Kopalnia Węgla Kamiennego Szombierki

KWK Szombierki
Ilustracja
Pozostałości zabudowań KWK Szombierki: wieże szybów Krystyna i Ewa (2013)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Siedziba

Bytom (Szombierki)

Adres

41-907 Bytom, ul. Zabrzańska 16

Data założenia

1870[1]

Data likwidacji

1996

Położenie na mapie Bytomia
Mapa konturowa Bytomia, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „KWK Szombierki”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „KWK Szombierki”
Ziemia50°20′18,38″N 18°54′39,73″E/50,338439 18,911036

Kopalnia Węgla Kamiennego Szombierki (niem. Hohenzollerngrube) – zlikwidowana kopalnia węgla kamiennego, działająca w od 1870 roku do 1 marca 1996 roku w Szombierkach, dzielnicy Bytomia.

Historia

Początki kopalni sięgają roku 1855 kiedy to 14 lutego nadano pole górnicze Hohenzollern[2]. Ostatecznie kopalnia powstała w 1870 w wyniku połączenia pól górniczych Hohenzollern oraz nadanych 31 marca 1869 pól Comtesse, Elinor oraz Kleine[3]. Kopalnia początkowo była własnością Joanny Schaffgotsch. W latach 1870–1873 zbudowano 2 szyby: Hohenzollern (Ewa, szyb odwadniający) i Kaiser Wilhelm (Krystyna, szyb wydobywczy)[2][4]. Uroczyste oddanie szybów nastąpiło 8 lipca 1873, natomiast pierwszy wagonik węgla został wydobyty 5 września 1873[4].

W pierwszym roku kopalnia wydobyła 4627 ton węgla zatrudniając 180 pracowników (174 robotników i 6 kobiet)[4].

W latach 1882–1922 była częścią utworzonej w latach 60 XIX wieku kopalni Paulus-Hohenzollern, której właścicielem była spółka Gräflich Schaffgotsch’sche Werke GmbH[3][5][6][7]. Od roku 1922 ponownie stanowiła osobny zakład. Wieża szybu Krystyna została oddana w 1929, cztery lata później na wieży zamontowano największą w Europie maszynę wyciągową o mocy 3264 KM[4].

Nazwę kopalni i szybów zmieniono w 1945 r., po przyłączeniu Bytomia do Rzeczypospolitej Polskiej. W latach 1945–1957 kopalnia należała do Rudzkiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego (RZPW).

Przy kopalni, od września 1945 r. przez lata 40 XX wieku działał obóz pracy przymusowej organizowany przez MBP. Składał się z 5 baraków[8].

1 kwietnia 1957 została włączona do Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego[9][3][4]. 1 stycznia 1970 została do niej przyłączona kopalnia Karol w Orzegowie[3].

W 1979 roku zlikwidowano szyb Jadwiga (wcześniejsza nazwa: Sommer), który znajdował się w Szombierkach, przy dzisiejszej ul. Andrzeja Frycza-Modrzewskiego (w pobliżu stawu Zomerek); obok szybu był zbiornik podsadzkowy, który działał do tegoż roku[10].

1 września 1993 roku nastąpiło połączenie kopalni Centrum z kopalnią Szombierki; utworzono tym samym Kopalnię Węgla Kamiennego Centrum-Szombierki[11].

1 stycznia 1996 roku rozpoczęto likwidację ruchu Szombierki[2]; 1 marca tegoż roku zakończono wydobycie w tymże ruchu[12]. Większość zabudowań ruchu Szombierki (poza Szybem Krystyna i Ewa) została rozebrana do 2001 roku[13].

30 grudnia 2004 do rejestru zabytków została wpisana wieża wyciągowa szybu Krystyna dawnej kopalni węgla kamiennego Szombierki (nr rej.: A/135/04) wraz z najbliższym otoczeniem oraz pozostałościami wyposażenia w postaci elektrycznej maszyny wyciągowej przedziału zachodniego i elektrycznej maszyny wyciągowej przedziału wschodniego. Granice ochrony obejmują wieżę wyciągową wraz z wyposażeniem oraz najbliższym otoczeniem[14].

Szyb Ewa nadal pozostaje czynny, jest częścią Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń (Pompownia Szombierki); istnieje połączenie dołowe z KWK Centrum.

Wydobycie

RokWydobycie (tys. ton)
1891470
19122487
19382025
19702522
19792068

Przypisy

  1. Jaros 1984 ↓, s. 101.
  2. a b c Pancho: Bytom KWK Szombierki-Centrum (pol.). [dostęp 2010-08-10].
  3. a b c d Jaros ↓, s. 101.
  4. a b c d e Szyb Krystyna. www.szybkrystyna.pl. [dostęp 2015-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-18)].
  5. Jaros ↓, s. 84–85.
  6. Sparro s.c. - www.sparro.pl: Wieża wyciągowa szybu byłej KWK. [dostęp 2015-08-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-23)].
  7. Albert Gieseler -- Gräflich-Schaffgotsch’sche Werke GmbH, Schloß Koppitz. www.albert-gieseler.de. [dostęp 2015-08-16].
  8. Miroszewski Kazimierz: Obozy pracy przymusowej w Bytomskim Zjednoczeniu Przemysłu Węglowego w latach 1945–1949. W: Bytomskie martyrologium powojennych lat 1945–1956. Ofiary komunistycznego terroru i ich pomnik. Jan Drabina (red.). Bytom: Urząd Miejski w Bytomiu, 2009, s. 85. ISBN 978-83-922322-9-2.
  9. saint: Ewidencja. ewidencja.warszawa.ap.gov.pl. [dostęp 2015-08-16].Sprawdź autora:1.
  10. Szyb Jadwiga KWK Szombierki. W: Atlas Drah Polska, Česka a Slovenska [on-line]. H. Waguła & S.Fedorowicz. [dostęp 2019-03-08].
  11. SRK ↓, s. 2.
  12. Wykaz kopalń węgla kamiennego przewidzianych do likwidacji w 1998 r., których likwidacja może być finansowana ze środków pochodzących z budżetu państwa, oraz terminy likwidacji zakładów górniczych lub ich części. „Dziennik Ustaw”. 63 (Poz. 409), s. 2494, 1998. Kancelaria Prezesa Rady Ministrów. 
  13. KM: Szyb Krystyna i pole golfowe. Urząd Miasta Bytom, 2013-12-11. [dostęp 2016-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-28)].
  14. Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków: Rejestr zabytków w Bytomiu (pol.). s. 4. [dostęp 2010-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (4 marca 2016)].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Industriegebiet.png
Autor: Sal73x, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sign for industry
Bytom location map.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map of Bytom, Poland
Ta mapa of Bytom została utworzona dzięki danym z projektu OpenStreetMap, zbieranym przez społeczność. Mapa ta może być niekompletna i zawierać błędy. Niewskazane jest poleganie wyłącznie na niej w nawigacji.
Mining symbol.svg
Abbildung eines Bermanngezähes bestehend aus Schlägel und Eisen