Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz

Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz
Kopalnia Jowisz, wieże wyciągowe szybów Karol i Edward (przed 1931)
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Siedziba	Wojkowice
Adres	ul. Gustawa Morcinka 38
Data założenia	1910
Data likwidacji	2006
Położenie na mapie Wojkowic Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz
Położenie na mapie województwa śląskiego Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz
Położenie na mapie powiatu będzińskiego Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz
50°21′27,9″N 19°02′37,5″E/50,357750 19,043750

Kopalnia Węgla Kamiennego Jowisz (w czasie II wojny światowej Jupitergrube, od 1997 roku Zakład Górniczy Wojkowice) – zlikwidowana kopalnia węgla kamiennego w Wojkowicach, która prowadziła eksploatację w latach 1912–2000.

Historia

Stacja załadunkowa kopalni Jowisz (2013)

Fragment budynku stacji załadunkowej kopalni Jowisz (2017)

Pomysłodawcą budowy kopalni było Towarzystwo Górniczo-Przemysłowe Saturn stworzone przez właścicieli największych łódzkich zakładów włókienniczych. Dzięki temu zakłady zaopatrywane byłyby w węgiel bez ponoszenia kosztów kupna. W 1907 roku rozpoczęto drążenie pierwszych szybów Karol i Edward. Otwarcie nastąpiło w 1910 roku, a dwa lata później wydobyto pierwszą tonę węgla. W 1914 roku Niemcy zniszczyli urządzenia w szybach, ale cztery miesiące później wznowiono wydobycie. Wkrótce zaczęto montować coraz to nowsze urządzenia. Pierwszy raz do odbudowy chodników użyto tzw. betonitów, czyli betonowych belek. Konie wydobywające węgiel na powierzchnię zastąpiono taśmociągiem i kolejką. W kopalni uruchomiono elektrownię. W 1918 roku wydobyto około 150 tys. ton węgla, dzięki czemu kopalnia stała się liderem w Zagłębiu. W czasie II wojny światowej kopalnię przejął pruski koncern Preussag(niem.), a nazwę zakładu zmieniono na Jupiter. Nazwa Jowisz powróciła po 1945 roku. Po wojnie kopalnia została włączona w skład Dąbrowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w Sosnowcu.

W latach 90. XX wieku kopalnia Jowisz znalazła się w bardzo trudnym położeniu. Fakt stałego pogarszania się efektów działalności kopalni spowodował, że decyzją Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników KWK Jowisz Sp. z o.o. w czerwcu 1997 roku zobowiązano zarząd do opracowania radykalnych działań umożliwiających osiągnięcie przez Spółkę wskaźników gwarantujących prowadzenie działalności gospodarczej bez ponoszenia strat. Powstały wówczas nowe struktury organizacyjno-kapitałowe w formie spółek z ograniczona odpowiedzialnością (na bazie majątku i pracowników KWK Jowisz):

• Zakład Górniczy Wojkowice Sp. z o.o. – dla prowadzenia eksploatacji części złoża objętego obszarem górniczym o powierzchni 4,3 km² wyodrębnionym z pierwotnego obszaru kopalni z zatrudnieniem 1200 pracowników
• WOJZEC Sp. z o.o., która zajmowała się wytwarzaniem energii elektrycznej i cieplej, zatrudniała 8 pracowników
• Przedsiębiorstwo Handlowo Usługowe Domeks administrowało zasobamy mieszkaniowe z zatrudnieniem 9 pracowników
• Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Handlowo-Usługowe HELIOS Sp. z o.o., które prowadziło działalność produkcyjno-usługową na rzecz kopalni z zatrudnieniem 70 pracowników.

KWK Jowisz Sp. z o.o. została postawiona w stan likwidacji z zadaniem prowadzenia dalszego procesu likwidacyjnego finansowanego z budżetu państwa. Nowy wydzielony na „zdrowej” części bazy surowcowej Zakład Górniczy Wojkowice przyniósł dodatni wynik na działalności gospodarczej. Ostatnią tonę węgla wydobyto w 2000 roku, a sześć lat później kopalnia została zlikwidowana.

Zaplecze socjalne

Dzięki kopalni w Wojkowicach powstało wiele osiedli mieszkaniowych dla pracowników kopalni. Kopalnia pomogła także zrealizować w Wojkowicach takie projekty, jak budowa szkoły tysiąclecia, czy utworzenie kompleksu sportowego w parku miejskim.

Bibliografia

• Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984. ISBN 83-00-00648-6.
• Piotr i Stanisław Duda "Spacer do przeszłości, czyli Wojkowice w starej fotografii"

Kopalnie węgla kamiennego w Polsce Działające kopalnie węgla kamiennego w Polsce Jastrzębska Spółka Węglowa S.A. Borynia-Zofiówka-Jastrzębie Borynia Zofiówka Budryk Knurów-Szczygłowice Knurów Szczygłowice Pniówek Polska Grupa Górnicza Bolesław Śmiały Staszic-Wujek Staszic Wujek Mysłowice-Wesoła Wesoła częściowo Mysłowice Piast-Ziemowit Piast Ziemowit ROW Chwałowice Jankowice Marcel Rydułtowy Ruda Bielszowice Halemba częściowo Pokój Sośnica Tauron Wydobycie S.A. Nowe Brzeszcze Janina Sobieski Przedsiębiorstwo Górnicze Silesia Sp. z o.o. Silesia Lubelski Węgiel Bogdanka S.A. Bogdanka Stefanów Siltech Sp. z o.o. Siltech częściowo Pstrowski Eko-Plus Sp. z o.o. Eko-Plus częściowo Powstańców Śląskich Kopalnie w likwidacji, pod zarządem Spółki Restrukturyzacji Kopalń Boże Dary Centrum Jas-Mos Jastrzębie Moszczenica Kazimierz-Juliusz Krupiński Makoszowy Mysłowice Pokój Śląsk Wieczorek Kopalnie węgla kamiennego zamknięte lub zlikwidowane w Polsce po 1945 Bobrek-Piekary (Bobrek Piekary ex Julian) 1 Maja Andaluzja Anna Barbara-Chorzów Barbara-Wyzwolenie Chorzów Czeczott Czeladź Dębieńsko Gliwice Gottwald Grodziec Jan Kanty (ex Jaworzno, Komuna Paryska) Jaworzno Jerzy Jowisz Julia Katowice Kleofas Matylda Michał Miechowice Morcinek Murcki Niwka-Modrzejów Nowa Ruda Paruszowiec Paryż Piast Polska-Wirek Nowy Wirek Polska Prezydent Wirek Porąbka-Klimontów (ex Czerwone Zagłębie) Powstańców Śląskich Bytom Radzionków Pstrowski Concordia Mikulczyce Rokitnica Ludwik Rozbark Bytom II Łagiewniki Rymer Saturn Siemianowice Siersza Sosnowiec Szombierki Rozalia Teresa Victoria Walenty-Wawel Wałbrzych Bolesław Chrobry Mieszko Zabrze Żory Historyczne kopalnie węgla kamiennego w Polsce Adam Bergthal Charlotte David Feliks Guido Ignacy Jacob Józef Katarzyna Kmita Kleine Helene Krystyna Ludwik Michałów Mortimer Pepita Reden Segen Gottes Szczęście Luizy Tenczynek Victor Wenceslaus Kopalnie doświadczalne Kopalnia Doświadczalna „Barbara” Zautomatyzowana Doświadczalna Kopalnia „Jan”