Koronka klockowa

Tworzenie koronki klockowej. Eksponat z Muzeum Sióstr Urszulanek w Quebecu.

Detal koronki klockowej w trakcie jej tworzenia

Koronka klockowa – jeden z typów koronki, wykonywanej przy pomocy podłużnych szpulek, często drewnianych, zwanych klockami (stąd nazwa koronki).

Opis techniki i materiału

Technika polega na przeplataniu w grupach po cztery wielu nici nawiniętych na klocki. Dzięki temu tworzy się tzw. płócienko tworzące formy ornamentu i różne rodzaje siateczek w tle oraz wypełnieniach motywów. Koronkę podczas tworzenia umieszcza się na specjalnej poduszce z umieszczonym na niej wzorem. Technika ta umożliwia uzyskanie delikatnych ażurowych wyrobów o bardzo różnorodnych wzorach.

Technika wytwarzania koronki klockowej jest znana od XVI wieku, szczególnie cenione były koronki pochodzące z Flandrii (skąd prawdopodobnie pochodzi).

Do wyrobu koronki klockowej wykorzystywano białe lub kremowe nici lniane i bawełniane, czarne, białe, kremowe i beżowe nici jedwabne (koronki jedwabne), wielobarwne nici wełniane (koronki wełniane) oraz złote i srebrne nici metalowe (koronki metalowe)^[1].

Rodzaje koronki klockowej

• antualaż - koronka z przewagą płócienka o motywach roślinnych, wyrabiana od XVII do XIX wieku^[2];
• brukselska - produkowana od XVI wieku, zaawansowana technicznie, o motywach kwiatowych;
• brabancka – technicznie gorsze naśladownictwo brukselskiej;
• malines – produkowana od XVII do XVIII wieku, bardzo cienka, o dużych motywach konturowanych błyszczącą nitką;
• valenciennes (walensjenka) – wąska, cienka, bardzo delikatna, ornament kwiatowy bez konturowania, siateczka tła o kolistych oczkach, a od końca XVIII wieku rombowych;
• binche – ornament z płócienka nierównej gęstości z pięcio- i ośmioboczną siateczką w tle, znana w XVII i XVIII wieku;
• chantilly – produkowana w XVIII i XIX wieku, czarna, z konturowanym ornamentem;
• blonda (blondyna) – jedwabna, z ornamentem konturowanym grubszą nicią na tle cienkiej siateczki, popularna we Francji i Hiszpanii w XVIII i XIX wieku;
• gipiura – o ornamencie kwiatowym, reliefowanym, modna w XIX i XX wieku^[3].

Pod koniec XX w. i na początku XXI w. największym producentem wytwarzanej mechanicznie koronki klockowej w Europie był zakład Koronki S.A. w Brzozowie^[4][5], od 2004 r. wchodzący w skład Grupy Koronki^[6], od 2009 r. będący w stanie upadłości^[7][8]. Ośrodkiem ręcznej koronki klockowej w Polsce jest Bobowa (bobowska koronka klockowa), gdzie znajduje się Galeria Koronki Klockowej. Na Słowacji z kolei słynne są koronki z rejonu Myjavy, które w 2017 znalazły się na Liście Niematerialnego Dziedzictwa Słowacji^[9].

Galeria

Pokaz wyrobu słowackiej koronki klockowej (Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny w Myjavie, 2017)

Przypisy

Bibliografia

Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Monika Bielska-Łach, Anna Manteuffel-Szarota: Słownik terminologiczny sztuk pięknych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-12365-9.

Linki zewnętrzne

• Bobowska koronka klockowa. ck.bobowa.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-07-02)].
• koronki.art.pl – strona nt. koronek klockowych. koronki.art.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-05)].