Korzenionóżki

Pełzak odmieniec jeden z przykładów korzenionóżek (obecnie w taksonie Amoebozoa)

Korzenionóżki (Rhizopoda) – takson pierwotniaków wyróżniany w XIX- i XX-wiecznych systemach taksonomicznych. Zaliczano do niego liczne gatunki określane jako ameby, czyli pełzaki, tj. organizmy jednokomórkowe (także komórczakowe) o zmiennym kształcie ciała, poruszające się ruchem pełzakowatym przy pomocy nibynóżek, które służą również do zdobywania pokarmu^[1].

Zamieszkują środowiska wodne lub wilgotne, liczne gatunki są pasożytami zwierząt i roślin. Większość tych organizmów żyje w słonych wodach, ale istnieją także słodkowodne, które żyją w mułach stawów, na wilgotnych skrawkach mchu, a nawet w wilgotnej glebie. Rozmnażają się poprzez podział komórki^[2].

Na przestrzeni lat takson ten miewał przyznawaną różną rangę (np. typ) i obejmował różne grupy organizmów. W uproszczonym podziale dzielony był na ameby nagie (Amoebina) i ameby oskorupione (Testacea)^[1]. W miarę rozwoju systematyki protistów takson ten odbiegał od pierwotnej wersji coraz bardziej, aż Thomas Cavalier-Smith zaproponował jego całkowitą likwidację, w wyniku której ostatnia wersja Rhizopoda z jego systemu została przemianowana na takson Rhizaria, przy czym włączono i wyłączono z niego niektóre grupy, a nazwa korzenionóżka (ang. rhizopod) ma już tylko znaczenie morfologiczno-ekologiczne odnoszące się do budowy ciała i trybu życia, stając się bliskoznaczna pojęciu ameba. Tak rozumiane korzenionóżki odróżniają się od wiciowców czy sporowców wyglądem, ale poszczególne korzenionóżki mogą być spokrewnione bliżej z poszczególnymi wiciowcami niż z innymi korzenionóżkami. Podobnie stało się z taksonem Sarcodina (zarodziowe, sarkodowe), który bywał wyróżniany jako nadrzędny wobec Rhizopoda^[3]. Mimo że nazwa supergrupy Rhizaria nawiązuje do nazwy Rhizopoda, to nie obejmuje bardzo wielu dawnych korzenionóżek, np. zaliczanych obecnie do supergrupy Amoebozoa, jak i do innych supergrup.

Przypisy