Kopalnia Węgla Kamiennego „Kleofas”

Kopalnia Węgla Kamiennego Kleofas
Ilustracja
Kopalnia od strony torów kolejowych przed wyburzeniem
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Siedziba

Katowice

Data założenia

1840[1]

Data likwidacji

4 marca 2004

Zatrudnienie

1 514 (marzec 2004)

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Węgla Kamiennego ''Kleofas''”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Węgla Kamiennego ''Kleofas''”
Ziemia50°16′06,3394″N 18°58′01,2565″E/50,268428 18,967016

Kopalnia Węgla Kamiennego Kleofas − zlikwidowana kopalnia węgla kamiennego, działająca od 1845[2] do listopada 2004 roku[3], znajdująca się w Katowicach, której szyby znajdowały się na terenach trzech jednostek pomocniczych: Dąb (szyb kopalni Gottwald), Osiedle Witosa i Załęże, a także w Chorzowie-Batorym (dawny szyb Ulrich). Pod koniec funkcjonowania była częścią Katowickiego Holdingu Węglowego.

Historia

KWK Kleofas od strony ulicy Obroki
Teren kopalni po wyburzeniach - widok w kierunku torów kolejowych

Kopalnia Cleophas (Kleofas) powstała w 1840 roku, natomiast jej eksploatację rozpoczęto pięć lat później. W 1855 roku połączono ją z polami górniczymi i kopalniami: Adam, Eva, Joseph, Jenny i Rinaldo. Kopalnia w jednej połowie należała do Karola Goduli[4], a w drugiej do żydowskiego kupca i przedsiębiorcy z Bytomia, dzierżawcy folwarku w Bogucicach – Loebla Freunda, a następnie do dyrektora dóbr hrabiego Andreasa Marii von Renarda ze Strzelec Opolskich – Karola Neumanna. Kopalnię, która w 1867 roku została zatrzymana, od spadkobierczyni Goduli, Joanny Gryzik-Schaffgotsch kupiła w 1880 roku firma Georg von Giesches Erben. W 1881 roku rozpoczęto głębienie nowych szybów Walter i Recke[5], a w 1886 roku kopalnię uruchomiono ponownie. Dziewięć lat później, gdy na początku marca trwał strajk górników Zagłębia w Karwinie firma spadkobierców Gieschego wykorzystywała nadarzającą się koniunkturę do zwiększenia zysków wybudowano jeszcze kolejny szyb Frankenberg[5].

W dniu 3 marca 1896 roku wybuchł pożar, w wyniku którego zginęło około 110 górników[6]. Pochowano ich na cmentarzu przy obecnej ulicy Brackiej. W 1887 roku wybudowano pierwszy wodociąg w Katowicach, doprowadzający wodę do miasta z kopalni Kleofas[7].

Pole kopalniane kopalni Kleofas zostało w następnych latach powiększone przez zakup sąsiednich pól i w 1926 roku jego powierzchnia wynosiła 10,233 km². W tym czasie załoga liczyła około 2,5 tys. osób, a wydobycie wynosiło ok. 750 tys. ton rocznie[5].

1 kwietnia 1974 roku kopalnia Kleofas została połączona z kopalnią Gottwald[2]. Decyzję o likwidacji kopalni podjęto 4 marca 2004 roku, głównie ze względu na duże zagrożenie tąpaniami, a także z przyczyn ekonomicznych. Wydobycie zakończono w listopadzie 2004 roku[8]. Pozostawiono szyb Fortuna II, który przekształcono w pompownię głębinową Kleofas[9], która jest obsługiwana przez Centralny Zakład Odwadniania Kopalń, oddział Spółki Restrukturyzacji Kopalń[10].

Obiekty zabytkowe

Na terenie kopalni znajdują się obiekty, objęte ochroną konserwatorską (ulica Obroki 77), będące świadectwem kultury materialnej[11][12][13].

Ochroną konserwatorską objęto także zabudowania kopalni w rejonach przy ul. Feliksa Bocheńskiego (szyby wentylacyjne wschodnie I i II) i w rejonie Gottwald (teren Silesia City Center)[14]. Dawna wieża wyciągowa szybu Wschodniego II została wpisana do rejestru zabytków 23 października 2010 (nr rej.: A/321/10).

Przypisy

  1. ↑ Data nadania pola górniczego.
  2. ↑ a b Jaros 1984 ↓.
  3. ↑ . To koniec kopalni Kleofas (pol.). katowice.gazeta.pl, 2004-03-04. [dostęp 2014-04-26].
  4. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 22. ISBN 978-83-7729-021-7.
  5. ↑ a b c Nałęcz-Gostomski Władysław: Dzieje i rozwój Wielkich Katowic jako ośrodka górnośląskiego przemysłu i stolicy autonomicznego Województwa Śląskiego, wyd. Magistrat Wielkich Katowic, Katowice 1926, s. 148
  6. ↑ Red. Aleksandra Niesyto, Cmentarze Katowic. Muzeum Historii Katowic, wyd. I, Katowice 1997, s. 39.
  7. ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 42. ISBN 978-83-7729-021-7.
  8. ↑ Przemysław Gluma: Kopalnia Kleofas zakończyła swój długi żywot. Polska Press, 2004-11-19. [dostęp 2016-12-27].
  9. ↑ Tomasz Szymczyk: Alfabet kopalń Śląska i Zagłębia: K jak Kleofas. Dziennik Zachodni, 2016-07-17. [dostęp 2017-12-13].
  10. ↑ Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A.: „Projekt techniczny wyzbrojenia szybu „Fortuna II” Pompowni „Kleofas”” „Jan Kanty” dla Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. Oddziału Centralny Zakład Odwadniania Kopalń”. Spółka Restrukturyzacji Kopalń, 2017-05-11, s. [5].
  11. ↑ Urząd Miasta Katowice: UCHWAŁA NR XI/184/11 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 22 czerwca 2011 r. w sprawie uchwalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego obszaru Osiedla Tysiąclecia w Katowicach. (pol.). www.bip.katowice.eu. [dostęp 2011-06-20].
  12. ↑ PROJEKT ARCHITEKTONICZNO−BUDOWLANY: Remont budynku nadszybia szybu "Fortuna III". www.srk.com.pl. [dostęp 2011-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-31)].
  13. ↑ Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9) (pol.). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-06-20].
  14. ↑ Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-06-20]

Bibliografia

Kopalnie węgla kamiennego w Polsce
Działające kopalnie
węgla kamiennego
w Polsce
Jastrzębska Spółka Węglowa S.A.
Polska Grupa Górnicza
Tauron Wydobycie S.A.
Przedsiębiorstwo Górnicze Silesia Sp. z o.o.
Lubelski Węgiel Bogdanka S.A.
Siltech Sp. z o.o.
Eko-Plus Sp. z o.o.
Kopalnie w likwidacji,
pod zarządem Spółki Restrukturyzacji Kopalń
Kopalnie węgla kamiennego
zamknięte lub zlikwidowane
w Polsce po 1945
Historyczne kopalnie
węgla kamiennego w Polsce
Kopalnie doświadczalne

Mining symbol.svg

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Industriegebiet.png
Autor: Sal73x, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sign for industry
Wzdłuż linii kolejowej Entlang der Bahnlinie Katowice - Bytom - Tarnowskie Góry - Dawna kopalnia Kleofas Ehemaliges Bergwerk Kleofas.jpg
Autor: IngolfBLN, Licencja: CC BY-SA 2.0
Wzdłuż linii kolejowej / Entlang der Bahnlinie Katowice - Bytom - Tarnowskie Góry - Dawna kopalnia Kleofas / Ehemaliges Bergwerk Kleofas
KWK Kleofas - teren kopalni.JPG
Autor: Pudelek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Teren dawnej kopalni KWK Kleofas w Katowicach
Mining symbol.svg
Abbildung eines Bermanngezähes bestehend aus Schlägel und Eisen
Katowice location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Mapa lokacyjna miasta Katowice. Punkty graniczne mapy:
  • N: 50.30 N
  • S: 50.125 N
  • W: 18.885 E
  • E: 19.125 E
Katowice - KWK Kleofas (Obroki).jpg
Autor: Michał Bulsa, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zabudowania Kopalni Węgla Kamiennego "Kleofas" w Katowicach - widok od strony ulicy Obroki