Kornet bamberski

Bamberki poznańskie w strojach odświętnych

Kornet bamberski – panieńskie nakrycie głowy noszone przez bamberki. Najbardziej charakterystyczny element ubioru odświętnego, pierwotnie noszony tylko przez panny podczas uroczystości weselnych i procesji Bożego Ciała, niekiedy podczas festynów i dożynek[1]. Kobiety zamężne nosiły czepiec.

Opis

Jak podaje dr hab. Joanna Minksztym, ten sposób zdobienia głowy pochodzi od czółek noszonych przez młode dziewczyny na terenie Wielkopolski w XIX wieku. Inspiracją mogły też być bogato zdobione fryzury bogatych mieszczek w Bambergu i Poznaniu w okresie baroku i rokoko[2].

Kornety wykonywano z grubej, sztywnej, szarej tektury. Nad czołem wycięta była w ząb, zaokrąglona przy węższych końcach. Krawędź obszywano czerwoną atłasową wstążką, na niej układano białą koronkę, tzw. walansjankę[3], w drobne zakładki. Z tyłu tektura była łączona bawełnianymi, czarnymi tasiemkami. Wiązano je mocno z tyłu, a do nich doczepiano trzy ozdobne i szerokie wstęgi broszowane, w kolorach białym lub kremowym w kwiatki. Kornet podwyższano poprzez przyczepianie od brzegu tektury drutu. Przeciętna wysokość kornetu wynosiła 21-23 cm. Przednia część kornetu była zbudowana z kolorowych kwiatków (bibułkowych lub sztucznych). Najczęściej były to konwalie, różyczki, fiołki i niezapominajki. Między kwiatkami mocowano kuleczki z dmuchanego szkła, srebrnych i złotych szych[4] w formie małych bukiecików, kolorowe piórka kurze i koraliki. Obowiązywała zasada umieszczania drobnych kwiatków przy krawędzi, dookoła twarzy a większych powyżej. Z tyłu kornet posiadał tzw. wiatrówki tj. tasiemki powiązane w kokardki (określenie wywodzi się od ich powiewania na wietrze) w kolorach jasnoróżowym, żółtym i błękitnym[5].

Dziewczynki w kornetach bamberskich
Kornety bamberskie

Kornetu nie przywiązywano pod brodą: był mocowany za pomocą dwóch tasiemek przyszytych z tyłu, którymi obwiązywano włosy. Jako nakrycie głowy pełnił funkcje jedynie estetyczne, praktycznie był niewygodny i ciężki[6].

Kornety przybierały różne kształty, jedne był bardzo wysokie, inne szerokie - zależało to od zdolności i pomysłu wykonawczyni. Kształty kornetów zmieniały się w czasie, na przełomie XIX i XX wieku są one niższe i pękate tzw. sercowate. W okresie dwudziestolecia upowszechniły się kornety wyższe i smuklejsze[6]. Przechowywano je w specjalnych szafeczkach z oszklonymi drzwiami, które były osłonięte firanką[7].

Kornety wykonywane były przez tzw. specjalistki - korneciarki. Jak podaje Zofia Grodecka, taką specjalistką była "Lewandowska z ulicy Fortecznej (obecnie Jężyckiej), która wykonywała najpiękniejsze kornety przed I wojną światową"[8].

Bibliografia

  • Zofia Grodecka, Stroje ludowe w dawnym i współczesnym Poznaniu, Poznań: Muzeum Narodowe w Poznaniu, 1986.
  • Joanna Minksztym, Strój bamberski, seria "Atlas Polskich Strojów Ludowych", cz. II Wielkopolska, z. 6, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 2015.
  • Iwona Rosińska, Suknia wydaje ludzkie obyczaje. Wielkopolskie stroje ludowe. Poznań: Muzeum Narodowe w Poznaniu, 2005, s. 42-45.

Linki zewnętrzne

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Joanna Minksztym, Strój bamberski, seria "Atlas Polskich Strojów Ludowych", cz. II Wielkopolska, z. 6, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 2015, s. 110, ISBN 978-83-64465-04-8, ISSN 1899-2099.
  2. ↑ Joanna Minksztym, Strój bamberski, seria "Atlas Polskich Strojów Ludowych", cz. II Wielkopolska, z. 6, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 2015, s. 111, ISBN 978-83-64465-04-8, ISSN 1899-2099, OCLC 946445612 [dostęp 2019-10-09].
  3. ↑ Delikatna koronka wykonywana na tiulowym tle, rozpowszechniona w Europie od XVIII wieku, nazwa pochodzi od miasta Valenciennes we Francji
  4. ↑ Fałszywe złoto lub srebro, z którego robiono sznureczki służące do ozdabiania tkanin i ubiorów, źródło: E. i A. Banachowie, Słownik mody, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1962, s. 264.
  5. ↑ Joanna Minksztym, Strój bamberski, seria "Atlas Polskich Strojów Ludowych", cz. II Wielkopolska, z. 6, Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 2015, s. 112-114, ISBN 978-83-64465-04-8, ISSN 1899-2099, OCLC 946445612 [dostęp 2019-10-09].
  6. ↑ a b Zofia Grodecka, Stroje ludowe w dawnym i współczesnym Poznaniu, Poznań: Muzeum Narodowe w Poznaniu, 1986, s. 30.
  7. ↑ Zofia Grodecka, Stroje ludowe w dawnym i współczesnym Poznaniu, Poznań: Muzeum Narodowe w Poznaniu, 1986, s. 37.
  8. ↑ Zofia Grodecka, Stroje ludowe w dawnym i współczesnym Poznaniu, Poznań: Muzeum Narodowe w Poznaniu, 1986, s. 36.

Media użyte na tej stronie

Dziewczynki w kornetach bamberskich.jpg
Autor: PannaNilson, Licencja: CC BY-SA 4.0
Procesja Bożego Ciała
Bamberki poznańskie w strojach odświętnych.jpg
Autor: PannaNilson, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zdjęcie wykonano w Towarzystwie Bambrów Poznańskich podczas prezentacji stroju bamberskiego
Kornety bamberskie.jpg
Autor: PannaNilson, Licencja: CC BY-SA 4.0
Procesja Bożego Ciała