Kopalnia Beata

Kopalnia Beata (niem. Beate Grube) – nieistniejąca już kopalnia węgla kamiennego, funkcjonująca w XIX w. w obecnej katowickiej dzielnicy Brynów, w rejonie górnej (południowej) części obecnego Parku Kościuszki.

Już z końcem XVIII w. w rejonie tzw. wzgórza Beaty w Brynowie doraźnie wydobywano węgiel z płytko zalegających lub wprost wychodzących na powierzchnię pokładów. W 1801 r. ówczesny właściciel dóbr rycerskich Katowice-Bogucice, Ferdinand Kaulhaas (lub Koulhaas[1]), uruchomił tu pierwszą kopalnię nazwaną „Beata” (niem. Beate Grube; nadanie pola z dnia 2 marca 1801 r.[1]). Pierwszy plan sytuacyjny kopalni powstał w lipcu 1804 r.[2] Węgiel wydobywano wówczas z szeregu płytkich (do 25 m głębokości) szybików. Konieczność wywozu urobku wymusiła budowę drogi – dzisiejszej ul. Kościuszki.

Pierwsza kopalnia funkcjonowała tu jedynie kilka lat, do 1806[3] lub 1808 roku[4], należąc do spadkobierców Kaulhaasa. W 1835 r. została ona kupiona przez Alberta von Sallawę[1]. Nową kopalnię (niem. Neue-Beate-Grube; nadanie pola z dnia 20/31 grudnia 1836 r.[1]) uruchomił w tym miejscu w 1836 r.[3] nowy właściciel dóbr katowickich (w tym i Brynowa), pruski królewski radca górniczy Karl Friedrich Lehmann. W dniu 18 września[1] 1838 r. połączono obydwa zakłady pod wspólną nazwą „Zjednoczona Kopalnia Beata” (niem. Consolidierte Beate Grube)[5]. W 1839 r. kolejny właściciel tych dóbr, śląski przemysłowiec Franz von Winckler, kupił 67 kuksów, stając się większościowym właścicielem kopalni. Za jego sprawą drogę, nazywaną już wówczas Beatestrasse, a wiodącą ku dworowi Wincklerów w centrum Katowic, utwardzono. Pozostałe 61 kuksów nabyli w 1851 r. pochodzący z Wrocławia kupcy i przemysłowcy Edward oraz Christian Gustaw von Kramsta. W 1873 r. produkcja kopalni wyniosła 38,7 tys. ton węgla[1]. Ze względu na nieopłacalność wydobycia, kopalnię zamknięto w roku 1880[3].

W 1894 r. powstało „Gwarectwo Beate”[1]. W 1899 r. jego pola włączono do ówczesnej kopalni „Oheim”[6] (dziś „Wujek”).

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich, wyd. II poprawione i zaktualizowane, Śląski Instytut Naukowy, Katowice 1984, ISBN 83-00-00648-6, s. 27
  2. ↑ Jędrzej Lipski, Przemysław Miśkiewicz: Kopalnia Wujek, dawniej obszar górniczy Oheim, w: slaskie.naszemiasto.pl, 15 grudnia 2006 [1]
  3. ↑ a b c Lipońska-Sajdak Jadwiga, Szota Zofia: Gruss aus Kattowitz. Pozdrowienia z Katowic. Katowice 2004, s. 124, ISBN 83-87727-07-5
  4. ↑ wg [2]
  5. ↑ Marek Wojcik: "Z Katowic do Brwinowa droga prosta", czyli o początkach ulicy Kościuszki, w: "Kronika katowicaka", czerwiec 2017, s. 16
  6. ↑ Marta Chmielewska: Kopalnie węgla kamiennego w Katowicach, w: „Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury”, 3, red. P. P. Zagożdżon i M. Madziarz, Wrocław 2010, s. 50-59)