Korzkiew

Korzkiew
wieś
Ilustracja
Kościół Narodzenia św. Jana Chrzciciela
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

krakowski

Gmina

Zielonki

Wysokość

ok. 261–347 m n.p.m.

Liczba ludności (31.12.2021)

196[1]

Strefa numeracyjna

12

Kod pocztowy

32-088[2]

Tablice rejestracyjne

KRA

SIMC

0344231

Położenie na mapie gminy Zielonki
Mapa konturowa gminy Zielonki, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Korzkiew”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Korzkiew”
Położenie na mapie powiatu krakowskiego
Mapa konturowa powiatu krakowskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Korzkiew”
Ziemia50°09′48″N 19°52′49″E/50,163333 19,880278

Korzkiewwieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zielonki.

Przez wieś przepływa Potok Korzkiewski zwany też Korzkiewką. Integralne części miejscowości: Nowa Wieś, Pod Lisinami[3].

Siedziba rzymskokatolickiej parafii Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Korzkwi.

Położenie

Korzkiew położona jest w dolinie potoku Korzkiewka, lewego dopływu Prądnika (Białuchy), w otulinie Ojcowskiego Parku Narodowego[4]. Obszar ten według regionalizacji fizycznogeograficznej znajduje się w południowo-wschodniej części Wyżyny Olkuskiej (341.32) należącej do makroregionu Wyżyna Krakowsko-Częstochowska (341.3), w podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska (341)[5].

Pod względem administracyjnym wieś zlokalizowana jest w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w północno-zachodniej części gminy Zielonki, około 12 km w linii prostej na północ od centrum Krakowa. Graniczy z następującymi miejscowościami[6][7]:

Biorąc pod uwagę powierzchnię wynoszącą 133,27 ha[8] Korzkiew jest czwartą (po Garlicy Duchownej, Boleniu i Garliczce)[a] najmniejszą miejscowością gminy Zielonki, zajmującą 2,74% jej obszaru[6][9][10][b].

Najwyżej położony obszar wsi znajduje się na jej północnych krańcach, na wysokości około 347 m n.p.m., najniższy na południu, w korycie Korzkiewki, w miejscu w którym przecina on granicę miejscowości (przy ul. Korzkiewskiej), na wysokości około 261 m n.p.m.[6][7]

Historia

Historia wsi związana jest bezpośrednio z historią zamku w Korzkwi. Prawdopodobnie powstała jako tzw. osada służebna. W XIX w. Korzkiew zamieszkiwali głównie fornale dworscy, kilku włościan i komorników, była również czynna karczma (z browarem)[11].

W Królestwie Polskim istniała gmina Korzkiew.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.

Zamek w Korzkwi

Demografia

Największą liczbę mieszkańców Korzkwi odnotowano w roku 1921. W okresie ostatnich kilku lat ustabilizowała się ona na poziomie około 200 osób.

Źródła danych oraz rodzaje (nazwy) i terminy spisów, jeśli dostępne:

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[17]:

  • Zamek – w 1352 r. Jan herbu Syrokomla kupił wzgórze Korzkiew, gdzie wybudował zamek, który pełnił funkcję obronną i mieszkalną rodu Zaklików do II poł. XV wieku. Kolejnymi właścicielami byli: Szczepan Świętopełk z Irządz, kupiec Piotr Krupka, rodzina Zborowskich i Ługowskich. Pod koniec XV w. oraz 1720 r. (właścicielami byli wówczas Jordanowie), budowla została przebudowana. Zamek znajdował się następnie w rękach Wesslów i Wodzickich, a pod koniec XIX w. popadł w ruinę. Od 1997 r. zamek jest stale zamieszkany przez rodzinę Donimirskich którzy podjęli się odnowienia i odbudowania zamku. Zagospodarowywane jest również całe wzgórze zamkowe oraz podnóże warowni. Planowana jest także odbudowa mieszczącego się dawniej w pobliżu zamku dworu, odtworzenie stawów oraz stworzenie małego muzeum i skansenu[18].
  • Kościół pod wezwaniem Narodzenia św. Jana Chrzciciela z XVII w. – w 1623 r. Aleksander Ługowski ufundował budowę barokowego kościoła pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. Powstał on na miejscu starego drewnianego kościoła, wzniesionego w 2. połowie XIV wieku[19].

Inne

  • Park angielski.

Osoby związane z Korzkwią

Korzkiew w kulturze

O gwałtownym epizodzie z historii Korzkwi świadczy taki zapis:

Wojownicze przekupki krakowskie urządziły pogrom chłopów z Korzkwi, którzy razem z Kozakami rabowali (w 1848 r.) dwór Sedlmajerów i przywieźli na targ zdobyte łupy.

Maria Estraicherówna, "Życie towarzyskie i obyczajowe Krakowa w l. 1848-63"; Kraków 1968, s. 47

Zobacz też

  • Bitwa pod Korzkwią

Uwagi

  1. Osiedle Łokietka jest odrębnym sołectwem, ale nie jest miejscowością. Bosutów-Boleń jest sołectwem obejmującym dwie odrębne miejscowości.
  2. Granice miejscowości pokrywają się z granicami sołectwa.
  3. Dane dla wsi wraz z folwarkiem.

Przypisy

  1. a b Strona gminy Zielonki – Ludność. [dostęp 2022-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-05)].
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 516 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. GUS. Rejestr TERYT
  4. Korzkiew na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Formy ochrony przyrody. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-11-21].
  5. Korzkiew na mapie Geoserwisu GDOŚ >> Warstwa: Mezoregiony fizycznogeograficzne. Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska. [dostęp 2021-11-21].
  6. a b c Wydawnictwo COMPASS: Mapa turystyczna gminy Zielonki. [dostęp 2021-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-02-18)].
  7. a b Geoportal krajowy. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-11-21].
  8. Strona gminy Zielonki – Struktura powierzchni wg sołectw. [dostęp 2021-11-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-05)].
  9. Strona gminy Zielonki – Mapa ulic w miejscowości Korzkiew. [dostęp 2021-11-21].
  10. Geoportal krajowy >> Warstwa: Państwowy Rejestr Granic. geoportal.gov.pl. [dostęp 2021-11-21].
  11. na podstawie: Paweł Szczaniecki, Zamek w Korzkwi i jego właściciele, Kraków 1998
  12. a b Wyżga 2009 ↓, s. 79.
  13. Wyżga 2009 ↓, s. 107.
  14. Wyżga 2009 ↓, s. 135.
  15. a b GUS Bank Danych Lokalnych - dane dla jednostek terytorialnych. [dostęp 2021-08-13].
  16. BIP gminy Zielonki - informacje o jednostkach pomocniczych. [dostęp 2021-08-13].
  17. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022.
  18. P. Szczaniecki, Zamek w Korzkwi...
  19. kościół Zamek Korzkiew, www.korzkiew.pl [dostęp 2017-11-24].
  20. "Pożegnanie Tadeusza Brosia, tvp.pl, 31 października 2011 [dostęp 2011-11-02].
  21. Wspomnienia. wyborcza.pl. [dostęp 2017-05-15].

Bibliografia

  • Mateusz Wyżga: W tej pięknej ziemi. Gmina Zielonki od średniowiecza do czasów współczesnych. Zielonki: Urząd Gminy Zielonki, Wydawnictwo Attyka, 2009. ISBN 978-83-926248-7-5.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Lesser Poland Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Lesser Poland Voivodeship, Poland. Geographic limits of the map:
  • N: 50.59 N
  • S: 49.07 N
  • W: 18.92 E
  • E: 21.55 E
Kraków County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Kraków County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 50.34 N
  • S: 49.87 N
  • W: 19.50 E
  • E: 20.37 E
Korzkiew kosciol 20080426 3171.jpg
Autor: Jakub Hałun, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kościół parafialny w Korzkwi