Korczyna (województwo podkarpackie)

Artykuł

49°43′03″N 21°48′32″E

- błąd

39 m

WD

49°43'0.1"N, 21°49'0.1"E

- błąd

14 m

Odległość

599 m

Korczyna
wieś
Ilustracja
Rynek
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

krośnieński

Gmina

Korczyna

Liczba ludności (2020)

6310[1]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-420[2]

Tablice rejestracyjne

RKR

SIMC

0354784[3]

Położenie na mapie gminy Korczyna
Mapa konturowa gminy Korczyna, w centrum znajduje się punkt z opisem „Korczyna”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Korczyna”
Położenie na mapie powiatu krośnieńskiego
Mapa konturowa powiatu krośnieńskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Korczyna”
Ziemia49°43′03″N 21°48′32″E/49,717500 21,808889
Strona internetowa

Korczynawieś w Polsce, położona w województwie podkarpackim, w powiecie krośnieńskim, w gminie Korczyna[4][3]. Leży ok. 5 km na północny wschód od Krosna. Miejscowość jest siedzibą gminy Korczyna.

Korczyna uzyskała lokację miejską w 1516 roku, ale nie została ona zrealizowana, ponowna lokacja w 1785. W latach 1878–1934 Korczyna posiadała prawa miejskie[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Części wsi

Historia

Historyczny herb miejscowości

Pierwsze wzmianki o miejscowości znajdują się w dokumentach lokacyjnych Władysława Jagiełły z XIV wieku (1392). Wieś została założona na podstawie prawa magdeburskiego w wyniku saskiej (zob. Głuchoniemcy) akcji kolonizacyjnej pod nazwą Kotkenhau. Przypuszcza się, że nazwa miejscowości oznaczała pierwotnie „piękne błota” (Kothschoen) bądź wywodzi się od czasownika „karczować” (niemiecka nazwa lokacyjna Kotkenhau), gdyż tereny otaczające Korczynę w znacznej części pokryte są lasami. Granicząca z Korczyną niemiecka wieś Palversee Palve, Heide (nast. Białobrzegi), etymologicznie oznacza właśnie teren pokryty krzakami, wrzosowisko. Od 1340 ziemia sanocka, od 1434 województwo ruskie.

Wymieniana w dokumentach z roku 1397 Korczyna wskutek królewskiego nadania przynależała do Klemensa z Moskorzewa, który od nazwy pobliskiego zamku Kamieniec przybrał nazwisko Kamieniecki. Po rządach jego synów, pod koniec XVI w., przeszła w ręce Seweryna Bonera, by następnie przejść najpierw na własność rodu Firlejów, a potem Scypionów. W wyniku ślubu Magdaleny Scypionówny właścicielami Korczyny stał się ród Jabłonowskich.

Córka Jana Jabłonowskiego – Zofia Jabłonowska Skarbkowa – po unieważnieniu pierwszego małżeństwa wyszła powtórnie za mąż za Aleksandra Fredrę, znakomitego komediopisarza tamtego okresu. Ślub odbył się 8 czerwca 1826 roku w korczyńskim kościele parafialnym. Ich córka wyszła za mąż za Jana Kantego Szeptyckiego, wywodzącego się z ruskich bojarów. Ostatnim właścicielem Korczyny był Stanisław Szeptycki (1867–1950) – generał armii austriackiej, dowódca Legionów Polskich w l. 1916–1917, w 1923 r. minister spraw wojskowych, u którego w okresie II wojny światowej do czasu wybuchu powstania warszawskiego przebywał hr. Adam Ronikier.

We wsi na dużą skalę rozwinęła się obróbka lnu i płóciennictwo. Pod koniec XVIII w. Ewaryst Andrzej, hr. Kuropatnicki w swym "Opisaniu królestw Galicyi i Lodomeryi" podawał: Korczyna. Wieś długa osiadła, domu hrabiów Jabłonowskich; fabryką płócien, (...) obrusów sławna i handlem wielkim płótnami do Węgier[6]. W 1882 powstało w Korczynie „Towarzystwo Tkaczy” zrzeszające ponad 1000 wytwórców, a w 1887 została założona szkoła tkacka. Na przełomie XIX i XX w. Korczyna przeżywała okres znacznego rozwoju ze względu na tutejsze płótna, które znane były wówczas w całej Galicji, a nawet poza jej granicami.

W czasie II wojny 8 września 1939 r. tu zginęli w potyczce ze zmotoryzowanym oddziałem Niemców (z I Dywizji Górskiej gen. Kublera) polscy żołnierze z 2 Brygady Górskiej pod dowództwem płk Aleksandra Stawarza (wchodzącej w skład Grupy Operacyjnej „Jasło”, w Armii Karpaty), wycofującej się z Gorlic i Jasła.

Zbrodnie niemieckie w Korczynie

  • Od listopada 1941 r. do 12 sierpnia 1942 r. Niemcy rozstrzelali ok. 80 osób, głównie pochodzenia żydowskiego, z getta w Korczynie.
  • 29 lipca 1944 r. hitlerowcy spacyfikowali Korczynę i rozstrzelali 60 osób, nie oszczędzając kobiet i dzieci, prawdopodobnie za owacyjne witanie oddziałów radzieckich, które później się wycofały. Spalono 72 gospodarstwa[7]. Niemcy pod dowództwem kpt. SS Heoniga niszczyli wieś rakietami zapalającymi, wystrzeliwanymi z samolotów i czołgów.

Sport

  • Kotwica Korczyna – klub piłkarski występujący w krośnieńskiej Klasie Okręgowej
  • Stowarzyszenie Sportowe „Prządki-Ski”

Współczesność

21 czerwca 2009 r. odbyły się konsultacje społeczne w sprawie wystąpienia o przywrócenie Korczynie statusu miasta. W głosowaniu przy frekwencji wynoszącej ok. 35%, przeciwko ponownemu nadaniu Korczynie praw miejskich wypowiedziało się 71% głosujących.

Kościoły

  • Kościół parafialny pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
  • Kościół dojazdowy pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny
  • Kościół dojazdowy pw. św. bp. Józefa Sebastiana Pelczara – wybudowany w sąsiedztwie zamku Kamieniec. Pierwotnie zamierzano tu odtworzyć Porcjunkulę z Asyżu i upamiętnić osobę św. Jana z Dukli, w rachubę wchodził również tytuł Zmartwychwstania Pańskiego. W mury kościoła włączono XV stację drogi krzyżowej. Kościół ma 18 m długości i 9,5 metra szerokości. Swoją strukturą materiałową i ujęciem architektonicznym nawiązuje do murów zamku Kamieniec[8].
  • Kaplica domowa Zgromadzenia Służebnic Najświętszego Serca Jezusowego – Starowiejskich
  • Kaplica pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w domu księży emerytów Emaus
  • Kaplica zamku niższego-korczyńskiego

Zabytki, obiekty historyczne i inne

  • Neogotycki kościół parafialny pw. św. Matki Boskiej Królowej Polski
  • Rezerwat przyrody Prządki
  • Ruiny zamku Kamieniec, który stał się pierwowzorem zamku Cześnika i Rejenta w komedii Aleksandra Fredry Zemsta
  • Wodospad Trzy Wody
  • Dąb Poganin
  • Cmentarz żydowski położony w przysiółku Burkot. W czasach Holocaustu na terenie nekropolii dokonywano masowych egzekucji. Do dziś zachowało się kilkaset nagrobków.
  • Trzy cmentarze wojenne z I wojny światowej
  • Plenerowa Droga Krzyżowa (zbudowana w 2000 r.) ze stacjami Męki Pańskiej (można nią przejść z centrum Korczyny przez Łysą Górę do zamku Kamieniec).
  • Wyciąg narciarski Czarnorzekiski

Osoby związane z miejscowością

Zobacz też

Przypisy

  1. Raport o stanie gminy. Stan ludności w dn. 31.12.2020 s. 5 [dostęp 2022-01-08].
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 507 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. a b c GUS. Rejestr TERYT.
  4. a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  5. Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 40–41.
  6. Ewaryst Andrzej Kuropatnicki: "Geografia albo dokładne opisanie królestw Galicyi i Lodomeryi", Przemyśl 1786
  7. Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 178.
  8. Korczyna, Parafia Rzymskokatolicka pw. M.B. Królowej Polski i Sanktuarium św. Bpa. J.S.Pelczara. [dostęp 2011-10-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (28 września 2013)].

Bibliografia

  • ks. Władysław Sarna, Opis powiatu krośnieńskiego pod względem geograficzno-historycznym, Przemyśl 1898, reprint Krosno 1997

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Korczyna, Jan Zych (HB15).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
wieś Korczyna (województwo podkarpackie)
Korczyna, kościół NMP Królowej Polski (HB8).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
wieś Korczyna (województwo podkarpackie)
Korczyna, dwór Szeptyckich (HB10).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
wieś Korczyna (województwo podkarpackie)
Korczyna, cmentarz wojenny (HB21).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
wieś Korczyna (województwo podkarpackie)
Korczyna, cmentarz żydowski (HB19).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
wieś Korczyna (województwo podkarpackie)
Rynek w Korczynie.jpg
Autor: Korona b, Licencja: CC BY-SA 4.0
Panorama rynku w Korczynie
Korczyna, radnice.jpg
Autor: Jeśli zamierzać użyć tego zdjęcia poza projektami Wikimedia, będę wdzięczny za informację mailową. Więcej zdjęć możesz znaleźć w mojej galerii., Licencja: CC BY 3.0
Ten plik powstał przy wsparciu finansowym Wikimedia Polska, w ramach realizacji Uchwały Zarządu nr UZ 2011-27. (Zgłoś swój projekt!)
Korczyna, kapliczka JS Pelczara 01.jpg
Autor:


Jeśli chcesz wykorzystać to zdjęcie, proszę o jego podpisanie w następujący sposób:
autor: Adam Kliczek, http://memoriesstay.com (CC-BY-SA-3.0)
W przypadku zamieszczenia zdjęcia na stronie internetowej, poproszę o przesłanie informacji mailowej z adresem tej strony.
Kontakt ze mną: adam.kliczek@gmail.com

More information about pictures pl en +/−

Translations of this template pl en +/−

, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Kapliczka św. biskupa J. S. Pelczara w Korczynie
Korczyna, kaplica Jana Nepomucena (HB9).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
wieś Korczyna (województwo podkarpackie)