Kopalnia Węgla Kamiennego Wirek

Kopalnia Węgla Kamiennego Wirek
Ilustracja
Kopalnia Hugo und Zwang (późniejsza KWK Wirek), szyb Menzel (późniejszy Maciej) w Kochłowicach, ok. 1920 r., niemiecka pocztówka
Państwo Polska
Województwo śląskie
Data założenia1849
Data likwidacji1 stycznia 1954 (konsolidacja z KWK Nowy Wirek)
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Węgla Kamiennego Wirek”
Położenie na mapie Polski
Ziemia50°16′11″N 18°54′27″E/50,269722 18,907500

Kopalnia Węgla Kamiennego Wirek (od 1849 do 1928 roku Hugo-Zwang, od 1939 do 1945 roku Godulla-Schachtanlage[1]) – zlikwidowana kopalnia węgla kamiennego, działająca od 1849 roku[2] do 1 stycznia 1954[3]. Kopalnia znajdowała się w Kochłowicach, dzielnicy Rudy Śląskiej[2].

Historia

Początek kopalni Wirek wiązał się z połączeniem kopalń Hugo (nadanie 10 kwietnia i 14 lipca 1824 roku) i Zwang (nadanie 28 października 1828 roku) w 1849 roku w jeden zakład Hugo-Zwang[2]. Właścicielami połączonej kopalni byli członkowie rodu Henckel von Donnersmarck[2].

Dalsze powiększanie pola górniczego kopalni Hugo-Zwang obejmowało przyłączenie sąsiednich kopalń i innych pól górniczych[2]:

  • Alexandrine (nadanie 3–14 września 1828 roku), samodzielna kopalnia eksploatowana w latach 1867-1893
  • Beatenssegen I (nadanie 29 lipca 1843 roku, rozdzielone w 1892 roku na dwa pola)
  • Barenhof (nadanie 17 maja 1855 roku, powiększone 2 listopada 1869 roku)
  • Conrad (nadanie 1-28 września 1841 roku)
  • Caviar (nadanie 14 grudnia 1843 roku)
  • Emanuel (nadanie 24 grudnia 1839 roku oraz 7 stycznia 1840 roku)
  • Engelbertha (nadanie 14 grudnia 1843 roku)
  • Heilige Drei Könige (nadanie 3–29 grudnia 1838 roku, samodzielna kopalnia od około 1841 roku)
  • Kochlowitz (nadanie 20 lutego 1855 roku, powiększone 22 maja 1867 roku)
  • Köpfeloben (nadanie 23-30 kwietnia 1841 roku)
  • Lory I (nadanie 23-30 marca 1841 roku, rozdzielone w 1911 roku)
  • Manteuffel (nadanie 11 września 1857 roku)
  • Paul (nadanie 21 lutego – 25 marca 1840 roku, samodzielna kopalnia w latach 1887–1889)
  • Radoshau (nadanie 13 kwietnia 1855 roku, powiększone 21 kwietnia 1867 roku)
  • Selma (nadanie 5–23 marca 1836 roku, samodzielna kopalnia w latach 1859—1869, w 1891 roku przejęta przez Donnersmarcków)
  • Siegfried (nadanie nad. 12 kwietnia - 2 maja 1843 roku, powiększone 7 stycznia 1867 roku)
  • Wehowski (nadanie 15 grudnia 1869 roku)
  • Zufall (nadanie 17 stycznia – 1 lutego 1842 roku, powiększone 14 stycznia 1867 roku, samodzielna kopalnia w latach 1875—1881)

Co najmniej od 1910 roku w kopalni działała dołowa kolej elektryczna, wyposażona w automatyczny system sygnalizacji[4][5].

W 1912 roku przyjęto do pracy górników z Westfalii, urodzonych na Górnym Śląsku reemigrantów zarobkowych[6][7].

W 1918 roku doszło do sześciodniowego strajku pracowników kopalni[8].

W 1921 roku właścicielem kopalni zostało przedsiębiorstwo The Henckel von Donnersmarck-Beuthen Estates Limited[2]. W tymże roku miał miejsce dwutygodniowy strajk załogi[8].

W 1928 roku kopalnię przejęła spółka akcyjna Wirek Kopalnie (niem. Wirek Aktiengesellschaft[8]). W tymże roku zmieniono nazwę Hugo-Zwang na Wirek[2].

1 października 1933 roku podjęto decyzję o zatopieniu kopalni[8]. 6 października 1933 roku zakład został unieruchomiony. Pole górnicze kopalni zostało przyłączone do kopalni Lech[2].

30 kwietnia 1941 roku doszło do rozwiązania niemieckiej spółki Wirek[9].

Ponowne uruchomienie kopalni nastąpiło w 1943 roku przez Niemców. Stanowiła ona wówczas część kopalni Godulla[3].

Po II wojnie światowej, w 1945 roku kopalnia została usamodzielniona i znacjonalizowana, należała do Rudzkiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego[3].

1 stycznia 1954 roku kopalnia Wirek została włączona do nowo powstałej kopalni Nowy Wirek[3].

Wydobycie

Wydobycie węgla kamiennego wyniosło:

  • 50 729 ton w 1873 roku[3]
  • 455 977 ton w 1913 roku[3]

Przypisy

  1. ↑ Studia i Materiały... 1957 ↓.
  2. ↑ a b c d e f g h Jaros 1984 ↓, s. 109.
  3. ↑ a b c d e f Jaros 1984 ↓, s. 110.
  4. ↑ The Mining Journal 1910 ↓.
  5. ↑ The Mining World 1910 ↓.
  6. ↑ Schofer 1975 ↓.
  7. ↑ Jonca 1960 ↓.
  8. ↑ a b c d Niewiarowski 1960 ↓, s. 72.
  9. ↑ Angelegenheiten 1941 ↓.

Bibliografia

  • Automatic Safety Apparatus. „The Mining World”. 33, s. 1104, 1910. Mining World Company (ang.). 
  • Gerichtliche Angelegenheiten. „Öffentlicher Anzeiger zum Amtsblatt des Regierungspräsidenten in Kattowitz”, s. 160, 1941-05-31. Regierung Kattowitz (niem.). 
  • Jerzy Jaros: Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984. ISBN 83-00-00648-6.
  • Karol Jonca: Położenie robotników w przemyśle górniczo-hutniczym na Śląsku w latach 1889-1914. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1960, s. 68.
  • Mine Haulage. „The Mining Journal”, s. 1284, 1910 (ang.). 
  • Marian Niewiarowski: XV lat Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego: 1945-1960. Bytom: Komitet Obchodu XV-lecia Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego w Bytomiu, 1960.
  • Lawrence Schofer: The Formation of a Modern Labor Force, Upper Silesia, 1865-1914. Berkeley / Los Angeles / London: University of California Press, cop. 1975, s. 37. ISBN 0-520-02651-9. (ang.)
  • „Studia i Materiały z Dziejów Śląska”, s. 362, 1957. Zakład Naukowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. 

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Industriegebiet.png
Autor: Sal73x, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sign for industry
Mining symbol.svg
Abbildung eines Bermanngezähes bestehend aus Schlägel und Eisen
Hugo und Zwang Grube Wirek Coal Mine Kopalnia Ruda Śląska Kochłowice szyb Menzel Maciej.jpg
Kopalnia Hugo und Zwang (późniejsza KWK Wirek) szyb Menzel (późniejszy Maciej) w Kochłowicach, Ruda Śląska, ok. 1920 r., niemiecka pocztówka.