Korpusy wakacyjne

Korpusy wakacyjne – idea zorganizowanego czasu wolnego podczas wakacji dla uczniów szkolnych.

Korpusy wakacyjne w Krakowie – uczniowie przed wymarszem na wycieczkę (1908)
Korpus wakacyjny w Bochni (1911)

W okresie zaboru austriackiego w ramach autonomii galicyjskiej inicjatywę organizowania korpusów wakacyjnych w Galicji wysunął inspektor szkół Mieczysław Baranowski w połowie lat 90. XIX wieku[1][2]. Pomysł został entuzjastycznie przyjęty przez społeczeństwo miejskie i był realizowany w zależności od istniejących uwarunkowań[3].

Celem korpusów wakacyjnych było skupienie młodzieży szkolnej w okresie wakacyjnym, zorganizowanie uczniom czasu wolnego (np. poprzez poznawanie miasta i okolic) i tym samym uniknięcie negatywnych skutków ich beztroski[4][5]. Korpusy wakacyjne były przewidziane dla chłopców[6]. Idea dotyczyła uczniów, którzy podczas ferii letnich przebywali w mieście[4]. Udział w korpusach był dobrowolny, dopuszczalny po ukończeniu pierwszej klasy szkolnej, a do uczestnictwa zachęcano np. afiszami[7]. Poza celami wychowawczymi korpusy wakacyjne realizowały zadanie wzmocnienia tężyzny fizycznej[8]. Ponadto stanowiły zaprawę o charakterze wojskowym, jako że uczestnicy otrzymywali specjalne mundurki i czapki korpusowe, maszerowali w rytm bębna, a także ćwiczyli posługując się atrapami broni (np. drewnianymi karabinami czy lancami), uczyli się musztry, śpiewali pieśni[9][6][4]. W ramach zajęć uczestnicy odbywali ćwiczenia na obiektach gimnastyczno-sportowych (np. „Sokoła”) oraz w terenie pozamiejskim[10]. Organizowano także wycieczki, służące młodzieży z prowincji do poznawania polskiej historii i umacnianie patriotyzmu[11]. Wyprawy miały charakter pieszy w okolicy działania korpusów i miały charakter krajoznawczy, ale także organizowano dalsze wycieczki (np. z Sanoka do Krakowa)[6]. Uczestniczący w korpusach wakacyjnych chłopcy określali siebie jako „korpuśniacy”[12]. Grupy uczestników były podzielone na zastępy, odznaczali się osobnym ubiorem i dysponowali sztandarem[4].

Okres rozkwitu działalności korpusów wakacyjnych przypadł na pierwszą dekadę XX wieku[13]. W Krakowie ideę zrealizowano w 1908 z inicjatywy radnego prof. Domańskiego[4]. W pierwszych dniach zapisów zgłosiło się tam do udziału około 1000 chłopców[4]. Funkcjonowanie korpusów było ściśle związane z krzewieniem idei patriotycznych i niepodległościowych, a według wspomnień Edmunda Słuszkiewicza kulminacyjny punkt ich istnienia przypadł na 500. rocznicę bitwy pod Grunwaldem 15 lipca 1910[13]. W późniejszym czasie idea korpusów przygasła, co było związane z wzrastającym zapotrzebowaniem na bogatszą treść oraz z powstawaniem innych organizacji[13].

Określenie korpusów wakacyjnych jako letnich półkolonii zachowało się do czasów współczesnych[14].

Przypisy

  1. ↑ Józef Stachowicz: W służbie Ojczyzny. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888-1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 114.
  2. ↑ Edmund Słuszkiewicz 1958 ↓, s. 189.
  3. ↑ Edmund Słuszkiewicz 1958 ↓, s. 189-190.
  4. ↑ a b c d e f Nowości 1908 ↓, s. 4.
  5. ↑ Edmund Słuszkiewicz 1958 ↓, s. 183.
  6. ↑ a b c Emilia Słuszkiewicz 1971 ↓, s. 22.
  7. ↑ Edmund Słuszkiewicz 1958 ↓, s. 182.
  8. ↑ Edmund Słuszkiewicz 1958 ↓, s. 181, 183, 190.
  9. ↑ Edmund Słuszkiewicz 1958 ↓, s. 183, 184.
  10. ↑ Edmund Słuszkiewicz 1958 ↓, s. 182, 184.
  11. ↑ Edmund Słuszkiewicz 1958 ↓, s. 185-189.
  12. ↑ Edmund Słuszkiewicz 1958 ↓, s. 181.
  13. ↑ a b c Edmund Słuszkiewicz 1958 ↓, s. 190.
  14. ↑ Korpus wakacyjny 2019. bukowinski.net, 2019. [dostęp 2020-04-16].

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Korpusy wakacyjne w Krakowie (1908).jpg
Korpusy wakacyjne w Krakowie - uczniowie przed wymarszem na wycieczkę (1908)
Korpus wakacyjny w Bochni (1911).jpg
Korpus wakacyjny w Bochni (1911)