projektu Bomasa (po wprowadzonych poprawkach zmieniono nazwę na „Wersja robocza z Wako”). Negocjacje utknęły w martwym punkcie, a próbę przełamania impasu politycznego podjęła się Unia Afrykańska za pomocą zespołu mediacyjnego kierowanego przez Kofiego Annana. Stało się to na początku 2008 roku po wybuchu gwałtownych zamieszek w Kenii^[4].

Konstytucja Kenii była finalnym dokumentem wynikającym ze zmian wprowadzonych do jej projektu, napisanego przez Komitet Ekspertów. Dokument po raz pierwszy opublikowano dla wszystkich 17 listopada 2009 roku, aby społeczeństwo i parlament mogli debatować na końcowym tekstem konstytucji. Po 30 dniach konsultacji społecznych, przeanalizowaniu i dopisaniu poprawek dokument został przekazany pod głosowanie do parlamentu w dniu 8 stycznia 2010 roku. Komisja parlamentarna zgłosiła poprawki i dokument wrócił do Komitetu Ekspertów^[5].

Po odrzuceniu 150 poprawek parlament jednogłośnie zatwierdził konstytucję w dniu 1 kwietnia 2010 roku. 7 kwietnia konstytucja została zatwierdzona przez prokuratora generalnego Wspólnoty Narodów, a 6 maja została oficjalnie opublikowana. W dniu 4 sierpnia odbyło się referendum konstytucyjne^[1], w którym 67% Kenijczyków zagłosowało za nową konstytucją^[2]. 27 sierpnia konstytucja została promulgowana.

Struktura władzy

Kluczowe zmiany proponowane w nowej konstytucji obejmowały następujące obszary:

• Trójpodział władzy tj. niezależne władza wykonawcza, władza ustawodawcza i władza sądownicza;
• Egzekutywa reprezentowana przez rząd powoływany przez prezydenta spośród członków parlamentu^[6];
• Legislatywa, czyli dwuizbowy parlament (Zgromadzenie Narodowe i Senat), reprezentują wszystkich obywateli^[6];
• Sądownictwo niezależne od pozostałych władz^[6];
• Decentralizacja władzy, rządy centralny i rządy lokalne^[7];
• Została zniesiona dyskryminacja ze względu na płeć, a także obywatel, który będzie posiadał drugie obywatelstwo nie straci obywatelstwa kenijskiego^[7].

Przypisy