Konwencja haska dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę

Konwencja haska dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę – umowa międzynarodowa, regulująca kwestię porwań rodzicielskich w przypadku uprowadzenia lub zatrzymania dziecka w innym państwie. Została sporządzona w Hadze dnia 25 października 1980 roku.

Zakres stosowania konwencji

Przedmiot konwencji

• zapewnienie niezwłocznego powrotu dzieci bezprawnie uprowadzonych lub zatrzymanych w jednym z Umawiających się Państw oraz
• zapewnienie poszanowania praw do opieki i odwiedzin określonych przez ustawodawstwo jednego Umawiającego się Państwa w innych Umawiających się Państwach^[1]

Stosowanie

• Konwencja ma zastosowanie jedynie w przypadku uprowadzenia, lub zatrzymań międzynarodowych. Ma ona zastosowanie jedynie gdy do owych naruszeń doszło w jednym z państw konwencji oraz gdy bezpośrednio przed zatrzymaniem lub uprowadzeniem dziecko miało miejsce stałego pobytu w jednym z państw konwencji^[2].

• Konwencja dotyczy małoletnich poniżej 16. roku życia, po ukończeniu tego wieku, przestaje obowiązywać^[2].
• Zatrzymanie lub uprowadzenie dziecka musi być bezprawne, tzn. spełniać łącznie dwa warunki: a) nastąpiło naruszenie prawa do opieki przyznanego określonej osobie, instytucji lub innej organizacji, wykonywanego wspólnie lub indywidualnie, na mocy ustawodawstwa państwa, w którym dziecko miało miejsce stałego pobytu bezpośrednio przed uprowadzeniem lub zatrzymaniem. Owo prawo do opieki może wynikać w szczególności z mocy samego prawa, z orzeczenia sądowego lub administracyjnego albo z ugody mającej moc prawną w świetle przepisów ustawodawstwa tego państwa. b) w chwili uprowadzenia lub zatrzymania prawa te były skutecznie wykonywane wspólnie lub indywidualnie albo byłyby tak wykonywane, gdyby nie nastąpiło uprowadzenie lub zatrzymanie^[3].

Konwencja stanowi, że wszystkie umawiające się państwa podejmą wszelkie stosowne środki dla zapewnienia w granicach ich terytoriów realizacji celów konwencji. Dla osiągnięcia tego wykorzystają one dostępne sposoby postępowania w nagłych wypadkach^[4].

Każde Umawiające się Państwo wyznacza organ centralny w celu realizacji obowiązków wynikających dla niego z konwencji^[5].

Wnioski

Wnioski o powrót dziecka sporządzone na podstawie przepisów Konwencji są rozpoznawane przez właściwe organy (sądy lub organy administracyjne) państwa do którego dziecko zostało uprowadzone lub w którym zostało zatrzymane. W Polsce organem właściwym jest Ministerstwo Sprawiedliwości. Z wnioskiem o pomoc w zapewnieniu powrotu dziecka może wystąpić jakakolwiek osoba, instytucja lub inna organizacja twierdząca, że dziecko zostało uprowadzone lub zatrzymane z naruszeniem prawa do opieki. Sprawy o powrót dziecka prowadzone na podstawie przepisów Konwencji nie pociągają konieczności poniesienia przez wnioskodawców kosztów postępowania sądowego. Wszelkie działania organów muszą być podejmowane niezwłocznie. Jeżeli dany organ nie podejmie decyzji w ciągu sześciu tygodni od daty wpłynięcia wniosku, wnioskodawca lub organ centralny państwa wezwanego, z własnej inicjatywy albo na wniosek organu centralnego państwa wzywającego, może zażądać przedstawienia powodów zwłoki.

Jeżeli organ centralny państwa wezwanego otrzyma odpowiedź, organ ten przekazuje ją organowi centralnemu państwa wzywającego lub, w stosownych wypadkach, wnioskodawcy.

Wniosek powinien zawierać:

• informacje dotyczące tożsamości wnioskodawcy, dziecka oraz osoby, co do której istnieje domniemanie, że uprowadziła lub zatrzymała dziecko;
• datę urodzenia dziecka, jeśli jest to możliwe do ustalenia;
• podstawy, na które powołuje się wnioskodawca, żądając powrotu dziecka;
• wszelkie dostępne informacje dotyczące miejsca przebywania dziecka oraz tożsamości osoby, co do której istnieje domniemanie, że dziecko z nią przebywa.

Do wniosku można dołączyć lub uzupełnić go o:

• uwierzytelnione odpisy jakiegokolwiek orzeczenia lub ugody, przydatne dla sprawy;
• zaświadczenie lub poświadczone oświadczenie pochodzące od organu centralnego lub innej właściwej władzy państwa stałego pobytu dziecka lub osoby kompetentnej, dotyczące przepisów ustawodawstwa tego państwa w tym zakresie;
• wszelkie inne przydatne dokumenty^[6].

Dane statystyczne wniosków prowadzonych w trybie Konwencji w Polsce

Strony Konwencji

Konwencja haska a rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003

Rozporządzenie Rady (WE) Nr 2201/2003 z 27 listopada 2003 r. o jurysdykcji oraz uznawaniu i wykonywaniu orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej ma charakter nadrzędny względem regulacji zawartych w Konwencji. Ma jednak zastosowanie jedynie wówczas, gdy państwem pobytu dziecka bezpośrednio przed jego uprowadzeniem lub zatrzymaniem, jak i państwem, do którego dziecko zostało uprowadzone, jest państwo członkowskie Unii Europejskiej^[9].

Różnice:

• sądami właściwymi do rozstrzygania o wniosku w sprawie wydania dziecka są sądy państwa, w którym dziecko posiadało pobyt zwykły bezpośrednio przed przemieszczeniem (w wyjątkowych przypadkach właściwe są sądy państwa członkowskiego, do którego skierowany został wniosek)
• sąd musi nakazać powrót dziecka, nawet jeżeli miałoby to stanowić dla dziecka zagrożenie, jeżeli zostanie ustalone, że organy w państwie pochodzenia zabezpieczą ochronę dziecka po jego powrocie
• sąd zapewnia dziecku możliwość bycia wysłuchanym, chyba że uznaje się to za niewłaściwe ze względu na jego wiek lub stopień dojrzałości. Sąd nie może odmówić powrotu dziecka, jeżeli osoba wnioskująca o powrót nie została wysłuchana.
• rozporządzenie przewiduje 6 tygodniowy termin na rozpatrzenie wniosku o powrót dziecka^[10]

Przypisy

Bibliografia

• Konwencja dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę, sporządzona w Hadze dnia 25 października 1980 r. (Dz.U. z 1995 r. nr 108, poz. 528)
• Rozporządzenie Rady (WE) nr 2201/2003 z dnia 27 listopada 2003 r. dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie (WE) nr 1347/2000
• www.bip.ms.gov.pl
• www.hcch.net/eng
• www.porwaniarodzicielskie.pl