Kopalnia skamielin w Messel

Kopalnia Messel[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Państwo

 Niemcy

Typ

przyrodniczy

Spełniane kryterium

VIII

Numer ref.

720

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1995
na 19. sesji

Położenie na mapie Hesji
Mapa konturowa Hesji, na dole znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Messel”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Kopalnia Messel”
Ziemia49°54′56,1″N 8°45′23,9″E/49,915583 8,756639
Mapa okolic kopalni Messel. Cyframi 1–7 oznaczono stanowiska, z których wydobyto szczątki naczelnych
Stanowiska paleontologiczne
Łupki bitumiczne
Skamieniałość z kopalni w Messel
Platforma widokowa
Wysuszona skała osadowa
Darwinius masillae

Kopalnia skamielin w Messel – dawna kopalnia odkrywkowa łupków bitumicznych na terenie gminy Messel, w powiecie Darmstadt-Dieburg w Hesji w Niemczech. Jedno z najbardziej znanych na świecie stanowisk paleontologicznych typu Konservat-Lagerstätte. W łupkach bitumicznych występują bardzo dobrze zachowane skamieniałości ssaków, ptaków, gadów, ryb, owadów i roślin z eocenu (datowanych na około 47 mln lat). Zespół skamieniałości wyróżnia się także dużą różnorodnością (ponad tysiąc gatunków). Podczas gdy większość znajdowanych w świecie skamieniałości zawiera jedynie fragmenty szkieletów, w złożach Messel zachowały się kompletne okazy z piórami, sierścią, a nawet i z zawartością żołądka. Najsłynniejszą skamieniałością wydobytą na terenie kopalni Messel są szczątki pierwotnego konia Hyracotherium. Kolejnymi unikatowymi znaleziskami są szczątki gatunku Darwinius masillae – wczesnego ssaka naczelnego z rodziny Notharctidae[1] oraz Messelornis cristata – wymarłego ptaka z rodziny Messelornithidae[2].

W 1995 kopalnia Messel została wpisana na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Historia

Złoża

Kopalnia znana była z bogactwa skamieniałości już na początku XX w. Poważne prace paleontologiczne zaczęły się jednak dopiero ok. 1970 r. Kopalnia o powierzchni prawie 1 km² położona jest ok. 60 metrów poniżej poziomu okolicznych terenów.

Złoża Messel powstały w czasie środkowego eocenu. Dominują tu łupki bitumiczne, uformowane przez wolne procesy osadowe mułu i szczątków organicznych. Pokłady łupków mają grubość ok. 130 metrów i spoczywają na starszej warstwie czerwonego piaskowca leżącego na skałach magmowych.

W epoce eocenu tereny wokół Messel były aktywne geologicznie i wulkanicznie. Około 50 milionów lat temu miała tu miejsce wielka eksplozja, wskutek której powstał prawie dwukilometrowy maar[3]. Powstała po wybuchu niecka wypełniła się wodą, tworząc jezioro Messel. Ówczesny klimat i krajobraz obszaru wokół Messel były bardzo różne od dzisiejszych. Rozpościerały się tu liczne jeziora, otoczone bujnymi lasami subtropikalnymi, w których żyło mnóstwo gatunków zwierząt i roślin.

Skamieniałości z Messel zawdzięczają swoją niespotykaną jakość szczególnym procesom osadowym zachodzącym w eoceńskim jeziorze Messel. Podczas gdy górne wody jeziora zapewniały doskonałe środowisko życia dla wielu organizmów, przy dnie zbiornika występowały znaczne niedobory tlenu. Brak tlenu powstrzymywał rozkład martwych tkanek. W połączeniu z relatywnie niską stopą akumulacji (0,1 mm na rok), zapewniło to doskonałe warunki dla konserwacji szczątków flory i fauny, które opadały na dno jeziora na przestrzeni miliona lat.

Kopalnia

W kopalni Messel wydobywano łupki bitumiczne, rudę żelaza oraz węgiel brunatny. Po jej zamknięciu pod koniec lat 60., planowano urządzić tu wysypisko śmieci. Protesty naukowców oraz mieszkańców wymusiły zmianę planów. Na rzecz stanowiska paleontologicznego angażował się ówczesny minister ochrony środowiska Hesji Joschka Fischer. Jego imieniem nazwano wymarłego węża Palaeopython fischeri[4].

Kopalnia w Messel została objęta ochroną jako pomnik przyrody, a w 1995 wpisano ją na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO.

Skamieniałości

Skamieniałości z Messel wyróżniają się bardzo dobrym stanem zachowania oraz dużą różnorodnością (ponad tysiąc gatunków). Podczas gdy większość znajdowanych w świecie skamieniałości zawiera fragmenty szkieletowe, w złożach Messel przetrwały kompletne okazy ze szczątkami tkanek miękkich, piórami, sierścią. Znajdowane są tu nawet skrzydła owadów z zachowanym oryginalnym ubarwieniem.

Konserwacja skamieniałości z Messel przedstawia jednak pewne trudności. Materiał, w którym zachowały się szczątki organiczne, zawiera około 40 procent wody. Po wyschnięciu rozpada się na drobne kawałki. Dopiero z początkiem lat 60. opracowano metodę przechowywania tego typu skamieniałości w żywicy syntetycznej.

Skamieniałości znalezione w Messel:

Prace wykopaliskowe

W okresie letnim na terenie kopalni pracownicy Muzeum Historii Naturalnej z Frankfurtu (niem. Senckenberg Naturmuseum) oraz Muzeum Regionalnego z Darmstadt (niem. Hessische Landesmuseum Darmstadt) prowadzą systematyczne prace wykopaliskowe.

Wystawy

Skamieniałości z Messel zobaczyć można w Muzeum Skamieniałości Messel (niem. Fossilien- und Heimatmuseum Messel), Muzeum Regionalnym w Darmstadt oraz Muzeum Historii Naturalnej we Frankfurcie.

Sama kopalnia została również udostępniona zwiedzającym, dla których wybudowano specjalną platformę widokową.

Zobacz też

Przypisy

  1. Jens L. Franzen, Philip D. Gingerich, Jörg Habersetzer, Jørn Hurum i inni. Complete Primate Skeleton from the Middle Eocene of Messel in Germany: Morphology and Paleobiology. „PLoS ONE”. 4 (5), s. e5723, 2009. DOI: 10.1371/journal.pone.0005723 (ang.). 
  2. Michael Morlo, Stephan Schaal, Gerald Mayr, Christina Seifert. An annotated taxonomic list of the Middle Eocene (MP 11) Vertebrata of Messel. „Courier Forschungsinstitut Senckenberg”. 252, s. 91–108, 9 grudnia 2004 (ang.). [dostęp 2009-05-31]. 
  3. Na podstawie odwiertów geologicznych przeprowadzonych jesienią 2001.
  4. Der Bund für Umwelt und Naturschutz Deutschland (BUND): Fossile Schlange aus Grube Messel heißt Paleopython Fischeri (niem.). darmstadt.bund.net, 1. Februar 2005. [dostęp 2010-11-13].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Hesse location map G.svg
Autor: Hanhil based on work by TUBS, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map Hesse, showing position of Bavaria within Germany. Geographic limits of the map:
Germany location map.svg
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Germany (Wp article: en:Germany)
Flag of UNESCO.svg
Flag of the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (UNESCO)
Darwinius masillae PMO 214.214.jpg
Autor: Jens L. Franzen, Philip D. Gingerich, Jörg Habersetzer1, Jørn H. Hurum, Wighart von Koenigswald, B. Holly Smith, Licencja: CC BY-SA 2.5
Main slab of Darwinius masillae (specimen PMO 214.214), new genus and species, from Messel in Germany.
MesselFossilPit081310.JPG
Messel Fossil Pit (Eocene, Germany), viewed from its southern rim with view to the northeast. The whitish slopes on the left (north) belong to the waste dump of the nearby factory of the Ytong company.
Messel map.jpg
Autor: Jens L. Franzen, Philip D. Gingerich, Jörg Habersetzer1, Jørn H. Hurum, Wighart von Koenigswald, B. Holly Smith, Licencja: CC BY 2.5
Maps showing the provenance of Darwinius masillae, new genus and species, from Messel in Germany. Inset map shows the location of the town and fossil locality of Messel near Frankfurt in the southwestern part of Germany. Larger map shows the locations of Messel primates 1–7 (Table 1) within the Messel oil shale excavation. Messel primate 6 near turtle hill is the type of Darwinius masillae. It is not known where in the site Messel primate 8, type specimen of Europolemur kelleri, was found.
Grube Messel fg08.jpg
Autor: Fritz Geller-Grimm, Licencja: CC BY-SA 2.5
Grube Messel, near Darmstadt, Germany
Grube Messel fg03.jpg
Autor: Fritz Geller-Grimm, Licencja: CC BY-SA 2.5
Grube Messel, near Darmstadt, Germany
Grube Messel Fossil 2005-09-24.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Fafner (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Description: Fossil from Grube Messel south of Frankfurt am Main, Germany.

Grube Messel fg05.jpg
Autor: Fritz Geller-Grimm, Licencja: CC BY-SA 2.5
Grube Messel, near Darmstadt, Germany
Grube Messel Ölschiefer 2005-09-24.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to Fafner (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Ausgetrockneter Ölschiefer von der Grube Messel