Koralniczek

Koralniczek
Eulacestoma nigropectus[1]
De Vis, 1894[2]
Ilustracja
Para koralniczków na ilustracji autorstwa J. G. Keulemansa opublikowanej w czasopiśmie „Ibis” w 1904 roku[3]
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

Eulacestomatidae
Schodde & Christidis, 2014

Rodzaj

Eulacestoma[4]
De Vis, 1894

Gatunek

koralniczek

Synonimy
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]
Status iucn3.1 LC pl.svg

Koralniczek[7] (Eulacestoma nigropectus) – gatunek ptaka z rodziny koralniczków (Eulacestomatidae) będący jej jedynym przedstawicielem. Występuje w górskich regionach Nowej Gwinei. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Występowanie

Koralniczek występuje we wschodniej i środkowej Nowej Gwinei (Indonezja, Papua-Nowa Gwinea), zamieszkując wschodnią część gór Weyland do gór znajdujących się w południowo-wschodniej części Nowej Gwinei[8][6][9][10].

Systematyka

Taksonomia

Takson po raz pierwszy opisany przez Charlesa W. de Visa w 1894 roku pod nazwą Eulacestoma nigropectus[2]. Jako lokalizację holotypu autor wskazał Mount Maneao, w południowo-wschodniej Nowej Gwinei[2]. Pokrewieństwo z innymi taksonami w obrębie Corvides niepewne[8]. Według Aggerbeck i współpracowników oraz Schoddego i Christidisa takson ten jest daleko spokrewniony z kowaliczkami (Neosittidae)[11][12]. Schodde i Christidis zaproponowali w 2014 roku umieszczenie tego taksonu w monotypowej rodzinie Eulacestomatidae[11]. Wcześniej umieszczany był w rodzinie fletówek (Pachycephalidae)[13] lub traktowany jako incertae sedis[10]. Takson monotypowy, nie wyróżniono podgatunków. Uważa się, że osobniki z proponowanego podgatunku clara (góry Weyland na wschód do Mount Hagen oraz gór Kubor) najprawdopodobniej oddzieliły się od głównej populacji w różnych miejscach[8].

Etymologia

Nazwa rodzajowa jest połączeniem słów z języka greckiego: ευλακα eulaka – „lemiesz” oraz στομα stoma, στοματος stomatos – „usta”[14]. Nazwa gatunkowa jest połączeniem słów z łaciny: niger – „czarny” oraz pectus, pectoris – „piersi”[15].

Morfologia

Długość ciała 12,5–14 cm, masa ciała 19–22 g[8]. Wymiary podane przez P. L. Sclatera w 1904 roku dla samca: długość ciała 110 mm, skrzydła 65 mm, ogona 55 mm, górna część dzioba (culmen) 9 mm, skok 17 mm[3]. Charakterystyczny ptak z grubym, bocznie spłaszczonym dziobem[8]. Górna szczęka o haczykowatym kształcie. Samiec czubek głowy i górne części ciała ma koloru ochrowo-oliwkowego. Czoło, twarz oraz łopatki koloru złotawego, kantarek czarny. Po obu stronach gardła znajdują się duże, koliste, różowe wyrostki[8]. Podbródek, górna część gardła koloru żółtego, dolna część gardła i klatka piersiowa czarna, dolne części ciała koloru oliwkowego[8]. Górna część skrzydeł czarna lub czarniawo-brązowa, lotki na krawędziach oliwkowe, pokrywy skrzydła czarniawe[8]. Długi ogon koloru czarniawo-brązowego, sterówki na krawędziach koloru oliwkowego. Tęczówki ciemnorude, dziób czarniawy, nogi szare[8]. Samica nie posiada wyrostków na bokach gardła, górne części skrzydeł bardziej brązowe, klatka piersiowa jest koloru oliwkowego[8]. Tęczówki u samicy są lekko brązowe, a dziób szary. U osobników młodocianych górne części ciała koloru kasztanowatego, jak również sterówki, pokrywy skrzydeł oraz lotki, klatka piersiowa koloru szarawego[8].

Ekologia

Koralniczek zamieszkuje lasy i przyległe do nich obszary o gęstym odroście, głównie na wysokości 1950–2850 m n.p.m., lokalnie w południowo-wschodniej części swojego występowania do 1250 m n.p.m. Przypuszczalnie prowadzi osiadły tryb życia[8].

Żywi się głównie owadami[8]. Pokarm zdobywa w podszycie do wysokości 10 m, szczególnie w gąszczach pnącego bambusa. Zbiera ofiarę z powierzchni gałęzi, zwłaszcza z tych obumarłych i suchych[8]. Usuwa korę poprzez jej odłupywanie i zdejmowanie, grzebiąc mocno w korze i mchu[8]. Często podczas zdobywania pokarmu łączy się z innymi gatunkami o tych samych preferencjach żywieniowych[8].

Osobniki młodociane były widywane w maju i pod koniec czerwca, samice będące w gotowości do rozrodu w lipcu, okres rozrodczy przypada na pory suche i mokre[8]. Odnotowano inkubację jaj przez samców, rola samic nieznana, ale przypuszczalnie również uczestniczą w wysiadywaniu[8]. Liczba składanych jaj, wylęg i wychowanie młodych nieznane[8].

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody koralniczek został zaliczony do kategorii LC (najmniejszej troski)[6]. Wielkość populacji nie jest znana, ale ptak ten opisywany jest jako zazwyczaj rzadki, lokalnie w południowo-wschodniej części zasięgu dość pospolity[6][8]. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku, BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny[6].

Uwagi

  1. ↑ Clara Stein (ur. 1931) – żona niemieckiego zoologa Dr G. H. W. Steina.

Przypisy

  1. ↑ Eulacestoma nigropectus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ a b c C. W. De Vis: Apendix EE: Report on ornithological specimens collected in British New Guinea. W: W. McGregor: Annual Report on British New Guinea from 1st July 1893 to 30th June 1894 with Appendices. Brisbane: Edmund Gregory, Government Printer, 1894, s. 102. (ang.).
  3. ↑ a b P. L. Sclater. On a rare Passerine Bird from New Guinea. „Ibis”. Seria 8. 4, s. ryc. IX, 1904. (ang.). 
  4. ↑ Eulacestoma, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] [dostęp 2015-05-01] (ang.).
  5. ↑ E. Stresemann, K. Paludan. Vorläufiges über die ornithologischen Ergebnisse der Expedition Stein 1931–32. „Ornithologische Monatsberichte”. 42, s. 44, 1934. (niem.). 
  6. ↑ a b c d e BirdLife International, Eulacestoma nigropectus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2021-3 [dostęp 2022-01-05] (ang.).
  7. ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Eulacestomatidae Schodde & Christidis, 2014 – koralniczki – Ploughbill (wersja: 2020-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-11-20].
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t W. Boles: Wattled Ploughbill (Eulacestoma nigropectus). W: Handbook of the Birds of the World Alive. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, E. de Juana (red.). Barcelona: Lynx Edicions, 2015. [dostęp 2015-05-03]. (ang.).
  9. ↑ Species factsheet: Eulacestoma nigropectus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2022-01-05]. (ang.).
  10. ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Bristlehead, butcherbirds, woodswallows, ioras, cuckooshrikes, Shriketit. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-11-20]. (ang.).
  11. ↑ a b Richard Schodde, Leslie Christidis. Relicts from Tertiary Australasia: undescribed families and subfamilies of songbirds (Passeriformes) and their zoogeographic signal. „Zootaxa”. 3786 (5), s. 503, 2014. DOI: 10.11646/zootaxa.3786.5.1. (ang.). 
  12. ↑ Marie Aggerbeck, Jon Fjeldså, Les Christidis, Pierre-Henri Fréderic Fabre, Knud Andreas Jønsson. Resolving deep lineage divergences in core corvoid passerine birds supports a proto-Papuan island origin. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 70, s. 272–285, 2014. DOI: 10.1016/j.ympev.2013.09.027. (ang.). 
  13. ↑ Walter Boles: Family Pachycephalidae (Whistlers). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 12: Picathartes to Tits and Chickadees. Barcelona: Lynx Edicions, 2007, s. 409. ISBN 84-96553-42-6. (ang.).
  14. ↑ Eulacestoma, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].
  15. ↑ Nigropectus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-02-18] (ang.), [archiwum].

Linki zewnętrzne

Rodziny ptaków z rzędu wróblowych (Passeriformes)
barglikowce
(Acanthisitti)
tyrankowce
(Tyranni)
śpiewające
(Oscines)

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 LC pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.