Korona Gór Polski

Rysy – wierzchołek graniczny
Babia Góra
Śnieżka
Śnieżnik
Tarnica

Korona Gór Polski – lista 28 szczytów poszczególnych pasm górskich Polski. W założeniu miała to być lista zawierająca najwyższy szczyt każdego pasma. Różnica polega na tym, że za istotne uznano te z najwyższych szczytów, na które w chwili ustalania Korony prowadził znakowany szlak turystyczny.

Historia

Koncepcja została przedstawiona w 1997 r. przez Marka Więckowskiego i Wojciecha Lewandowskiego w czerwcowym numerze czasopisma „Poznaj swój kraj”. Początkowo lista szczytów zawierała 27 pozycji. Nie uwzględniono Masywu Ślęży, jako reprezentację Gór Bialskich podano Postawną, a Pienin Trzy Korony (z zaznaczeniem, że wzięto pod uwagę jedynie Pieniny Właściwe, bez Małych Pienin)[1].

Korona Gór Polski zatwierdzona została 13 grudnia 1997 r. na specjalnym spotkaniu zwołanym przez redakcję „Poznaj swój kraj”, inaugurującym jednocześnie powstanie Klubu Zdobywców Korony Gór Polski.

Ogłaszając ideę KGP, redakcji „Poznaj swój kraj” chodziło nie tylko o odciążenie najpopularniejszych gór na czele z Tatrami i spopularyzowanie wielu innych, atrakcyjnych, lecz nieznanych pasm, ale także o dogłębne poznanie tych rejonów kraju, z ich historią, przyrodą, geologiczną przeszłością i współczesną kulturą. Zachęcając wszystkich do zdobywania KGP – co czynić można w dowolnym czasie i w dowolny sposób (pieszo, na rowerze, czy na nartach) – redakcja prowadząca klub Zdobywców (publikuje w każdym wydaniu „Poznaj swój kraj” materiały klubowe) organizuje wzorcowe wyprawy na poszczególne szczyty (do końca 2009 r. było ich 21), zapewnia swym członkom – prenumeratorom miesięcznika m.in. zniżkowe (30%) noclegi w obiektach rekomendowanych.

W sierpniu 2017 r. na liście członków Klubu Zdobywców znalazły się nazwiska ponad 21 tys. członków, spośród których ponad 1300 osób szczyci się już godnością Zdobywcy KGP, nadawaną po udokumentowaniu wszystkich wejść przez Lożę Zdobywców KGP. W 2022 liczba zdobywców przekroczyła 4130[2].

Za realizację Korony Gór Polski i prowadzenie klubu jej zdobywców redakcja „Poznaj swój kraj” otrzymała specjalne wyróżnienie w VI Ogólnopolskim Konkursie im. Mieczysława Orłowicza na najlepsze materiały prasowe, radiowe i telewizyjne promujące polską turystykę krajową w 2007 r.

Kontrowersje

Zasady przyznawania odznaki

Loża Zdobywców KGP nie uznaje wejść na szczyty z okresu przed przystąpieniem do Klubu Zdobywców[3], co może uniemożliwić uzyskanie oficjalnego tytułu mimo zdobycia wszystkich wymaganych gór.

Regionalizacja

Istotnym problemem jest też problem granic mezoregionów. Autorzy Korony opierają się w tym względzie na innych ustaleniach niż Wikipedia, która bazuje na regionalizacji Polski według Jerzego Kondrackiego. Skutkuje to tym, że np. według autorów Korony najwyższym szczytem Beskidu Makowskiego jest Lubomir, podczas gdy według regionalizacji Kondrackiego szczyt ten należy do Beskidu Wyspowego[4], a najwyższym szczytem Beskidu Makowskiego jest Mędralowa. Warto przy tym jednak zwrócić uwagę, że wcześniejsza regionalizacja tego samego autora z 1977 roku przypisuje Lubomir do Beskidu Makowskiego[5]. Przy tym również pasmo Łysiny-Lubomira wyłamuje się nieco z koncepcji izolowanych wysp górskich, charakteryzujących Beskid Wyspowy[4]. Co więcej, w regionalizacji Polski z 2018 roku dokonanej przez Jerzego Solona i innych współautorów, opartej na regionalizacji Kondrackiego, możemy na załączonej mapie zauważyć, że Beskid Makowski (513.48) sięga poza dolinę Raby i obejmuje swoim zasięgiem pasmo Łysiny-Lubomira. Natomiast wspomniana wyżej Mędralowa należy do mezoregionu 513.51 (Beskid Żywiecko-Orawski)[6]. Zmiany te opublikowane są obecnie w rządowym GeoSerwisie na mapie Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska.

Kryteria wyboru pasm górskich

Większość uwzględnionych w Koronie pasm górskich to mezoregiony. Tymczasem Rysy uwzględnione są jako najwyższy szczyt makroregionu Łańcucha Tatrzańskiego (i jednocześnie mezoregionu Tatr Wschodnich), z pominięciem Tatr Zachodnich, których najwyższym szczytem w Polsce jest Starorobociański Wierch. Podobnie w makroregionie Beskidów Lesistych uwzględniono tylko mezoregion Bieszczadów (z Tarnicą), pomijając jego drugą część, Góry Sanocko-Turczańskie, w których najwyższy jest Trohaniec lub Jaworniki. Wreszcie Korona uwzględnia Pieniny (z Wysoką, 1050 m n.p.m.) należące do Obniżenia Orawsko-Podhalańskiego, pomijając jego drugi mezoregion o charakterze górskim, w dodatku wyższy od Pienin, Pogórze Spisko-Gubałowskie (z Magurą Witowską, 1232 m n.p.m.).

Największe kontrowersje wzbudza umieszczenie w Koronie Gór Bialskich, które są częścią Gór Złotych, więc Góry Bialskie nie powinny w ogóle być umieszczone w Koronie, natomiast najwyższym szczytem całych Gór Złotych po polskiej stronie jest Brusek lub Postawna (różne źródła podają różne wysokości; nie prowadzą na nie jednak znakowane szlaki turystyczne), a nie Kowadło.

W Górach Świętokrzyskich uwzględniono tylko Łysicę, pomimo tego, że są one podzielone na dwa główne pasma.

Błędne i nieaktualne pomiary wysokości

Kolejną kontrowersją jest umieszczenie w Koronie Chełmca, którego punkt pomiarowy znajdował się na 18-metrowej wieży widokowej i dzięki temu został uznany za najwyższy w Górach Wałbrzyskich, jednak w rzeczywistości najwyższa jest Borowa.

Jako najwyższy szczyt Gór Bardzkich figuruje Kłodzka Góra, chociaż nowsze pomiary wykazały, że wyższa jest położona nieopodal Szeroka Góra.

Najwyższym szczytem Gór Bystrzyckich nie jest Jagodna (977 m n.p.m), ale nienazwany formalnie wierzchołek o wysokości 985 m n.p.m. (na niektórych mapach błędnie oznaczony jako Sasanka, która faktycznie leży 400 m na północny wschód od niego).

Także według nowych pomiarów najwyższym szczytem Gór Kaczawskich jest Góra Folwarczna (722 m n.p.m.), uważany wcześniej za wyższy Skopiec ma tylko 718,6 m n.p.m.

W 2019 roku potwierdzono również, że najwyższym szczytem Gór Świętokrzyskich jest wschodni wierzchołek Łysicy o nazwie Agata. Najnowsze pomiary wykazały 613,96 m n.p.m. co daje mu przewagę wobec ostatnich pomiarów Łysicy (613,33 m n.p.m.).

Warto również zauważyć, że najwyższym punktem Rudaw Janowickich jest Ostra Mała (945 m n.p.m.[7][8]) – południowo-zachodni wierzchołek Skalnika.

Szczyty

Wykaz szczytów według autorów Korony[9]. Wykaz ten nie pokrywa się z przyjętą na Wikipedii regionalizacją fizycznogeograficzną Polski Jerzego Kondrackiego[9].

Mountain icon (Noun Project).svg Szczyty Korony Gór Polski
Lp.SzczytPasmo górskieWysokość (m n.p.m.)
1Rysy (wierzchołek graniczny)Tatry2499
2Babia Góra (wierzchołek graniczny)Beskid Żywiecki1725
3Śnieżka (wierzchołek graniczny)Karkonosze1603
4Śnieżnik (wierzchołek graniczny)Masyw Śnieżnika1423
5TarnicaBieszczady Zachodnie1346
6TurbaczGorce1310
7RadziejowaBeskid Sądecki1266
8SkrzyczneBeskid Śląski1257
9MogielicaBeskid Wyspowy1171
10Wysoka KopaGóry Izerskie1126
11Rudawiec (wierzchołek graniczny)Góry Bialskie1106
12Orlica (wierzchołek graniczny)Góry Orlickie1084
13Wysoka (Wysokie Skałki) (wierzchołek graniczny)Pieniny1050
14Wielka SowaGóry Sowie1015
15Lackowa (wierzchołek graniczny)Beskid Niski997
16Kowadło (wierzchołek graniczny)Góry Złote989
17JagodnaGóry Bystrzyckie977
18SkalnikRudawy Janowickie945
19WaligóraGóry Kamienne936
20CzupelBeskid Mały933
21Szczeliniec WielkiGóry Stołowe919
22Lubomir[10]Beskid Makowski904
23Biskupia Kopa (wierzchołek graniczny)Góry Opawskie889
24ChełmiecGóry Wałbrzyskie850
25Kłodzka GóraGóry Bardzkie765
26SkopiecGóry Kaczawskie724
27ŚlężaMasyw Ślęży718
28ŁysicaGóry Świętokrzyskie614

Projekty pokrewne

Pokrewną odznaką do Korony Gór Polski jest makroregionalna odznaka turystyki kwalifikowanej – Diadem Polskich Gór, ustanowiona przez Oddział Wrocławski PTTK.

Zobacz też

Przypisy

  1. Wojciech Lewandowski, Marek Więckowski, Korona Gór Polski, zakładamy klub zdobywców, „Poznaj swój kraj”, czerwiec 1997, ISSN 0032-6151.
  2. Mateusz Abramowicz "Poznajcie Koronę Gór Polskich" Express Bydgoski nr 176, 30-31.07.2022
  3. Regulamin Klubu. Zasady działania Klubu Zdobywców Korony Gór Polski. kgp.info.pl. [dostęp 2018-01-07].
  4. a b Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
  5. Jerzy Kondracki, Regiony fizycznogeograficzne Polski, 1977.
  6. Jerzy Solon et al. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. „Geographia Polonica”. 2 (91). s. 143-170.
  7. Maciuk, K.; Apollo, M.; Cheer, J.M.; Konečný, O.; Kozioł, K.; Kudrys, J.; Mostowska, J.; Róg, M.; Skorupa, B.; Szombara, S.. Determining Peak Altitude on Maps, Books and Cartographic Materials: Multidisciplinary Implications. „Remote Sensing”. 13 (6), 2021. DOI: 10.3390/rs13061111. 
  8. Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Dane pomiarowe z lotniczego skaningu laserowego.
  9. a b Wykaz Szczytów. [dostęp 2018-01-07].
  10. Według regionalizacji Jerzego Kondrackiego szczyt ten należy do Beskidu Wyspowego.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

080624 Schneekoppe.JPG
Autor: Wn61, Licencja: CC BY-SA 3.0
Sněžka - Highest moutain of the Krkonoše
Tarnica (HB1).jpg
Autor: Henryk Bielamowicz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Tarnica (Bieszczady)
Babia Góra górne partie.jpg
Autor: Derbeth, Licencja: CC BY 2.5
Górne partie Babiej Góry
Georeference2.svg
Autor: Alexrk2, Licencja: LGPL
Icon georeferencing, geocoding overlay
Mountain icon (Noun Project).svg
Autor: Philip Joyce, Licencja: CC BY 3.0
Icon showing a mountain from The Noun Project.
Snieznik Klodzki mountain (southern side).jpeg
Autor: Marcin Dąbrowski, Licencja: CC BY-SA 2.5
Śnieżnik Kłodzki mountain in Eastern Sudety, the southern side