Korczew (województwo mazowieckie)

Korczew

wieś
Pałac w Korczewie (po renowacji, przed pożarem)
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	siedlecki
Gmina	Korczew
Liczba ludności (2011)	694[1][2]
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	08-108[3]
Tablice rejestracyjne	WSI
SIMC	0675146[4]
Położenie na mapie gminy Korczew Korczew
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Korczew
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Korczew
Położenie na mapie powiatu siedleckiego Korczew
52°21′14″N 22°36′46″E/52,353889 22,612778

Pałac w Korczewie przed renowacją

Studnia z Nepomukiem w parku pałacowym nad bijącym źródłem (tzw. Zdrój)

(c) I, DocDrOpia, CC-BY-SA-3.0

Kaplica (dawna oranżeria)

Korczew – wieś w Polsce, w województwie mazowieckim, w powiecie siedleckim, siedziba gminy Korczew^[4][5].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Wieś istniała już w I poł. XV wieku, przez kilkaset lat była ośrodkiem dużych dóbr prywatnych^[6].

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Stanisława Biskupa Męczennika i św. Anny w Knychówku^[7].

Położenie

Historia Korczewa związana jest z historycznym Podlasiem, choć administracyjnie należy do województwa mazowieckiego. Z punktu widzenia geograficznego znajduje się na granicy Wysoczyzny Siedleckiej i Podlaskiego Przełomu Bugu. Wieś wchodzi również w skład Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego.

Korczew położony jest mniej więcej w równej odległości do najbliższych miast powiatowych (Łosice 19 km, Siemiatycze 30 km, Siedlce 33 km, Sokołów Podlaski 35 km), jak i miast wojewódzkich (Warszawa około 130 km, Białystok około 130 km, Lublin około 150 km).

Historia

Najstarszym zabytkiem materialnym w Korczewie jest znajdujący się w pałacowym parku menhir, który stanowił prawdopodobnie obiekt kultu w czasach przedchrześcijańskich^[8]. Pierwsza pisana wzmianka o Korczewie pochodzi z roku 1401, kiedy to książę mazowiecki Janusz I nadał wieś Prejtorowi z Brześca. W owym okresie były to tereny sporne między Mazowszem a Litwą, co tłumaczy istnienie drugiego aktu nadania wsi przez wielkiego księcia litewskiego Witolda pochodzącego z 1416 roku^[9].

W następnych latach dobra korczewskie przechodziły w ręce rodzin Hlebowiczów, Chaleckich oraz Lewickich^[8]. Z tego okresu nie zachowały się żadne elementy architektury, choć według lokalnych podań położony w parku dziewiętnastowieczny pałacyk „Syberia” leży na podwalinach starszej budowli^[8]. Punktem zwrotnym w dziejach Korczewa był zakup wsi z przyległościami przez kasztelana podlaskiego Wiktoryna Kuczyńskiego w 1712 roku^[10]. W 1734 zlecił on budowę murowanego pałacu Konceniemu Boniemu, który projektował wówczas dla Radziwiłłów^[11]. Budynek wzniesiony przez Boniego w stylu barokowym stoi do dziś, choć przebył liczne przebudowy.

Po trzecim rozbiorze Polski Korczew wszedł w skład monarchii habsburskiej. Natomiast po Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku stał się częścią Królestwa Kongresowego.

Na początku XIX wieku Aleksander Kuczyński zlecił Franciszkowi Jaszczołdowi przeprojektowanie założenia pałacowego^[8]. Przebudował on pałac, rozplanował park angielski, wzniósł pałacyk letni zwany Syberią, oranżerię oraz studnię św. Jana. Wszystkie realizacje wykonał w typowej dla siebie stylistyce neogotyckiej. Żona Aleksandra Kuczyńskiego, Joanna z Wulfersów Kuczyńska, była adresatką obfitej korespondencji Cypriana Norwida, który dedykował jej wiersz „Do Pani na Korczewie”^[12].[1] Dziś w Korczewie znajduje się ulica oraz zespół szkół jego imienia.

Według niektórych źródeł podczas powstania styczniowego w dobrach korczewskich ukrywał się ks. Stanisław Brzóska, który wygłaszał również kazania w kościele parafialnym w Knychówku.

Pałac doznał szkód podczas pierwszej wojny światowej. Podczas remontu budynku przeprojektowano fasadę według szkiców Stanisława Noakowskiego, dawnego nauczyciela Wandy z Krafftów Ostrowskiej, żony Krystyna, właściciela pałacu. Jest to jeden z niewielu wykonanych projektów architektonicznych Noakowskiego, który słynął przede wszystkim jako teoretyk. Kierownikiem remontu został Marian Walentynowicz, słynący jako ilustrator książek o Koziołku Matołku^[8].

Po upadku kampanii wrześniowej, Korczew wszedł w skład Generalnego Gubernatorstwa pod zarządem III Rzeszy. W pałacu zorganizowano wówczas najpierw jednostkę Grenzschutzkommando, czyli straży granicznej, a następnie Ernteschutzkommando, czyli jednostki, która zarządzała upaństwowionymi dobrami Krystyna Ostrowskiego^[13]. Podczas drugiej wojny światowej wojska niemieckie wyniszczyły korczewską społeczność żydowską w obozie pracy w Szczeglacinie oraz getcie w Sokołowie Podlaskim^[14]. Budynek pałacu doznał największych szkód w okresie powojennym, po objęciu reformą rolną. W 1989 zespół parkowo-pałacowy odkupiły córki Krystyna Ostrowskiego, Renata Ostrowska oraz Beata Ostrowska-Harris^[15]. 10 listopada 2021 pałac doznał poważnych uszkodzeń w wyniku pożaru (m.in. spłonął dach)^[16][17].

Atrakcje turystyczne

• zespół pałacowo-parkowy wzniesiony w stylu barokowym w latach 1734–1736, potem przebudowany na neogotyk połączony dwiema galeriami z oficynami
• letni pałacyk Syberia z początku XIX w. według projektu Franciszka Jaszczołda
• krajobrazowy park pałacowy zaprojektowany w I połowie XIX w. przez Franciszka Jaszczołda
• dawna oranżeria z 1840 projektu Franciszka Jaszczołda, w latach 20. XX w. przekształcona w kaplicę, potem przemurowana
• biała, drewniana studzienka w stylu gotyckim
• przy bramie wjazdowej stróżówka zwana basztą lub kordegardą
• pionowy głaz przy alei grabowej, menhir – według tradycji z czasu kultu Boga Słońce, niegdyś w pobliżu wzniesiona była sztuczna ruina
• ogrodzenie neogotyckie i neobarokowe z I poł. XIX i XX w.
• drewniana karczma z przełomu XVIII i XIX w.
• we wschodniej części rezerwat przyrody Dębniak, na północ od wsi rezerwat przyrody Przekop

W XVII wieku dla tutejszej społeczności wzniesiono prawosławną parafialną cerkiew^[18] w Korczewie, o której losach wiadomo niewiele i która nie zachowała się do dnia dzisiejszego. W następstwie unii brzeskiej cerkiew przekazana została unitom dzieląc ruską społeczność na unitów i dyzunitów.

We wsi wytwarzane są tradycyjne wyroby młynarskie Eko-Mega Młyny Wodne, które w 2006 wyróżniono perłą w konkursie „Nasze Kulinarne Dziedzictwo”^[19].

Transport

Drogi

W Korczewie zbiega się 5 dróg powiatowych:

• Siedlce – Korczew
• Łosice – Korczew
• Sawice – Czaple-Andrelewicze – Korczew
• Hruszew – Tokary – Drażniew – Laskowice – Korczew
• Drażniew – Przekop – Korczew

9 km od miejscowości przebiega droga krajowa 62 Włocławek – Wyszków – Węgrów – Siemiatycze.

Kolej

Najbliższa stacja kolejowa – Niemojki (linia kolejowa nr 31) – znajduje się w odległości 13 km.

Komunikacja dalekobieżna

Połączenia autobusowe zapewniają następujący przewoźnicy:

• PKS Siedlce – w kierunku Łosic, Mogielnicy, Siedlec oraz Tokar
• PKS Łosice – w kierunku Białej Podlaskiej, Łosic, Mogielnicy, Siedlec, Sokołowa Podlaskiego, Tokar oraz Warszawy
• PKS Sokołów Podlaski – w kierunku Łosic, Mogielnicy, Sokołowa Podlaskiego, Warszawy oraz Starczewic
• Jares – w kierunku Siedlec

Kultura i edukacja

• Pałac w Korczewie wraz z parkiem angielskim
• Gminna Biblioteka Publiczna
• Zespół Placówek Oświatowych
  • Publiczne Gimnazjum im. Cypriana Kamila Norwida
  • Publiczna Szkoła Podstawowa
  • Gminne Przedszkole Publiczne

Inne obiekty użyteczności publicznej

• Leśniczówka Leśnictwa Korczew Nadleśnictwa Sarnaki
• Oddział Banku Spółdzielczego w Siedlcach
• Posterunek Energetyczny Rejonu Energetycznego Siedlce Zakładu Energetycznego Warszawa – Teren S.A.
• Remiza Ochotniczej Straży Pożarnej
• Urząd pocztowy

Zobacz też

• Ochotnicza Straż Pożarna w Korczewie
• Ruska Strona
• Korczew w serwisie Polinów

Przypisy

Bibliografia

• Jaszczołt Tomasz, Korczewscy z rodu Prusów w ziemi drohickiej, „Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego” 2012, tom IX, s. 19–32.
• Kuczyński Wiktoryn, Pamiętnik, oprac. Józef Maroszek, Białystok 1999.
• Leśniczuk, Anna, Kuczyńscy na Korczewie (1712-1858), Wielkie rody na ziemiach polsko-litewskich w XVI-XX wieku: wielkie rody, procesy, Olsztyn 2017.
• Leśniczyk, Anna, Korczew w Prasie, Prasa Podlaska w XIX i XX wieku, red. Jarosław Cabaj, Siedlce 2016.
• Norwid Cyprian, Do Pani na Korczewie: wiersze, listy, małe utwory prozą, oprac.Juliusz Gomulicki, Warszawa 1963.
• Ostrowska Renata, Mój Dom, wyd. II, Warszawa 2019.

Linki zewnętrzne

• Korczew w serwisie Polinów