Koralodrzew

Koralodrzew
Ilustracja
Erythrina crista-galli
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

koralodrzew

Nazwa systematyczna
Erythrina L.
Sp. Pl. 706. 1 Mai 1753
Typ nomenklatoryczny

E. corallodendron Linnaeus[3]

Erythrina abyssinica
Erythrina abyssinica
Erythrina caffra
Erythrina americana
Erythrina acanthocarpa

Koralodrzew, erytryna (Erythrina L.) – rodzaj roślin z rodziny bobowatych. Obejmuje ok. 120 gatunków[4][5]. Zasięg rodzaju obejmuje całą strefę tropikalną i subtropikalną, przy czym największe zróżnicowanie jest w Ameryce Środkowej, gdzie rośnie 50 gatunków. W Ameryce Południowej jest ich ok. 20, 38 obecnych jest w Afryce z Madagaskarem, 12 występuje w Azji i Australii. Ze względu na znaczenie użytkowe wiele gatunków zostało szeroko rozprzestrzenionych poza swym pierwotnym zasięgiem[4]. Są to drzewa i krzewy rosnące w lasach nizinnych i górskich zwykle na obszarach okresowo suchych, rzadziej na terenach podmokłych i w dolinach rzek, często też w formacjach zaroślowych i trawiastych[4]. Kwiaty zapylane są przez ptaki, dla których w porze suchej, gdy kwitną, ich nektar jest istotnym źródłem węglowodanów i wody[6].

Liczne gatunki uprawiane są jako ozdobne, drzewa sadzone są jako cieniodajne przy ulicach i w uprawach roślin wymagających osłony przed słońcem, w tym na plantacjach kawowców. Użytkowane jest ich drewno, liście służą jako pasza i zielony nawóz. Niektóre gatunki wykorzystywane są jako lecznicze. Nasiona wielu gatunków używane są jako koraliki w naszyjnikach[4][6] (przy czym zwykle są też silnie trujące[7]).

Nazwa pochodzi od greckiego słowa ερυθρóς (erythros) „czerwony” i związana jest z barwą kwiatów szeregu gatunków[4].

Morfologia

Pokrój
Drzewa osiągające do 20 m oraz krzewy. Pędy zwykle uzbrojone w krótkie ciernie[7].
Liście
Zwykle sezonowe, rzadziej wieczniezielone, skrętoległe, trójlistkowe[7].
Kwiaty
Motylkowe, okazałe, zebrane w grona wyrastające na szczytach pędów. Kielich rurkowaty, dzwonkowaty lub pochwowaty z 5 nierównymi ząbkami, czasem dwuwargowy. Korona silnie wydłużona, zwykle czerwona lub pomarańczowa. Długi i okazały jest zwykle żagielek, łódeczka jest od niego mniej lub bardziej krótsza, a skrzydełka są silnie lub całkiem zredukowane. Pręcików 10, z których 9 ma nitki zrośnięte, a jeden jest wolny. Słupek pojedynczy, z jednego owocolistka, z górną zalążnią zawierającą kilka zalążków[7][8].
Owoce
Strąki drewniejące, walcowate lub spłaszczone, zwykle przewężone między nasionami. Nasion jest od 1 do 14 i są one barwy białej, szarej, brązowej, a czasem są jaskrawo i kontrastowo zabarwione czerwono-czarno[7][8].

Systematyka

Synonimy[9].

Chirocalyx Meisn., Corallodendron KuntzeDuchassaingia Walp., Hypaphorus Hassk., Micropteryx Walp., Tetradapa Osbeck

Pozycja systematyczna

Jeden z rodzajów podrodziny bobowatych właściwych Faboideae w rzędzie bobowatych Fabaceae s.l.[2] W obrębie podrodziny należy do plemienia Phaseoleae[9].

Wykaz gatunków[10]
  • Erythrina abyssinica DC.
  • Erythrina acanthocarpa E.Mey.
  • Erythrina addisoniae Hutch. & Dalziel
  • Erythrina amazonica Krukoff
  • Erythrina americana Mill.
  • Erythrina ankaranensis Du Puy & Labat
  • Erythrina arborescens Roxb.
  • Erythrina atitlanensis Krukoff & Barneby
  • Erythrina barqueroana Krukoff & Barneby
  • Erythrina batolobium Barneby & Krukoff
  • Erythrina baumii Harms
  • Erythrina berenices Krukoff & Barneby
  • Erythrina berteroana Urb.
  • Erythrina bidwillii Lindl.
  • Erythrina blakei R.Parker
  • Erythrina breviflora DC.
  • Erythrina brucei Schweinf.
  • Erythrina buchii Urb.
  • Erythrina burana Chiov.
  • Erythrina burttii Baker f.
  • Erythrina caffra Thunb.
  • Erythrina caribaea Krukoff & Barneby
  • Erythrina castillejiflora Krukoff & Barneby
  • Erythrina chiapasana Krukoff
  • Erythrina chiriquensis Krukoff
  • Erythrina cobanensis Krukoff & Barneby
  • Erythrina cochleata Standl.
  • Erythrina coddii Krukoff & Barneby
  • Erythrina corallodendron L. – koralodrzew antylski[11]
  • Erythrina coralloides DC.
  • Erythrina costaricensis Micheli
  • Erythrina crista-galli L. – erytryna grzebieniasta
  • Erythrina cubensis C.Wright
  • Erythrina decora Harms
  • Erythrina dominguezii Hassl.
  • Erythrina droogmansiana De Wild. & T.Durand
  • Erythrina dyeri Hennessy
  • Erythrina edulis Micheli
  • Erythrina eggersii Krukoff & Moldenke
  • Erythrina elenae R.A.Howard & W.R.Briggs
  • Erythrina euodiphylla Hassk.
  • Erythrina excelsa Baker
  • Erythrina falcata Benth.
  • Erythrina flabelliformis Kearney
  • Erythrina florenciae Krukoff & Barneby
  • Erythrina folkersii Krukoff & Moldenke
  • Erythrina fusca Lour.
  • Erythrina gibbosa Cufod.
  • Erythrina glabrescens R. N. Parker
  • Erythrina globocalyx Porsch & Cufod.
  • Erythrina goldmanii Standl.
  • Erythrina greenwayi Verdc.
  • Erythrina grisebachii Urb.
  • Erythrina guatemalensis Krukoff
  • Erythrina haerdii Verdc.
  • Erythrina hazomboay Du Puy & Labat
  • Erythrina hennessyae Krukoff & Barneby
  • Erythrina herbacea L.
  • Erythrina hondurensis Standl.
  • Erythrina horrida DC.
  • Erythrina huehuetenangensis Krukoff & Barneby
  • Erythrina humeana Spreng.
  • Erythrina insularis Bailey
  • Erythrina johnsoniae Hennessy
  • Erythrina lanata Rose
  • Erythrina lanceolata Standl.
  • Erythrina lanigera P.A.Duvign. & R.Majot-Rochez
  • Erythrina latissima E.Mey.
  • Erythrina leptopoda Urb. & Ekman
  • Erythrina leptorhiza DC.
  • Erythrina livingstoniana Baker
  • Erythrina lysistemon Hutch.
  • Erythrina macrophylla DC.
  • Erythrina madagascariensis Du Puy & Labat
  • Erythrina megistophylla Diels
  • Erythrina melanacantha Harms
  • Erythrina mendesii Torre
  • Erythrina merrilliana Krukoff
  • Erythrina mexicana Krukoff
  • Erythrina microcarpa Koord. & Valeton
  • Erythrina mildbraedii Harms
  • Erythrina mitis Jacq.
  • Erythrina montana Rose & Standl.
  • Erythrina oaxacana (Krukoff) Barneby
  • Erythrina oliviae Krukoff
  • Erythrina orophila Ghesq.
  • Erythrina pallida Britton
  • Erythrina perrieri R.Vig.
  • Erythrina peruviana Krukoff
  • Erythrina poeppigiana (Walp.) O.F.Cook
  • Erythrina polychaeta Harms
  • Erythrina pudica Krukoff & Barneby
  • Erythrina pygmaea Torre
  • Erythrina resupinata Roxb.
  • Erythrina rubrinervia Kunth
  • Erythrina sacleuxii Hua
  • Erythrina salviiflora Krukoff & Barneby
  • Erythrina sandwicensis Degener
  • Erythrina santamartensis Krukoff & Barneby
  • Erythrina schimpfii Diels
  • Erythrina schliebenii Harms
  • Erythrina senegalensis DC.
  • Erythrina sigmoidea Hua
  • Erythrina similis Krukoff
  • Erythrina smithiana Krukoff
  • Erythrina sousae Krukoff & Barneby
  • Erythrina speciosa Andrews
  • Erythrina standleyana Krukoff
  • Erythrina steyermarkii Krukoff & Barneby
  • Erythrina stricta Roxb.
  • Erythrina suberosa Roxb.
  • Erythrina subumbrans (Hassk.) Merr.
  • Erythrina sykesii Barneby & Krukoff
  • Erythrina tahitensis Nadeaud
  • Erythrina tajumulcensis Krukoff & Barneby
  • Erythrina tholloniana Hua
  • Erythrina thyrsiflora Gomez-Laur. & L.D.Gomez
  • Erythrina tuxtlana Krukoff & Barneby
  • Erythrina ulei Harms
  • Erythrina variegata L. – erytryna zmienna
  • Erythrina velutina Willd.
  • Erythrina verna Vell.
  • Erythrina versicolor Bojer
  • Erythrina vespertilio Benth.
  • Erythrina vogelii Hook.f.
  • Erythrina warneckei Baker f.
  • Erythrina williamsii Krukoff & Barneby
  • Erythrina yunnanensis S.K.Lee
  • Erythrina zeyheri Harv.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ a b Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. ↑ Erythrina Linnaeus. W: Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-01-14].
  4. ↑ a b c d e G. P. Lewis, Brian Schrire, Barbara Mackinder, Mike Lock: Legumes of the World. Royal Botanic Gardens, Kew, 2005, s. 413. ISBN 978-1-900347-80-8.
  5. ↑ Erythrina L.. W: Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-01-14].
  6. ↑ a b David J. Mabberley: Mabberley’s Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 343. ISBN 978-1-107-11502-6.
  7. ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 290. ISBN 0-333-73003-8.
  8. ↑ a b Ren Sa & Michael G. Gilbert: Erythrina Linnaeus. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-01-14].
  9. ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
  10. ↑ Erythrina (ang.). The Plant List. [dostęp 2016-09-17].
  11. ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 97.

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Erythrina abyssinica (2), crop.jpg
Autor: Philipp Weigell, Licencja: CC BY 3.0
Erythrina abyssinica in flower near Arusha, Tanzania
Erythrina caffra, bloeiwyse, c, Pretoria.jpg
Autor: JMK, Licencja: CC BY-SA 3.0
Inflorescence of a Coast Coral Tree in Pretoria, South Africa
Erythrina abyssinica1MTFL.jpg
Autor: Bernard Loison, Licencja: CC BY-SA 2.5
Erythrina abyssinica
Erythrina crista-galli kz03.jpg
Autor: Krzysztof Ziarnek, Kenraiz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Erythrina crista-galli in botanical garden in Kraków
Naked Coral Tree - Erythrina coralloides 03.JPG
Autor: Zeynel Cebeci, Licencja: CC BY-SA 3.0
Flowers of Flame Coral Tree or Naked Coral Tree (Erythrina coralloides) originating from Mexico. Die Flora und der Botanische Garten Köln. Cologne, Germany.
Gardenology.org-IMG 4329 hunt0904.jpg
Autor: Raffi Kojian, Licencja: CC BY-SA 3.0
Photographed at Huntington Gardens (Los Angeles) in April