Kopalnia Węgla Kamiennego „Boże Dary”

Kopalnia Węgla Kamiennego Boże Dary

Kopalnia „Boże Dary” (dawna kopalnia „Böer”) na fotografii z okresu dwudziestolecia międzywojennego
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Adres	40-750 Katowice ul. Boya Żeleńskiego 95
Data założenia	1901
Data likwidacji	1 stycznia 1976 połączenie z KWK Murcki, 2015 kopalnia przekazana do SRK
Forma prawna	przedsiębiorstwo państwowe, spółka akcyjna
Położenie na mapie Katowic KWK Boże Dary
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de KWK Boże Dary
Położenie na mapie województwa śląskiego KWK Boże Dary
50°10′50″N 19°00′26″E/50,180556 19,007222

KWK Murcki − rejon „Boże Dary”

KWK Murcki − rejon "Boże Dary"

Kopalnia Węgla Kamiennego Boże Dary (do 1937 roku Böer^[1]) – kopalnia węgla kamiennego w Katowicach, która została założona w 1901 i działała jako samodzielny zakład do 1 stycznia 1976 roku. Zbudowana przez książąt pszczyńskich w latach 1901-1903, na ich terenach należących wówczas do terenu Podlesia, w pobliżu Kostuchny, w celu eksploatacji w innym miejscu pokładu Emanuel, tego samego, który eksploatowała przemysłowo od połowy XVIII w. inna kopalnia książąt, Emanuelssegen (Murcki).

Historia

Budowana w latach 1901–1903 kopalnia już w 1902 roku rozpoczęła wydobycie. Nazwano ją Böer, na cześć inspektora górniczego (Bergasessor) nazwiskiem Böer. W 1913 roku kopalnia wydobyła 709 732 tony węgla. Wokół niej powstało osiedle górnicze o nazwie Böerschächte wzdłuż dzisiejszej ul. Tadeusza Boya-Żeleńskiego. Rozwój kolonii finansowany był przez przedsiębiorstwo, stanowiące przykład modelowej wówczas kolonii robotniczej. Do 1923 r. osiedle podlegało bezpośrednio administracji dworskiej książąt, a po dokonanej wtedy w II Rzeczypospolitej reformie włączono je do Kostuchny. W 1937 roku kopalni zmieniono nazwę na Boże Dary^[1], zmieniono także nazwy szybów: Emanuel na Książę Maria, Książę na Harcerski, Hans Heinrich na Harcerski I^[1]. Wydobywała ona wówczas ok. 420 000 ton węgla.

Po nacjonalizacji kopalnię włączono do Mikołowskiego Zjednoczenia przemysłu węglowego, po reorganizacji, od 1 stycznia 1947, do Jaworznicko-Mikołowskiego ZPW. W 1947 do kopalni przyłączano kopalnię Murcki, zachowując nazwę Boże Dary, rok później ponownie je rozłączono. W 1970 r. kopalnia wydobyła 930 730 ton węgla. Wyczerpywanie się zasobów eksploatowanych przez kopalnię Murcki spowodowało, że od 1 stycznia 1976 r. połączono obie kopalnie. Formalnie Boże Dary włączono do kopalni Murcki, zachowując w ten sposób tradycje najstarszej prawdopodobnie kopalni węgla na Górnym Śląsku^[2]. Faktycznie kompleks wydobywczo-przetwórczy przeniesiono stopniowo na teren byłej już kopalni Boże Dary.

18 lipca 1956 roku miała tu miejsce największa katastrofa górnicza w historii KWK Boże Dary, w wyniku której śmierć poniosło 24 górników i ratowników górniczych. 1 grudnia 2006 r. w 50 rocznicę tej tragedii, w kaplicy św. Barbary na terenie kopalni odsłonięto pamiątkową tablicę upamiętniającą tamto wydarzenie.

1 lipca 2015 roku część kopalni została przejęta przez Spółkę Restrukturyzacji Kopalń w celu likwidacji tejże części, gdzie wydobycie węgla bardzo niskiej jakości stało się nieopłacalne^[3]. Przy KHW pozostaje część Bożych Darów, która jest potrzebna, by móc sięgnąć po złoża siodłowe, poniżej 1000 m. Obecni pracownicy, którzy nie skorzystali z odpraw zostaną przydzieleni do innych ruchów, jak np. Staszic czy Wujek.

Pracownicy kopalni

W kopalni Boże Dary jako rębacz pracował późniejszy pisarz i aktor Jan Himilsbach^[4].

Obiekty zabytkowe

Budynki zespołu Kopalni Węgla Kamiennego „Murcki” − rejon „Boże Dary” zostały objęte ochroną konserwatorską^[5]; są to^[6][7]:

• budynek biurowy i cechowni,
• budynek rozdzielni,
• budynek dawnej kotłowni (obecnie warsztatowy),
• budynek dawnej łaźni,
• budynek związków zawodowych,
• dwa budynki warsztatowe,
• biura i warsztaty szybowe.

Przypisy

Bibliografia

• Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 71, 72, 133−137. ISBN 83-905115-0-9.