Krynycia (obwód tarnopolski)

Krynycia

Kościół katolicki w Korościatynie
Państwo	Ukraina
Obwód	tarnopolski
Rejon	monasterzyski
Wysokość	279 m n.p.m.
Populacja (2001) • liczba ludności	639
Nr kierunkowy	+380 3241
Kod pocztowy	81643
Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Krynycia
Położenie na mapie Ukrainy (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Krynycia
49°03′19″N 25°06′27″E/49,055278 25,107500
Portal Ukraina

Krynycia (ukr. Криниця; do 1978 roku Korościatyn) – wieś na Ukrainie, w obwodzie tarnopolskim, w rejonie monasterzyskim, przy drodze z Iwano-Frankiwska do Buczacza. W 2001 roku liczyła 631 mieszkańców.

Historia

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1454 roku. Wieś prawa wołoskiego Korościatyń, położona była w drugiej połowie XV wieku w ziemi halickiej województwa ruskiego^[1].

Od 1884 r. przez wieś przechodziła Galicyjska Kolej Transwersalna, która prowadziła z Čadcy na Słowacji do Husiatyna, leżącego na ówczesnej granicy Austro-Węgier z Rosją^[2].

We wsi dominowała ludność polska, która do końca XIX wieku należała do parafii rzymskokatolickiej pw. Wniebowzięcia Matki Bożej w Monasterzyskach. W 1905 r. we wsi erygowano nową parafię. Stało się to dzięki właścicielce ziemskiej Józefie Starzyńskiej, która ufundowała murowany kościół. Nowa parafia weszła w skład dekanatu Buczacz, należącego do archidiecezji lwowskiej obrządku łacińskiego. W 1936 r. parafia liczyła 1476 wiernych, z których 875 mieszkało w samym Korościatynie, 360 w Komarówce, 141 w Wyczółkach oraz 100 na Dębowicy, osadzie powstałej po I wojnie światowej i leżącej w granicach miasta Monasterzyska. Na terenie parafii, w osadzie Huta Szklana pod Komarówką, znajdowała się również kaplica pw. św. Jana Nepomucena^[3].

W okresie międzywojennym Korościatyn wchodził w skład powiatu buczackiego województwa tarnopolskiego. W 1939 r. we wsi znajdowała się szkoła, stacja i 156 zagród. Mieszkało 920 osób. Było 206 rodzin polskich, 4 ukraińskie i jedna żydowska. Działała ochotnicza straż pożarna i kilka organizacji kościelnych. Po wybuchu Korościatyn i okoliczne miejscowości zajęte zostały przez Sowietów, w lipcu 1941 r. przez Niemców, a w lipcu 1944 r. znów przez Sowietów^[4].

28 lutego 1944 roku, około godziny osiemnastej, miejscowość została napadnięta przez oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii, wspierane przez okoliczną ludność ukraińską. Podczas napadu na stacji kolejowej i we wsi zamordowano łącznie 156 osób^[5], w tym kilkanaścioro dzieci w wieku od 4 do 12 lat. Udało się ustalić tożsamość jedynie 117 zabitych. Spaleniu uległy wszystkie zabudowania oprócz kościoła i plebanii.

1 marca Niemcy sfilmowali zgliszcza wsi i wykonali zdjęcia ofiar. Następnego dnia większość z nich pochowano na cmentarzu w Korościatynie we wspólnej mogile oznaczonej dziś drewnianym krzyżem bez żadnych napisów. Polacy, którzy ocaleli z rzezi, przenieśli się do Monasterzysk. Po wojnie zostali przesiedleni na Dolny Śląsk, głównie do Lwówka Śląskiego, Chojnowa, Borowa i Strzelina^[6]. Na ich miejscu po 1945 roku osadzono Łemków spod Krynicy, którzy nadali wsi obecną nazwę. Linii kolejowej, zniszczonej w czasie wojny przez Niemców, nie odbudowano^[2].

Od 2001 roku w uroczysku „Byczowa” obok chutora Dubrowycia co roku odbywa się festiwal Dzwony Łemkiwszczyny.

Cerkiew

We wsi znajduje się dawny murowany kościół rzymskokatolicki pw. Narodzenia Matki Boskiej z początku XX wieku (konsekrowany przez arcybiskupa Józefa Webera 8 września 1901 roku^[7]). Jest to budowla na planie krzyża, z wielobocznie zamkniętym prezbiterium oraz krótkimi ramionami transeptu. Fasadę zwieńczoną krzywoliniowym szczytem flankują dwie wieże zakończone neobarokowymi hełmami. Świątynia, służąca po wojnie jako magazyn, została po 1990 roku wyremontowana i przekształcona w greckokatolicką cerkiew Narodzenia Matki Bożej^[8].

Ludzie związani ze wsią

• Marceli Machnowski – naczelnik stacji kolejowej we wsi w 1885 roku^[9], 1886^[10]

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Betlej: Kościół parafialny p. w. Narodzenia Najśw. Panny Marii w Korościatynie. [W:] Materiały do dziejów sztuki sakralnej. Cz. I: Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego. T. 18. Kraków: wyd. Antykwa, drukarnia Skleniarz, 2010, 386 s., 509 il. ISBN 978-83-89273-79-6.

Linki zewnętrzne

• Korościatyn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IV: Kęs – Kutno, Warszawa 1883, s. 415 .
• Korościatyn podczas II W.Ś.
• Zagłada Korościatyna. [dostęp 2009-10-13].