Kopice (województwo opolskie)

Kopice

wieś
Zabudowania przy jednej z ulic w Kopicach (2017)
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	brzeski
Gmina	Grodków
Liczba ludności (2011)	842[1]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	49-200[2]
Tablice rejestracyjne	OB
SIMC	0495208
Położenie na mapie gminy Grodków Kopice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Kopice
Położenie na mapie województwa opolskiego Kopice
Położenie na mapie powiatu brzeskiego Kopice
50°38′53″N 17°27′21″E/50,648056 17,455833

Kopice (niem. Koppitz, w latach 1936–1945 Schwarzengrund^[3]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Grodków. W latach 1945–1954 siedziba gminy Kopice^[4].

W lipcu 1936 r. zmieniono nazwę miejscowości na Schwarzengrund^[5].

Przysiółkami wsi są Dębina i Lesie.

Nazwa i historia

Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiego słowa - kopiec^[6] oznaczającej usypisko ziemne. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako starszą od niemieckiej wymienia on dwie nazwy zlatynizowaną nazwę Coppicz oraz polską Kopiec podając jej znaczenie Grenzhugel, Markstein czyli po polsku Graniczna górka, graniczna skała^[6]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Koppitz w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie^[6].

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizownej formie villa Copitz^[7][8].

W lutym 1945 wieś była miejscem licznych mordów dokonanych na robotnikach przymusowych różnych narodowości, zarówno kobiet i mężczyzn oraz na jeńcach wojennych. Sprawcami zbrodni byli niemieccy bandyci, m.in. żołnierze Wehrmachtu. Nielicznych pomordowanych udało się zidentyfikować, wśród nich byli: Robert Grzybek, Elżbieta Urbańska oraz Tadeusz Kościański pochodzący z okolic Częstochowy^[9]. Wkraczające oddziały radzieckie 229 Dywizji Strzeleckiej dopuściły się we wsi licznych zbrodni wojennych, gwałcąc kobiety (w tym siostry zakonne), rozstrzeliwując licznych chłopów oraz rozpruwając brzuchy i odcinając ręce kobietom^[10].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[11]:

• kościół parafialny pw. Podwyższenia Świętego Krzyża, wzniesiony w latach 1802–1822 w stylu neoklasycystycznym. Obiekt jednonawowy, przekryty dachem dwuspadowym. Na osi głównej wieża czworoboczna kryta dachem namiotowym. Wejście główne akcentowane portalem kolumnowym, zwieńczonym tympanonem trójkątnym. Elewacje tynkowane, we fragmentach boniowane.
• zespół pałacowy, z XIX w.:
• pałac w ruinie. Od 1360 r. Kopice były siedzibą rodu von Borsnitzów, później znajdowały się w rękach rodziny von Beessów (od 1450 r.). W 1534 r. posiadał je kanonik katedry wrocławskiej Baltzazr von Neckern, po nim Jan Henryk Heymann von Rosenthal, Gotfryd von Spaetgen, a od 1751 r. śląska rodzina szlachecka von Sierstorpffów. Rycerska siedziba została przebudowana na rezydencję w stylu klasycystycznym w 1783 r. według projektu opolskiego architekta Jana Rudolpha. W 1859 r. obiekt zakupiony przez Hansa Ulryka Schaffgotscha i Joannę Gryczik von Schomberg-Godulla. Przebudowany w 1864 r. według projektu architekta Karla Lüdecke z Wrocławia oraz mistrza budowlanego Konstantego Heidenreicha z Kopic. Po przebudowie pałac zyskał charakter w stylu neogotyku z elementami neorenesansowymi. Ostatnią ważną przebudową w pałacu było dobudowanie kaplicy pałacowej w 1896-1897, tym projektem zając się nieznany dotychczas architekt Richard Young^[12] Pałac popadł w całkowitą ruinę za sprawą jego kolejnego właściciela, krakowskiego biznesmena, którego los pałacu przestał interesować już w chwili „podarowania” mu go. Wyroki sądów nakazujące zabezpieczenie budowli nie skutkowały, a pałac był niszczony przez wandali. Pałac obecnie został zakupiony przez firmę z Chorzowa i podejmowane są próby jego odnowienia
  • park
  • kaplica grobowa Schaffgotschów - mauzoleum, z drugiej połowie XIX w. – Hansa Ulryka Schaffgotscha i Joanny Gryczik von Schomberg-Godulla. Obiekt w stylu neoklasycystycznym na planie prostokąta. Wejście (na poziom balkonu) schodami wachlarzowymi akcentowane portykiem, zwieńczonym tympanonem trójkątnym. Fasada zwieńczona tympanonem trójkątnym z akroterionami. W polu tympanonu kartusz herbowy. Elewacje z cegły klinkierowej zdobione detalami kamieniarskimi. Po profanacji grobów prochy zmarłych pochowano w mogile na cmentarzu w sąsiedztwie budynku. Wewnątrz nadal znajdują się dwa puste grobowce. Od 30 kwietnia 2017 roku rozpoczęły się działania na ratowanie mauzoleum i godnego pochówku rodziny Schaffgotschów w jednym z sarkofagów^[13] W ramach działania księdza Jarosława Szeląga i Macieja Mischoka, działanie renowacji mauzoleum, przewiduje się zakończyć w 2021 roku,.
• folwark:
  • budynek mieszkalno-administracyjny
  • spichrz większy
  • spichrz mniejszy
  • dom mieszkalny i wozownia.

Transport

Przez wieś przechodzi droga wojewódzka nr 385

Galeria

Przypisy

Literatura

O przedwojennych właścicielach miejscowości i pałacu m.in. w:

• Stanisław Firszt, Schaffgotschowie arystokratyczny ród na Śląsku, Parafia w Kopicach i Maciej Mischok, 2022, ISBN 978-83-67156-20-2
• Janusz L. Dobesz, Irma Kozina, Maciej Mischok, Kopice : historia utraconego piękna, Katowice: Muzeum Śląskie, 2020, ISBN 978-83-65945-16-7, monografia Kopic.
• A. Kuzio-Podrucki, Schaffgotschowie. Zmienne losy śląskiej arystokracji, Bytom 2007, ISBN 978-83-923733-1-5 - info o książce na stronie: Śląska szlachta i arystokracja
• I. Twardoch, Geschichte des Geschlechts von Schaffgotsch, Ruda Śląska 2001, ISBN 83-910425-9-6
• I. Twardoch, Z dziejów rodu Schaffgotschów, Ruda Śląska 1999, ISBN 83-910425-4-5

Linki zewnętrzne

• Parafia w Kopicach
• Mauzoleum rodziny Schaffgotsch
• Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona