Korybanci

Taniec korybantów (przerys z reliefu neoattyckiego, obecnie w zbiorach Muzeów Watykańskich)

Korybanci (gr. kορύβαντες korýbantes, lp. kορύβας korýbas; łac. corybantes, lp. corybant) – bóstwa demoniczne oraz uczestnicy kultu frygijskiej bogini Kybele.

W mitologii

Początkowo demony pochodzenia frygijskiego towarzyszące Kybele. Grecy uważali ich za synów Kronosa i Rei (utożsamianej przez nich później z Kybele), przypisując im wynalezienie ekstatycznego tańca (korybas) z odpowiednimi instrumentami akompaniującymi (flet, tympanon). Wierzono, iż mają moc wywoływania, ale i leczenia szaleństwa. Według innej tradycji mieli być synami Zeusa, który zapłodnił ziemię pod postacią deszczu, według jeszcze innych podań – potomstwem muzy Talii i Apollina[1] lub nawet Heliosa i Kybele; występowali zawsze w liczbie dziewięciu[2].

W obrzędowości

Taniec korybantów przed Kybele i Attisem (scena z tzw. patery z Parabiago, IV w. n.e.)

Nazwę tę potem odnoszono również do uczestników kultu małoazjatyckiej bogini, wykonujących podczas jej świąt orgiastyczne tańce przy wtórze bębnów, fletów i cymbałów, stanowiące część praktykowanych obrzędów kultowych. Wyposażeni we włócznie i tarcze, korybanci nosili też hełmy z potrójnym obrzeżeniem (dlatego zwano ich „trójhełmiastymi”). Ich rytuał obejmował gorszące praktyki (m.in. samookaleczenia na cześć bóstwa), co nie zjednywało im sympatii u Rzymian[a]. Szczególne znaczenie mieli korybanci na Eubei i Samotrace, uczestniczący w tamtejszych misteriach.

Dość wcześnie przyswojeni w Atenach i wspominani w literaturze przez Sofoklesa, Eurypidesa, Arystofanesa, Platona. Później nierzadko utożsamiani z kreteńskimi kuretami[b], samotrackimi kabirami i frygijskimi daktylami (daktyloi)[3], których pierwowzoru także upatrywano w lokalnych bóstwach demoniczno-opiekuńczych.

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ W religii rzymskiej podobne tańce w uzbrojeniu wykonywali saliowie (skoczkowie) – kapłani Marsa, jednakże pozbawione wschodnich elementów orgiastycznych, a mające wyraźnie charakter wojenny (Parandowski 1989 ↓, s. 216).
  2. ↑ Wojowniczy kapłani Rei służący nowonarodzonemu Zeusowi i zagłuszający jego płacz hałaśliwym tańcem i szczękiem oręża (Parandowski 1989 ↓, s. 30).

Przypisy

  1. ↑ Mitologia Egiptu i starożytnego Wschodu. Minikompendium. Warszawa: Wydawnictwo RTW, 2004, s. 116.
  2. ↑ Mała encyklopedia kultury antycznej A-Z, dz. cyt. poniżej.
  3. ↑ Stankiewicz 2008 ↓.

Bibliografia

  • Jan Parandowski: Mitologia. Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989. ISBN 83-210-0677-9.
  • Lucyna Stankiewicz: Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 214. ISBN 978-83-04-04768-6. OCLC 297805705.
  • Mała encyklopedia kultury antycznej A-Z (red. Z. Piszczek). Warszawa: PWN, 1973, s. 386
  • Mały słownik kultury antycznej. Grecja – Rzym (red. L. Winniczuk). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1962, s. 171, ISBN 83-214-0406-5
  • Slovník antické kultury. Praha: Svoboda, 1974, s. 323
  • Lexikon der alten Welt. Zürich-Stuttgart: Artemis Verlag, 1965, kol. 1601
  • Maria e Aristide Calderini: Dizionario di antichità greche e romane. Milano: Casa Editrice Ceschina, 1960, s. 228
  • E. Royston Pike: Dictionnaire des religions. Paris: Presses Universitaires de France, 1954, s. 95

Linki zewnętrzne

  • Aaron J. Atsma: Korybantes (ang.). theoi.com. [dostęp 2013-08-15].

Media użyte na tej stronie