Kopuła (architektura)

Kopułasklepienie o kształcie czaszy, półkoliste, półeliptyczne, ostrołukowe lub cebulaste, oparte na murze lub bębnie budowane nad pomieszczeniami o planie kolistym, eliptycznym albo wielobocznym za pośrednictwem pendentywów lub tromp.

Do budowy kopuł używano ciosów kamiennych lub cegieł w kształcie klina (klińców). Obecnie do konstrukcji kopuł używa się stali lub żelbetu. Sklepienna część kopuły nazywana jest czaszą, a widoczna z wnętrza podniebieniem.

W okresie renesansu wprowadzono kopuły dwuwarstwowe o warstwach połączonych żebrami. Powierzchnia, widoczna od strony wewnętrznej, często jest wzbogacona przez wprowadzenie dodatkowych poziomych pasów, kasetonów, zdobiona malarsko lub rzeźbiarsko (sztukateria).

Jej wnętrze bywa doświetlane oknami umieszczonymi bezpośrednio w czaszy, bębnie lub za pośrednictwem latarni – nadbudówki w postaci wieżyczki wieńczącej kopułę. Kopuły stosuje się w budownictwie i architekturze od starożytności do czasów współczesnych.

Przykłady kopuł:

Galeria

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

  • Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 78, 79. ISBN 83-85001-89-1.
  • Sztuka świata. Słownik terminów tom 17. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013. ISBN 978-83-213-4726-4.
  • Hala Stulecia. halastulecia.pl. [dostęp 2020-12-06]. (pol.).

Media użyte na tej stronie

2014 Lądek-Zdrój, Zakład przyrodoleczniczy Wojciech HDR 1.jpg
Autor: Jacek Halicki, Licencja: CC BY 3.0
Zakład przyrodoleczniczy Wojciech w Lądku-Zdroju
Stryszów 85 gmina Stryszów. Kaplica św. Antoniego A 1202 M 1.jpg
Autor: Janusz Krzyżek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Stryszów 85 gmina Stryszów. Kaplica św. Antoniego.
Pantheon dome.jpg
Autor: Anthony M. z Rome, Italy, Licencja: CC BY 2.0
Misleadingly low, the Pantheon's exterior dome steps outwards as it meets the uppermost ring of the drum.
pantheon dome
View of Santa Maria del Fiore in Florence.jpg
Autor: Bruce Stokes on Flickr, Licencja: CC BY-SA 2.0
View of Santa Maria del Fiore (Florence Cathedral)