Kopiec Rolanda w Łobzie

Kopiec Rolanda w Łobzie
Obiekt zabytkowy nr rej. 1194
Ilustracja
Pomnik Rolanda po rewitalizacji (2018)
Państwo Polska
Województwo zachodniopomorskie
MiejscowośćŁobez
MiejsceWzgórze Rolanda
Typ pomnikakopiec
ProjektantHans Dammann
Całkowita wysokość10,5 m
Data odsłonięcia1 sierpnia 1926
Ważniejsze przebudowyodbudowa 2016-2018
Data likwidacji1945
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kopiec Rolanda w Łobzie”
Położenie na mapie Polski
Ziemia53°38′21″N 15°37′17″E/53,639167 15,621389
Kopiec Rolanda w Łobzie - 2013
Kopiec Rolanda po rewitalizacji (2018)
Pomnik Rolanda w Łobzie - pozostałości - 2013
Lapidarium pamięci mieszkańców Łobza, którzy tu żyli i zmarli dawniej. Pamięci 208 mieszkańców Łobza, którzy zginęli w I wojnie światowej (Kopiec i Pomnik Rolanda w Łobzie), pamięci Tych, którzy zginęli na II wojnie światowej (391 (ok. 400[1]) cywili i 351 żołnierzy) i pamięci Tych z lat 1945-47 podczas wysiedlenia (66 osób)[2], łącznie w latach 1939-1947, 845 osób, Siegfried Hannemann, (2018)

Kopiec Rolanda w Łobzie – kopiec usypany w czynie społecznym w latach 20. XX w. przez mieszkańców miasta Labes (od 19 maja 1946 Łobez[3]), który wraz z ustawionym na nim pomnikiem Rolanda miał uczcić pamięć mieszkańców miasta poległych na I wojnie światowej.

Historia

W roku 1922 mieszkańcy miasta Labes postawiają uczcić pamięć 208 poległych na I wojnie światowej swoich mieszkańców i postawić im pomnika Rolanda na specjalnie usypanym do tego celu kopcu, gdzie całość budowy ma zostać sfinansowana z dobrowolnych darowizn i zbudowana w czynie społecznym z pomocą 1096 bezrobotnych w tym czasie osób[4]). Autorem projektu pomnika został berliński rzeźbiarz Hans Dammann (1867-1942), a całość projektu opracowała pracownia Fritza Richtera-Elsnera (ur. 08.01.1884 w Köppelsdorf[5], zm. 1970 w Detmold, rzeźbiarz, studiował w Sonnebergu i Monachium[6][7][8]). Nad całością prac związanych z budową obiektu pieczę sprawował sekretarz powiatowy porucznik Schultze. Mieszkańcy miasta przepracowali łącznie 4850 godzin, przewieźli 1360 m³ ziemi i około 300 ton materiału kamiennego, który sprowadzono do budowy budowli megalitycznych (megalit, kromlech, kamienie runiczne i sztuczne kurhany), gdzie na stoku kopca 4 sztuczne tarasy (pamięci przodków, wspólnota rodowa, baśnie i legendy, oraz krąg ofiarny) wznosiły się stopniowo w górę i były połączone z sobą kamiennymi schodami (środkowymi i bocznymi). Pomnik wraz z postumentem mierzył 10,5 metra wysokości i był widoczny z każdego punktu miasta. Wzgórze Rolanda (Zygfryda, Gotfryda) ma obecnie (według mapy) ok. 100 metrów wysokości, gdzie licząc od obecnego poziomu cmentarza rzeczywistą wysokość usypanego kopca można szacować na kilkanaście metrów[9]. Koszt cementu do odlania postumentu, cokołu kolumny i figury Rolanda szacuje się na 25 tys. marek. Jeżeli zsumować wartość wszystkich prac, oraz poniesione koszty materiałowe, to łączna wartość nakładów wyniesie razem ponad 80 tys. marek (Reichsmark (ℛℳ), w latach 1924–1936, 1 ℛℳ≈3,32€ - siła nabywcza[10])[11].

1 sierpnia 1926 miało miejsce uroczyste odsłonięcie pomnika, przedstawiającego rycerza na cokole, wraz z siedmioma czworokątnymi kolumnami, gdzie na tablicach wypisano nazwiska 208 poległych mieszkańców. Odsłonięcia całości obiektu dokonał prezydent Rzeszy (Republiki Weimarskiej) – Paul von Hindenburg.

W roku 1931 wytwórnia filmowa Kulturfilm Erich Puchstein nakręciła niemy 12-minutowy film Heldentum - Volkstum - Heimatkunst (Inna nazwa: Die Stadt im Osten) o pomniku Rolanda z widokiem na Łobez (reżyser - Fritz Puchstein, scenariusz - Fritz Richter-Elsner, zdjęcia - Fritz Puchstein, producent - Erika Puchstein (żona Fritza), wytwórnia - Kulturfilm Erich Puchstein (Königsberg i. Pr., Beeethovenstr. 45)[12])[13][14][15]. W tym samym roku otoczenie pomnika przebudowano dodając tablicę dla Adolfa Hitlera, któremu w roku 1933 nadano tytuł honorowego obywatela miasta i przemianowano jedną z ulic jego imieniem[16][17].

Stan obecny

Pomnik Rolanda został częściowo wysadzony w powietrze w 1945 przez Rosjan (tablica Adolfa Hitlera), a pozostałości ponownie wysadzone w powietrze na początku lat 70[14][18]. Pozostałości siedmiu otaczających go kolumn i kamienne budowle megalityczne ułożone na stoku kopca uległy przez lata znacznej dewastacji. W roku 2013 "Wzgórze Rolanda" zostało wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa zachodniopomorskiego (DZ.5130.19.2013.AR)[19]. Od roku 2014 odbywa się wokół tego terenu Wyścig Rowerów Terenowych Wokół Wzgórza Rolanda[20]. Pod nadzorem konserwatora stowarzyszenie emerytów Aktywni społecznie oczyściło schody na kopcu, a stowarzyszenie Centrum Integracji Społecznej oczyściło teren kopca z samosiejek[21]. W roku 2016 postanowiono dokonać rewitalizacji tego zabytkowego terenu[22].

Lapidarium, Ściana Pamięci i Pomnik Pamięci

Lapidarium w Łobzie powstało na początku lat 90. wraz ze Ścianą Pamięci "Tym, którzy żyli na tej ziemi"[23]. Inicjatorami jego powstania byli Lidia Lalak-Szawiel i Czesław Szawiel, którzy znalezione fragmenty nagrobków z byłego cmentarza niemieckiego systematycznie ustawiali w jednym miejscu przed bramą obecnego cmentarza[24]. Lapidarium poświęcone jest pamięci byłych mieszkańców miasta Łobez (Labes). Pamięci 208 mieszkańców Łobza, którzy zginęli w I wojnie światowej, pamięci Tych, którzy zginęli na II wojnie światowej i pamięci Tych z lat 1945-47 podczas wysiedlenia. W roku 2018 łączną liczbę łobeskich ofiar II wojny światowej i okresu wysiedlenia (1939-47) ustalił Siegfried Hannemann weryfikując wcześniejsze ustalenia, 845 osób. Łączna liczba łobeskich ofiar obu wojen (I wojna światowa 1914-1918 + II wojna światowa 1939-1945) i okresu wysiedlania (1945-1947), to 1053 osoby (569 żołnierzy i 484 cywili)[25].

W roku 1993 na cmentarzu ustawiono kamienny pomnik poświęcony pamięci zmarłych w Łobzie rodzin niemieckich. Była msza polowa i poświęcenie pomnika, którego dokonali pastor Hartmut Joeckes i ks. proboszcz Wacław Pławski. Udział wzięła delegacja byłych mieszkańców Łobza (Heimatgemeischaft der Labeser) z przewodniczącą Hildegarde Müller i burmistrz Marek Romejko[26].

Lapidarium, Ścianą Pamięci, Pomnikiem Pamięci i obeliskiem Otto Puchsteina opiekuje się młodzież z Liceum w Łobzie na podstawie podpisanego z Heimat Labes porozumienia[27].

Przypisy

  1. ↑ Siegfried Hannemann: Der Kreis Regenwalde in Pommern,Melle, 2009, s.21
  2. ↑ Liczbę ofiar podano wg prac: Walter Nemitz, Fritz Wilke, Dietrich Dähn: Labes – Unsere liebe Heimatstadt. Heimatfreunde der Kreisstadt Labes in Pommern, T I, II, III, 1971, 1979, 1983.
  3. ↑ Monitor Polski, 1946, nr 44, poz. 85, M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85
  4. ↑ Kronika Powiatowa Zbigniew Harbuz
  5. ↑ Schlosshagenburg. [dostęp 2013-11-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-01)].
  6. ↑ artfact
  7. ↑ findartinfo
  8. ↑ Polska niezwykła
  9. ↑ lobez-wzgorze-rolanda [1].
  10. ↑ Szablon:Inflacja
  11. ↑ labuz.art
  12. ↑ film portal
  13. ↑ "Ehrenmal der Kreisstadt Labes in Pommern", Druck und Verlag A. Straube und Sohn, Labes, 1926, Nachdruck 1970 durch den Heimatbuchausschuß der Kreisstadt Labes
  14. ↑ a b Kronika Powiatowa, Zbigniew Harbuz
  15. ↑ GenWiki [2].
  16. ↑ Ulica Adolfa Hitlera w Łobzie na kartce pocztowej
  17. ↑ Łobez ulica A. Hitlera
  18. ↑ Kazimierz Chojnacki, NEKROPOLIE I POMNIKI PAMIĘCI W POWIECIE ŁOBESKIM POWSTAŁE PRZED 1945 ROKIEM,s.8, Łobez, Biblioteka Publiczna
  19. ↑ Rejestr zabytków [dostęp:02.03.2016]
  20. ↑ Wyścig Rowerów Terenowych Wokół Wzgórza Rolanda, [dostęp:02.03.2017]
  21. ↑ Forum Regionalne: Odbudują Wzgórze Rolanda? Nr 28 (60) 5.08.2016 [3], [dostęp:02.03.2017]
  22. ↑ Rewitalizacja, [dostęp: 02.03.2017]
  23. ↑ Powiat Łobeski, Smoki 2007, Lapidarium, [Dostęp: 2018-06-23]
  24. ↑ Westernpomerania, {Dostęp: 2018-06-23]
  25. ↑ Siegfried Hannemann, Gefallene und Vermißte der Stadt Labes, Łobez, 2018.
  26. ↑ Zbigniew Harbuz, Kronika powiatowa, rok 1993, Biblioteka Publiczna w Łobzie
  27. ↑ ZS Łobez Liceum , [Dostęp: 28.06.2018]

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

West Pomeranian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of West Pomeranian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 54.65 N
  • S: 52.58 N
  • W: 13.95 E
  • E: 17.10 E
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Legenda pomnik.svg
Symbol pomnika do legendy mapy
Kopiec Rolanda w Łobzie - 2013.jpg
Autor: Jerzyjan1, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kopiec Rolanda w Łobzie - 2013
Pomnik Rolanda w Łobzie - pozostałości 2013.jpg
Autor: Jerzyjan1, Licencja: CC BY-SA 3.0
Pomnik Rolanda w Łobzie - pozostałości 2013
Lapidarium w Łobzie.JPG
Autor: Jerzyjan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Laidarium pamięci 208 mieszkańców Łobza, którzy zginęli na I Wojnie Światowej (Pomnik Rolanda), na II Wojnie Światowej i w roku 1946 podczas wysiedlenia
Megality na Kopcu Rolanda (2018).jpg
Autor: Jerzyjan1, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kopiec Rolanda (2018)