Kopalnia Węgla Kamiennego „Jerzy”

KWK Jerzy
Ilustracja
Nieistniejące budynki na terenie dawnej kopalni (2011)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „KWK Jerzy”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „KWK Jerzy”
Ziemia50°16′18,7″N 19°04′04,1″E/50,271861 19,067806
Wyburzanie w 2011 części zabudowań dawnej kopalni

Kopalnia Węgla Kamiennego Jerzy − nieistniejąca kopalnia węgla kamiennego, funkcjonująca w latach 1844–1928 na terenie dawnej gminy Dąbrówka Mała (obecnie w granicach Katowic).

Historia

Kopalnia rozpoczęła swoją działalność w 1844[1] pod nazwą "Georg"[2]. Zlokalizowana była pomiędzy Dąbrówką Małą a jej przysiółkiem − Burowcem[2]. Po przejęciu części Górnego Śląska po I wojnie światowej przez Polskę kopalnia w 1922 zmieniła nazwę na kopalnia "Jerzy"[2]. Przy dzisiejszej ulicy Kuśnierskiej pod koniec XIX wieku[3] zbudowano także kolonię domków robotniczych Jerzy dla pracowników kopalni[2]. W 1867 w kopalni ustawiono kocioł parowy, który wprowadzał w ruch kołowrót i maszynę odwadniającą. Kopalnia w 1905 przebudowała zawalony szyb "Ida". W dwudziestoleciu międzywojennym należała do Hohenlohewerke Sp. Akc. (pol. Zakłady Hohenlohego). W 1928 kopalnię zamknięto[4], w związku z czym odbyły się liczne protesty społeczne. W okresie międzywojennym już wcześniej górnicy strajkowali przeciwko niewypłacaniu pensji i złym warunkom pracy. Strajki takie odbyły się w 1923 i 1924 pod przewodnictwem Teofila Turczyka − członka Komunistycznej Partii Polski i członka rady zakładowej kopalni "Jerzy"[5].

W czasie II wojny światowej w Dąbrówce Małej znajdował się niemiecki Polenlager Nr 4 Eichenau[6]. W dniach 3/4 kwietnia 1940, w odwet za zamordowanie miejscowego komendanta policji, hitlerowcy zastrzelili 40 zakładników przy hałdzie dawnej kopalni "Jerzy"[7].

Do 2001 droga, prowadząca na tereny byłej kopalni nosiła nazwę ulica Jerzego. Uchwałą Rady Miasta Katowice z 28 maja 2001 przemianowano ją na ulicę księdza Jerzego Popiełuszki[8]. W ten sposób zlikwidowano historyczną nazwę, nawiązującą bezpośrednio do nazwy kopalni[9].

Od lat 90. XX wieku do 2010 na tym terenie funkcjonowało Przedsiębiorstwo Budowy Szybów i kilka innych firm. Obecnie tereny kopalni to działka przy al. Walentego Roździeńskiego 214[10], ciągnąca się wzdłuż linii kolejowej Katowice Dąbrówka Mała − Katowice Szopienice Północne. W 2011 historyczne zabudowania dawnej kopalni, pochodzące z końca XIX wieku[11], zostały całkowicie wyburzone[12].

Przypisy

  1. ↑ Marta Chmielewska: Kopalnie Węgla Kamiennego w Katowicach (pol.) www.historia-gornictwa.pwr.wroc.pl [dostęp 2011-09-14]
  2. ↑ a b c d Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 82. ISBN 83-905115-0-9.
  3. ↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 93, 94. ISBN 83-905115-0-9.
  4. ↑ Michał Bulsa, Barbara Szmatloch, Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, s. 50, ISBN 978-83-7729-502-1.
  5. ↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 98. ISBN 83-905115-0-9.
  6. ↑ Podobozy KL Auschwitz, obozy pracy i miejsca uwięzienia – z lat 1939-1945. red. M. Malik. [dostęp 2011-09-14].
  7. ↑ Michał Bulsa. Początek II wojny światowej na terenie Dąbrówki Małej i Burowca. „Miesięcznik Roździeński”. 8-9 (17-18), s. 13, 14, sierpień-wrzesień 2019. ISSN 25446-9915. 
  8. ↑ Urząd Miasta Katowice: Zmiany nazwy ulicy Jerzego w Katowicach i nadania jej imienia Ks.Jerzego Popiełuszki (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-09-14].
  9. ↑ G. Grzegorek, A. Frużyński, P. Rygus, Kopalnie i huty Katowic, Katowice 2017, s. 170.
  10. ↑ Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-09-14]
  11. ↑ Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9) (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-09-14].
  12. ↑ Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 166. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.)
Kopalnie węgla kamiennego w Polsce
Działające kopalnie
węgla kamiennego
w Polsce
Jastrzębska Spółka Węglowa S.A.
Polska Grupa Górnicza
Tauron Wydobycie S.A.
Przedsiębiorstwo Górnicze Silesia Sp. z o.o.
Lubelski Węgiel Bogdanka S.A.
Siltech Sp. z o.o.
Eko-Plus Sp. z o.o.
Kopalnie w likwidacji,
pod zarządem Spółki Restrukturyzacji Kopalń
Kopalnie węgla kamiennego
zamknięte lub zlikwidowane
w Polsce po 1945
Historyczne kopalnie
węgla kamiennego w Polsce
Kopalnie doświadczalne

Mining symbol.svg

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Industriegebiet.png
Autor: Sal73x, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sign for industry
Mining symbol.svg
Abbildung eines Bermanngezähes bestehend aus Schlägel und Eisen
Katowice - Jerzy Coal Mine in Dąbrówka Mała (1).jpg
Autor: Michał Bulsa, Licencja: CC0
Budynki-pozostałości po dawnej kopalni "Jerzy" w Katowicach-Dąbrówce Małej (działka przy al. W. Roździeńskiego 214). Część budynków w trakcie rozbiórki.
Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Katowice - Jerzy Coal Mine in Dąbrówka Mała (2).jpg
Autor: Michał Bulsa, Licencja: CC BY-SA 3.0
Budynki na terenie dawnej kopalni "Jerzy" w Katowicach-Dąbrówce Małej.