Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza
Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza, sporządzona w Montego Bay dnia 10 grudnia 1982 r. | |
Inne określenia | Konwencja jamajska, Konstytucja dla mórz i oceanów[1] |
---|---|
Przedmiot regulacji | Prawo morza |
Podpisanie | 10 grudnia 1982 |
Wejście w życie | 16 listopada 1994[2] |
Depozytariusz | Sekretarz Generalny ONZ |
Liczba sygnatariuszy | 165[3] |
Język oryginału | angielski, arabski, chiński, francuski, hiszpański i rosyjski |
Zastrzeżenia dotyczące pojęć prawnych |
Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza (Konwencja jamajska, Konwencja o prawie morza, ang. United Nations Convention on the Law of the Sea; UNCLOS) – umowa międzynarodowa wypracowana podczas obrad III Konferencji Prawa Morza ONZ, podpisana 10 grudnia 1982 w Montego Bay na Jamajce. Obecnie stanowi podstawowy dokument prawny w dziedzinie prawa morza[1]. Została ratyfikowana przez 168 państw i Unię Europejską[3]. Również państwa, które konwencji nie ratyfikowały (jak np. Stany Zjednoczone) a nawet jej nie podpisały (np. Turcja) wskazują na tę umowę jako na kodyfikację zwyczajowego prawa morza i powołują się na jej postanowienia[4].
Polska ratyfikowała Konwencję 6 listopada 1998 r. na podstawie ustawy z 2 lipca 1998[5] Dokument ratyfikacyjny został przekazany depozytariuszowi 13 listopada 1998 r. zgodnie z artykułem 306 konwencji[6]
Historia
Konwencja jamajska nie jest pierwszą umową wielostronną regulującą kwestie związane z prawem morza. Najważniejszymi aktami ją poprzedzającymi są cztery konwencje opracowane przez Organizację Narodów Zjednoczonych podczas I Konferencji Prawa Morza w 1958 w Genewie[7]. Uregulowały one podstawowe zagadnienia związane z morzem terytorialnym i strefą przyległą, morzem otwartym, rybołówstwem i konserwacją zasobów żywych morza otwartego oraz szelfem kontynentalnym[8]. Nie była to jednak pełna kodyfikacja, a część kwestii spornych pozostała nierozstrzygnięta[8]. Rozwiązania nie przyniosła również II Konferencja z 1960 roku. W związku z powyższym ONZ postanowiło o rozpoczęciu prac nad nowym porozumieniem, które objęłoby swym zasięgiem jak najszerszy zakres kwestii wymagających uregulowania[8].
Trzecia konferencja prawa morza ONZ rozpoczęła się 3 grudnia 1973 w Nowym Jorku i zakończyła 10 grudnia 1982 w Montego Bay[8]. W jej pracach wzięło udział 157 uczestników, którzy obradowali podczas jedenastu sesji[8]. W wyniku jej działań opracowano i przyjęto Konwencję o prawie morza, która oprócz kodyfikacji dotychczasowych zwyczajów, wprowadziła nowe regulacje obejmujące sposoby eksploatacji, badania i ochrony poszczególnych obszarów morskich[8]. Powyższe względy spowodowały uznanie III konferencji prawa morza ONZ ją za jedną z największych i najbardziej znaczących konferencji w historii stosunków międzynarodowych[8].
Struktura
Konwencja obejmuje łącznie 320 artykułów i 9 załączników. Ujęta została w 17 części, spośród których część dodatkowo podzielono na rozdziały i podrozdziały.
- I. Wstęp
- II. Morze terytorialne i strefa przyległa
- III. Cieśniny wykorzystywane do żeglugi międzynarodowej
- IV. Państwa archipelagowe
- V. Wyłączna strefa ekonomiczna
- VI. Szelf kontynentalny
- VII. Morze pełne
- VIII. Reżim prawny wysp
- IX. Morza zamknięte lub półzamknięte
- X. Prawo dostępu państw śródlądowych do morza i od strony morza oraz wolność tranzytu
- XI. Obszar
- XII. Ochrona i zachowanie środowiska morskiego
- XIII. Morskie badania naukowe
- XIV. Rozwijanie i przekazywanie technologii morskiej
- XV. Załatwianie sporów
- XVI. Postanowienia ogólne
- XVII. Postanowienia końcowe
Postanowienia
Konwencja dokonała klasyfikacji obszarów morskich, wyznaczając ich zasięg oraz określając takie pojęcia jak prawo pościgu, prawo wizyty i rewizji, czy piractwo.
Ponadto na mocy Konwencji utworzono: Międzynarodową Organizację Dna Morskiego, Międzynarodowy Trybunał Prawa Morza oraz Komisję Granic Szelfu Kontynentalnego[1]. Ze względu na duży zakres regulacji, przedmiotowy i przestrzenny (morza to powierzchnia 2/3 Ziemi), konwencję określa się jako "konstytucję mórz". W zasadzie poza zakresem regulacji konwencji znalazła się jedynie działalność wojskowa na morzu, z wyjątkiem praw żeglugowych[9].
Klasyfikacja obszarów morskich
Obszary wchodzące w skład terytorium państwowego (wód terytorialnych):
Obszary podlegające ograniczonej jurysdykcji lub suwerenności państw:
Obszary poza granicami jurysdykcji państw:
Przypisy
- ↑ a b c Prawo Morza. poznajmyonz.pl. [dostęp 2009-05-23].
- ↑ The United Nations Convention on the Law of the Sea (a historical perspective) (ang.). un.org. [dostęp 2009-05-23]., United Nations, Treaty Collection: Law of the Sea.
- ↑ a b Chronological lists of ratifications of, accessions and successions to the Convention and the related Agreements as at 23 January 2013 (ang.). un.org. [dostęp 2013-04-20].
- ↑ D.R. Bugajski, Prawa żeglugowe okrętu w świetle prawa międzynarodowego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009, s. 20, ISBN 978-83-7383-351-7.
- ↑ Dz.U. 1998 nr 98 poz. 609
- ↑ Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza z 10 grudnia 1982 (Dz.U. 2002 nr 59 poz. 543), Oświadczenie Rządowe z 23 czerwca 2001 r. w sprawie mocy obowiązującej Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza z 10 grudnia 1982 (Dz.U. 2002 nr 59 poz. 544).
- ↑ Remigiusz Bierzanek, Janusz Symonides: Prawo międzynarodowe publiczne. Wyd. 8. Warszawa: LexisNexis, 2008, s. 219-220. ISBN 978-83-7334-294-1.
- ↑ a b c d e f g Remigiusz Bierzanek, Janusz Symonides: Prawo międzynarodowe publiczne. Wyd. 8. Warszawa: LexisNexis, 2008, s. 220. ISBN 978-83-7334-294-1.
- ↑ D.R. Bugajski, Prawa żeglugowe okrętu w świetle prawa międzynarodowego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009, ss. 380, ISBN 978-83-7383-351-7.
Bibliografia
- Remigiusz Bierzanek, Janusz Symonides: Prawo międzynarodowe publiczne. Wyd. 8. Warszawa: LexisNexis, 2008, s. 220. ISBN 978-83-7334-294-1.
- D.R. Bugajski, Prawa żeglugowe okrętu w świetle prawa międzynarodowego, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009, ss. 380, ISBN 978-83-7383-351-7.
Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Autor: historicair 16:23, 22 April 2006 (UTC), Licencja: CC-BY-SA-3.0
Sea areas in international rights.
Balance
Autor: Muso, Licencja: CC BY-SA 3.0
Contracting states of the Convention on the Law of the Sea Court of Arbitration; light green: signed, but not yet ratified; green: ratified