Konwergencja (biologia)

Konwergencja (łac. convergere „zbierać się, upodabniać się”) – w biologii proces powstawania morfologicznie i funkcjonalnie podobnych cech (czyli analogicznych) w grupach organizmów odlegle spokrewnionych (niezależnie w różnych liniach ewolucyjnych), z odrębnymi dla tych grup cechami pierwotnymi, w odpowiedzi na podobne lub takie same wymagania środowiskowe, np. podobny typ pokarmu, wymagania lokomocyjne. Źródłem konwergencji jest występowanie tych samych czynników doboru naturalnego wpływających na proces ewolucji różnych populacji. Przykładem mogą być ryby i walenie, które żyjąc w środowisku wodnym rozwinęły podobnie opływowe kształty ciała, napędową płetwę ogonową i sterujące płetwy przednie. Dobrym przykładem jest też zewnętrzne podobieństwo rekinów, ichtiozaurów i delfinów lub jaszczurek i płazów ogoniastych. Innego przykładu dostarcza porównanie skrzydeł niespokrewnionych ewolucyjnie organizmów jak np. ptaków i owadów. Nierzadko mówi się też o narządach analogicznych, które u różnych organizmów pełnią podobne funkcje.

Przykłady zwierząt

Ssaki
Ptaki
  • Alczyki (siewkowe) żyjący na północnym Atlantyku i nurce (rurkonose) żyjące na południowych oceanach są bardzo podobne w wyglądzie i zachowaniu.
  • Niezależne wyewoluowanie sępów Starego Świata oraz kondorów nazywanych też sępami Nowego Świata. Jedne i drugie żywią się padliną, ale sępy należą do jastrzębiowatych i używają głównie wzroku do znajdywania pożywienia, a kondory i sępniki z kondorowatych są blisko spokrewnione z ptakami brodzącymi i w tej samej mierze co wzroku, używają węchu do znajdowania padliny. Jedne i drugie szukają jedzenia szybując, krążą nad padliną, mają też charakterystyczne nieopierzone głowy.
  • Podobna ewolucja alki na północnej półkuli i pingwinów na południowej.
  • Kormoran nielotny z Wysp Galapagos, w odróżnieniu od innych kormoranów, wykształcił skrzydła przystosowane do pływania zamiast lotu, podobne do pingwinich.
Pozostałe kręgowce
Inne

Przykłady roślin

  • Sam termin drzewa nie odnosi się do relacji taksonomicznych, jedynie grupując rośliny podobne morfologicznie i funkcjonalnie. Przykładowo do tej samej rodziny jasnotowatych należą: azjatyckie drzewo tekowe oraz mięta; zaś do różowatych: poziomka i jabłoń.
  • Ciernie i kolce to zmodyfikowane tkanki roślin, które rozwinęły się by zapobiec zjedzeniu przez roślinożerne zwierzęta. Struktury te wyewoluowały wielokrotnie, zupełnie niezależnie od siebie.
  • Owoc typu jagoda oraz pseudojagoda ogórka.
  • Pędy pnące spotykane u bluszczu są bardzo podobne do tych u hortensji pnącej i niektórych winorośli. Pędy te nie są odziedziczone po wspólnym przodku, ale mają tę samą funkcję wspinania się do światła po możliwych do wykorzystania podporach.
  • Wiele gatunków wilczomleczy i kaktusów żyjących w gorącym, suchym środowisku, wykształciło podobne cechy (zobacz obrazek):

Przykłady biochemiczne

Zobacz też

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Astrophytum asterias1.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY-SA 2.5
E obesa symmetrica ies.jpg
Autor: Frank Vincentz, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Euphorbia obesa ssp. symmetrica
Thylacinus.jpg
This photo is of a pair of Thylacines, a male and female, received from Dr. Goding in 1902. The Thylacine (Thylacinus cynocephalus) is a large, carnivorous marsupial also known as the Tasmanian Tiger or Tasmanian Wolf. It is now believed to be extinct. This photograph of a zoo specimen is important in recording the history of the zoo's collecting, and in some cases, such as this image of these Thylacines, they show species that are now extinct. The National Zoo opened in 1891 in an area of Rock Creek Park in Washington, D.C.